Η οικογένεια αποτελεί το πρώτο και το βασικότερο πλαίσιο ανάπτυξης με τη μεγαλύτερη επίδραση στο αναπτυσσόμενο παιδί. Η ατομική ανάπτυξη του παιδιού δεν συντελείται ανεξάρτητα από το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζει αλλά βρίσκεται σε συνάρτηση με ένα ευρύτερο πλαίσιο μικροσυστημάτων (της οικογένειας, των συνομηλίκων, των συγγενών) με τα οποία το παιδί αλληλεπιδρά και συνεξελίσσεται.
Η οικογένεια ως πλαίσιο ανάπτυξης του παιδιού καθορίζεται από την αλληλεπιδραστική και αμφίδρομη σχέση γονιού και παιδιού. Η διαπαιδαγώγηση και η συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τις γονεϊκές πρακτικές και το οικογενειακό κλίμα. Οι γονείς θέτουν τις βάσεις στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού και αποτελούν το βασικότερο πρότυπο συμπεριφοράς και συναισθηματικής έκφρασης. Η ποιότητα της παρεχόμενης γονεϊκής φροντίδας και διαπαιδαγώγησης, κυρίως στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα ανάπτυξή του και την ψυχική του υγεία.
Ο γονεϊκός ρόλος είναι ο πιο διαδεδομένος ρόλος αλλά παράλληλα είναι ίσως και ο πιο απαιτητικός ρόλος που αναλαμβάνει ένας ενήλικας, αφού προϋποθέτει το συνδυασμό των επαγγελματικών, οικογενειακών και άλλων υποχρεώσεων. Ο γονεϊκός ρόλος προϋποθέτει επίσης υπομονή, αγάπη και αποθέματα ψυχικής και σωματικής δύναμης. Η επιτυχία στη διαπαιδαγώγηση και ανάπτυξη του παιδιού, χρειάζεται πέραν από το γονικό ένστικτο και την αγάπη, τη γνώση και την ενημέρωση για τα σημαντικά και πολύπλοκα θέματα γονεϊκότητας και παιδικής ανάπτυξης.
Η θετική γονεϊκότητα είναι μια προσέγγιση στην ανατροφή των παιδιών βασισμένη στον αμοιβαίο σεβασμό, τη διευκόλυνση της ανάπτυξης του παιδιού στο μέγιστο των δυνατοτήτων του με έναν εποικοδομητικό τρόπο σε ένα περιβάλλον χωρίς τη χρήση βίας. Η χρήση του επαίνου για μια καλή συμπεριφορά, ο καθορισμός κανονισμών και ορίων, η ενεργητική ακρόαση από πλευράς του γονιού, η ομαδική εργασία και φυσικά η θετική πειθαρχία χωρίς τη χρήση βίας αποτελούν μέρος της θετικής γονεϊκότητας (Abela et.al., 2009).
Η θετική γονεϊκότητα μπορεί να οριστεί ως «η συμπεριφορά που είναι βασισμένη στην προώθηση του καλύτερου προς το συμφέρον του παιδιού που εμπερικλείει την παροχή φροντίδας και ενδυνάμωσης σε ένα περιβάλλον χωρίς βία στο οποίο παρέχεται αναγνώριση και καθοδήγηση, ενώ παράλληλα υπάρχουν όρια τα οποία θα επιτρέψουν την πλήρη και θετική ανάπτυξη του παιδιού» (Rodrigo, 2010).
Η θετική γονεϊκότητα έχει ως απώτερο στόχο την ανατροφή των παιδιών σε ένα θετικό και υγιές περιβάλλον στο οποίο δε θα γίνεται χρήση οποιασδήποτε μορφής βίας (λεκτικής ή σωματικής) για την επιβολή της πειθαρχίας και την υιοθέτηση εναλλακτικών θετικών πρακτικών γονεϊκότητας και την ενθάρρυνση των γονιών για συνεργασία και στήριξη από ειδικούς επιστήμονες. Η προώθηση και η υιοθέτηση της θετικής γονεϊκότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική σε αυτή την περίοδο οικονομικής κρίσης, όπου η ένταση μέσα στις οικογένειες πιθανόν να αυξηθεί λόγω ανεργίας ή οικονομικής αβεβαιότητας (Rodrigo, 2010).
Η σύγχρονη προσέγγιση της κοινωνικοποίησης του παιδιού μέσω της θετικής γονεϊκότητας διαφέρει από τις παραδοσιακές θεωρίες, οι οποίες έδιναν έμφαση στην εξουσία του γονιού, τονίζοντας την ευθύνη του γονιού προς το παιδί. Οι προηγούμενες θεωρίες υποστήριζαν ότι η ανάπτυξη των παιδιών διαμορφώνεται από τη μονόδρομη επίδραση του γονιού στο παιδί.
