Δεν είναι μυστικό ότι το να ακούμε το παιδί μας να κλαίει μας κάνει να νιώθουμε άβολα. Απλά σκεφτείτε πως αισθάνεστε όταν το παιδί σας κλαίει χωρίς προφανή λόγο.
Παρόλο που ξέρουμε ότι ο κύριος τρόπος επικοινωνίας ενός νεογέννητου είναι το κλάμα, εξακολουθούμε να το βλέπουμε ως κάτι που πρέπει να «διορθώσουμε» άμεσα. Μόλις το βρέφος γίνει παιδί κι αρχίσει περπατάει και μιλάει, αναμένουμε απ’αυτό να εκφράσει τα συναισθήματά του με τον τρόπο που τα εκφράζουμε εμείς, παρά με τον τρόπο που πάντοτε έκανε: με το κλάμα.
Στην πραγματικότητα, μελέτες έχουν βρει ότι οι εγκέφαλοί μας είναι «διαμορφωμένοι» ν’αντιδρούν άμεσα στο κλάμα ενός παιδιού, καθιστώντας μας πιο προσεκτικούς και έτοιμους να βοηθήσουμε! Και γρήγορα! Το κλάμα πυροδοτεί την ανταπόκρισή μας, αυξάνοντας τον καρδιακό μας ρυθμό και προωθώντας μας σε δράση … Ακόμα κι αν αυτό το παιδί δεν είναι το δικό μας.
Φαίνεται ότι πρέπει να αντιδράσουμε σ’ένα παιδί που κλαίει, αλλά πώς;
Θυμηθείτε, το κλάμα δεν σημαίνει πάντα στενοχώρια
Για πολλά μικρά παιδιά, το κλάμα δεν είναι αντανάκλαση της λύπης – είναι ένας τρόπος για να επεξεργαστούν οποιοδήποτε συναίσθημα. Μπορεί να κλαίνε από θυμό, απογοήτευση, φόβο, ενθουσιασμό, σύγχυση, άγχος ή ακόμα κι ευτυχία. Εκτός από αυτό, όμως, μπορεί, να μην έχουν τη λεκτική ικανότητα και την αυτογνωσία για να εξηγήσουν πώς αισθάνονται. Αυτό σημαίνει ότι το να τα ρωτάτε: «Τι συμβαίνει;» σπανίως θα σας δώσει μια παραγωγική απάντηση.
Η φράση «Μην κλαις» κάνει τα πράγματα χειρότερα
Μπορεί να σκέφτεστε ότι σταματώντας το κλάμα, εμποδίζετε το παιδί σας (και την καρδιά σας!) απ’το να πληγωθεί. Κάθε φορά, όμως, που λέτε στο παιδί σας: «Σταμάτα να κλαις!» Ή «Μην κλαις!» αυτό σκέφτεται ότι δεν καταλαβαίνετε πώς αισθάνεται. Ως εκ τούτου, το μήνυμά του είναι πιθανό να γίνει πιο έντονο κι επίμονο.
Ζητώντας ή λέγοντάς του να «σταματήσει», του λέτε, επίσης, ότι τα συναισθήματά του είναι άκυρα και ασήμαντα. Ανεξάρτητα απ’το πόσο τετριμμένος μπορεί να σας φαίνεται ο λόγος, η αποτυχία σας ν’αναγνωρίσετε πώς αισθάνεται εκείνη τη στιγμή, στερεί και τους δυο σας απ’την ευκαιρία να μάθει πώς να επεξεργάζεται αυτό το συναίσθημα με πιο θετικό τρόπο.
Στόχος μας ως γονείς, ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολο μπορεί να είναι, είναι να στηρίξουμε την ανάπτυξη της συναισθηματικής αυτορρύθμισης του παιδιού μας. Κάτι που μπορούμε να το κάνουμε μόνο όταν το αντιμετωπίζουμε με ενσυναίσθηση και κατανόηση.
Όσο δελεαστικό κι αν είναι, μην προσπαθείτε να του αποσπάσετε την προσοχή
Πολλοί από εμάς θεωρούμε ότι η απόσπαση της προσοχής είναι το απόλυτο εργαλείο στο συναισθηματικό μας οπλοστάσιο. Πιστεύουμε ότι εάν μπορούμε να αποσπάσουμε το παιδί μας από κάθε τι που κλαίει, μπορούμε να σταματήσουμε εντελώς το κλάμα. Όλοι μας επιστρατεύσαμε αγαπημένα παιχνίδια μήπως σταματήσει να κλαίει ή τραγουδήσαμε ένα τραγούδι μέσα από τα δόντια μας απελπισμένα! Δυστυχώς, όμως, η απόσπαση της προσοχής δεν επιτρέπει να συνδεθείτε με το παιδί σας και να του διδάξετε πώς να χειριστεί τα συναισθήματά του.
Ναι, εάν τσακώνεται για ένα παιχνίδι μ’ένα άλλο παιδί, το να του αποσπάσετε την προσοχή μ’ένα δεύτερο παιχνίδι, είναι απολύτως θεμιτό. Αλλά αν το παιδί σας κλαίει γιατί το βοηθήσατε να βάλει τα παπούτσια του αντί να τ’αφήσετε να το κάνει μόνο του, η απόσπαση της προσοχής είναι πιθανό να το κάνει ν’ανταποκρίνεται πιο δυνατά και πιο έντονα για ν’ακουστεί.
Είναι αλήθεια ότι μερικές φορές η διάσπαση της προσοχής μπορεί να λειτουργήσει, αλλά συχνά είναι απλώς, χανζαπλάστ. Δεν βοηθά το παιδί σας να μάθει πώς ν’αντιμετωπίσει μια παρόμοια κατάσταση ή συναίσθημα με πιο θετικό τρόπο στο μέλλον.
Τι να πείτε στο παιδί που κλαίει…
Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε αντιμέτωποι με ένα παιδάκι που κλαίει, βεβαιωθείτε ότι είστε ήρεμοι. Αν είστε θυμωμένοι, αγχωμένοι ή απογοητευμένοι, τα πράγματα που θα πείτε θα προστεθούν, απλώς, στη δυσφορία του παιδιού σας. Πάρτε μια ανάσα. Σκεφτείτε πώς νιώθετε. Εστιάστε σε αυτό που συμβαίνει στο σώμα σας: Η καρδιά σας μπορεί να χτυπά λίγο πιο γρήγορα. Τα δόντια σας μπορεί να είναι σφιγμένα. Μπορεί να αισθάνεστε ένταση κι όταν είστε έτοιμοι, δοκιμάστε, χαμηλόφωνα, αυτές τις 11 εναλλακτικές λύσεις:
«Εγώ θα σε βοηθήσω».
Ακόμα κι αν το παιδί σας λέει ότι δεν θέλει τη βοήθειά σας, θέλει να αισθάνεται ότι το υποστηρίζετε όταν σας χρειάζεται.
«Βλέπω ότι είναι δύσκολο για σένα».
Αυτή η απλή φράση αναγνωρίζει ότι το ακούς και το βλέπεις.
«Καταλαβαίνω ότι είσαι λυπημένος / απογοητευμένος / φοβισμένος / ανήσυχος / ευτυχισμένος και αυτό είναι ok».
Ενισχύστε την ιδέα ότι το συναίσθημα ενός συναισθήματος είναι αυτό που μας κάνει ανθρώπους.
«Αυτό ήταν πραγματικά λυπηρό / απογοητευτικό / απογοητευτικό».
Αναγνωρίζοντας το γεγονός που προκάλεσε το κλάμα του παιδιού σας, βοηθάει, επίσης, να δει τι πυροδότησε το συναίσθημά του και να καταλάβει τι να κάνει στη συνέχεια.
«Ας κάνουμε ένα διάλειμμα».
Η απομάκρυνσή σας βοηθά το μικρό παιδί σας να καταλάβει ότι μερικές φορές πρέπει να φεύγετε για να συνέλθει. Το παιδί σας μπορεί να είναι κουρασμένο κι απλά να χρειάζεται χρόνο σε ένα ήσυχο μέρος.
«Σ ‘αγαπώ. Είσαι ασφαλής».
Αυτό θα σας συνδέσει με το παιδί σας. Μπορεί να χρειαστεί μια αγκαλιά ή να κρατήσει το χέρι σας για να αισθανθεί ότι είστε πράγματι εκεί να το βοηθήσετε.
«Θες να σε βοηθήσω / κάνεις ένα διάλειμμα / δοκιμάσεις ξανά;»
Πολλές φορές, όταν το παιδί σας κλαίει από απογοήτευση, χρειάζεται ένα από τα παρακάτω:
Βοήθεια στην εκτέλεση ενός έργου, διακοπή απ’τη συναισθηματική κατάσταση ή προσπάθεια εκτέλεσης του έργου και πάλι, ενδεχομένως με βοήθεια. Ρωτώντας κι όχι λέγοντας, τι θα ήθελε, το βοηθάτε να αισθάνεται σημαντικό.
«Μπορώ να σ’ακούσω ότι κλαις, αλλά δεν ξέρω τι χρειάζεσαι. Μπορείς να με βοηθήσεις να καταλάβω;»
Ακόμη και αν το παιδί σας δεν μπορεί να πει με λέξεις γιατί κλαίει, αυτό μπορεί να του δώσει την ευκαιρία να εξασκηθεί.
«Θυμάσαι όταν …»
Ενώ μπορεί να φαίνεται σαν μια τεχνική απόσπασης της προσοχής, βοηθώντας το να θυμηθεί μια στιγμή που αισθανόταν χαρούμενο, προετοιμάζει τον εγκέφαλό του για λογική σκέψη. Η προσπάθεια να μιλήσετε μ’ένα μικρό παιδί που βρίσκεται σε μια συναισθηματική κατάσταση είναι σαν να διαπραγματεύεστε μ’ένα μικροσκοπικό δικτάτορα. Δεν είναι διατεθειμένο να ακούσει τίποτα όταν βρίσκεται εν μέσω αμηχανίας ή θυμωμένο ή λυπημένο ή εξαντλημένο.
«Ας βρούμε μια λύση μαζί.»
Συμπερασματικά, θέλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Ερχόμενοι με μια λύση που θα βοηθήσει στη διεκπεραίωση των συναισθημάτων τους, τα διδάσκει πώς να δουν αντικειμενικά την κατάσταση και να βρουν πιθανές λύσεις.
Τίποτα απολύτως.
Παραμείνετε σιωπηλοί και «δώστε χώρο» στο παιδί σας για να κλάψει. Γίνετε ο πυλώνας ενσυναίσθησης και δύναμης.
Απόδοση στα ελληνικά, Έλενα Θάνου.