Με βάση σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα η θετική γονεϊκότητα προϋποθέτει την ανάπτυξη μιας θετικής σχέσης μεταξύ γονιού και παιδιού βασισμένη στον αμοιβαίο σεβασμό και την ισότητα στην αξιοπρέπεια, στην αυθεντικότητα, στην ακεραιότητα και στην ευθύνη του κάθε ατόμου (γονιού και παιδιού), με απώτερο στόχο την ανάπτυξη και ευημερία του παιδιού. Η ανατροφή μέσα από κανόνες πειθαρχίας και έλεγχο συμπληρώνονται με το διάλογο και την επικοινωνία. Οι σκέψεις, οι απόψεις και οι πράξεις των παιδιών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του γονιού. Η κοινωνικοποίηση του παιδιού θεωρείται σήμερα μια διαδικασία αμοιβαίας προσαρμογής και διαπραγμάτευσης μεταξύ γονιού και παιδιού η οποία είναι συνεχής και αμφίδρομη (Kerr, et.al., 2003).
Δύο παραδοσιακές, βασικές πτυχές του γονεϊκού ρόλου είναι η φροντίδα του παιδιού και η παροχή στήριξης και καθοδήγησης για την κοινωνικοποίησή του. Το παιδί, για να αναπτυχθεί σωστά, χρειάζεται τη γονεϊκή φροντίδα που αναφέρεται στην ικανοποίηση της ανάγκης του παιδιού για αγάπη και ασφάλεια και περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ασφαλούς δεσμού του παιδιού με το γονιό, τη ζεστασιά, την αποδοχή, την ανταπόκριση, τη στήριξη και τη θετική εμπλοκή γονιού στη ζωή του παιδιού. Το παιδί χρειάζεται επίσης όρια, σταθερότητα και καθοδήγηση για τη φυσική και ψυχολογική ασφάλεια και την ανάπτυξη των προσωπικών αξιών και της προσωπικής και κοινωνικής ευθύνης (Daly, 2007).
Η σύγχρονη βιβλιογραφία προτείνει ότι στα πιο πάνω πρέπει να προσθέσουμε την αναγνώριση και την ενδυνάμωση.
Η αναγνώριση αναφέρεται στην ανάγκη του παιδιού για αναγνώριση, ανταπόκριση και επιβεβαίωση των προσωπικών εμπειριών του από το γονιό.Ο γονιός απαιτείται να επιδείξει ενδιαφέρον για την πραγματικότητα στην οποία ζει το παιδί, προθυμία να το ακούσει και να προσπαθήσει να κατανοήσει τα επιχειρήματα και τις απόψεις του επιτρέποντάς του να έχει ενεργό ρόλο στην οικογενειακή ζωή και στη λήψη αποφάσεων.
Ο όρος της ενδυνάμωσης αναφέρεται στην ενθάρρυνση της ικανότητας του παιδιού να συνδυάσει την αίσθηση του προσωπικού ελέγχου με τη δυνατότητα να επιδράσει στη συμπεριφορά των άλλων. Η ενδυνάμωση του παιδιού προϋποθέτει από πλευράς του γονιού την εστίαση στην ενίσχυση των δυνάμεων του παιδιού, σεβασμό για τις αναδυόμενες και εξελισσόμενες ικανότητες του και την αναγνώριση ότι η ανάπτυξη του παιδιού και ο γονεϊκός ρόλος είναι δύο δυναμικές διαδικασίες συν-εξέλιξης και αλληλεπίδρασης (Daly, 2007).
Πρακτικές – βήματα για προαγωγή θετικών συμπεριφορών του παιδιού βασισμένα στη θετική γονεϊκότητα:
1.Παρέχουμε συχνή θετική προσοχή και επικοινωνία στο παιδί άσχετα με την ηλικία του.
2.Ακούμε προσεκτικά το παιδί, βοηθώντας το να εκφράσει τα συναισθήματά του και προσπαθώντας να μπούμε στη δική του θέση και να κατανοήσουμε πώς νιώθει.
3.Καθορίζουμε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του παιδιού ανάλογα με την ηλικία, τις ανάγκες και τις δυνατότητες του.
4.Δίνουμε ευθύνες και αρμοδιότητες, ανάλογες με την ηλικία του παιδιού.
5.Συμπεριλαμβάνουμε το παιδί στη λήψη αποφάσεων που το αφορούν.
6.Βοηθούμε το παιδί να καταλάβει τις συνέπειες των επιλογών του.
7.Ενθαρρύνουμε τις επιθυμητές συμπεριφορές παρέχοντας σημασία και έπαινο και αγνοώντας τις ασήμαντες μη επιθυμητές συμπεριφορές.
8.Εστιαζόμαστε στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσμα.
9.Συμπεριφερόμαστε όπως θα θέλαμε να συμπεριφέρεται το παιδί μας, επικοινωνώντας μαζί του με σεβασμό και δείχνοντάς του π ώς να επιλύει τις διαφορές του εποικοδομητικά.
10.Διατηρούμε ένα θετικό συναισθηματικό τόνο στις αντιδράσεις μας προς το παιδί και την οικογένεια γενικότερα.
11.Είμαστε συνεπείς στον τρόπο που αντιδρούμε σε παρόμοιες συμπεριφορές του παιδιού.
12.Είμαστε ευέλικτοι, ιδιαίτερα με τα μεγαλύτερα παιδιά, μέσω της ενεργητικής ακρόασης, της συζήτησης και της διαπραγμάτευσης.
13.Δημιουργούμε κλίμα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και αισιοδοξίας στο σπίτι.
symvstathmos.wordpress.com/-by Maria Panagiotaki
Εαν σας άρεσε το άρθρο,κοινοποιήστε το και μοιραστείτε το,με τους φίλους σας!