5+1 παιχνίδια για να μάθει το παιδί σας να διαβάζει

Σε τρεις περίπου μήνες η σχολική χρονιά φτάνει στο τέλος της και το άγχος των γονιών ολοένα και αυξάνεται σχετικά με τις γνώσεις που πρέπει να έχει το παιδί τους «για να πάει στο σχολείο».

Από την άλλη, μία ομάδα γονιών και εκπαιδευτικών επιμένουν πως «κάθε πράγμα στον καιρό του». Επιμένουν δηλαδή πως η εκμάθηση της πρώτης ανάγνωσης και γραφής είναι αποκλειστικά ρόλος του εκπαιδευτικού που θα συμπορευθεί με τα παιδιά τους για μια ολόκληρη σχολική χρονιά, στην Α’ τάξη.

Τελικά ποιο είναι το σωστό;

Οι ερευνητές που μελετούν την ανάπτυξη της ανάγνωσης και γραφής υποστηρίζουν πως το κλειδί για την επιτυχημένη ανάγνωση είναι η καλλιέργεια και η ενίσχυση της φωνολογικής επίγνωσης των παιδιών.

Φωνολογική επίγνωση, είναι η συνειδητή γνώση ότι κάθε λέξη αποτελείται από επιμέρους ήχους (φθόγγους), τους οποίους μπορεί κάποιος να χειριστεί, δηλαδή να τους απομονώσει, να τους συγκρατήσει στη μνήμη, και να τους συνθέσει σε νέες λέξεις.

Με απλά λόγια, το παιδί να μπορεί να καταλάβει πως η λέξη ψάρι αποτελείται από δύο “παρεούλες” (ψά-ρι), από “τέσσερις φωνούλες” (ψ-ά-ρ-ι) και πως σε περίπτωση που αντικαταστήσουμε την “πρώτη φωνούλα” (ψ) με τη φωνούλα ζ, η λέξη θα γίνει ζάρι.

Όσα παιδιά, παρόλο που δεν γνωρίζουν ακόμη ανάγνωση, ακούγοντας μια λέξη, εντοπίζουν, “ακούν”, συλλαβές, καταλήξεις, φωνήματα (π.χ. αναγνωρίζουν ότι στη λέξη /πατάτα/ ακούγονται δύο /α/), θα διδαχθούν αργότερα ανάγνωση και γραφή πιο εύκολα από τα άλλα.

Η φωνολογική επίγνωση μάλιστα, είναι τόσο σημαντική ώστε προβάλλεται ως κριτήριο πρόβλεψης της μετέπειτα αναγνωστικής ικανότητας των παιδιών της προσχολικής ηλικίας.

Οι επιδόσεις ακόμη σε έργα φωνολογικής επίγνωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διάκριση των φτωχών από τους ικανούς αναγνώστες.

Με ποιους τρόπους μπορούμε να καλλιεργήσουμε ή να αναπτύξουμε αυτή την τόσο σημαντική δεξιότητα στα παιδιά μας; Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς για να καλλιεργήσουμε τη φωνολογική επίγνωση των παιδιών μας με παιγνιώδη τρόπο; Τι παιχνίδια μπορούν οι εκπαιδευτικοί να εισάγουν στο πλαίσιο της διδασκαλίας τους για να κάνουν τη μάθηση παιχνίδι;

5+1 παιχνίδια για την ανάπτυξη της φωνολογικής επίγνωσης

Έξω η αταίριαστη:  Μπορείτε να λέτε στα παιδιά σας τρεις λεξούλες. Οι δύο από αυτές να έχουν ένα κομμάτι που ακούγεται το ίδιο, ενώ μία λέξη να ακούγεται τελείως διαφορετικά (ζάρια-χέρια-λιοντάρι).

Τα παιδιά θα πρέπει να εντοπίσουν την αταίριαστη, αυτή δηλαδή που δεν ομοιοκαταληκτεί με τις υπόλοιπες δύο λέξεις.

Κατάτμηση φωνημάτων:  Τα παιδιά καλούνται να αναφέρουν σε πρώτο στάδιο τις συλλαβές (μά-τι) και σε δεύτερο στάδιο τους ήχους (μ-ά-τ-ι) από τους οποίους αποτελούνται συγκεκριμένες λέξεις.

Πώς μιλάει το φίδι;  Παρουσιάζουμε στα παιδιά τον υποτιθέμενο τρόπο με τον οποίο μιλούν τα φίδια. Έναν αργόσυρτο τρόπο εκφοράς των φωνημάτων (π.χ., κκκκκκααααμμμμμήηηηηλλλλλλααααα).  Τους ζητούμε να μας πουν τι είπε το φίδι. Ο βαθμός δυσκολίας των λέξεων μπορεί να αυξάνεται σταδιακά.

Αντιστροφή συλλαβών/φωνημάτων:  Λέμε στα παιδιά μια μικρή λέξη που έχει δύο κομματάκια (χέ-ρι).  Τα παιδιά καλούνται να την ακούσουν προσεκτικά τη λέξη και να την πουν ανάποδα, δηλαδή αρχίζοντας από το τελευταίο κομματάκι προς το πρώτο (ρι-χε).

Δημιουργία αινιγμάτων με πρόσθεση ή αφαίρεση ήχων ή συλλαβών: Παίζουμε με τις λέξεις ή με άλλες λέξεις αφαιρώντας, προσθέτοντας ή αλλάζοντας συλλαβές ή ήχους. «Τι θα μείνει από το χταπόδι άμα χάσει το χτα; (Το πόδι), Τι θα γίνει το μύδι αν κερδίσει ένα κρε; (Κρεμμύδι), Τι θα γίνει το καζάνι αν χάσει το κα και κερδίσει το λα; (Λαζάνι). Τι θα γίνουν τα κάστρα αν χάσουν την πρώτη φωνούλα; (άστρα)  Τι θα γίνει το παλάτι αν χάσει την πρώτη φωνούλα;»

Παιχνιδόλεξα:  «Με το μη και με το λο έφτιαξα ένα ……………. Αν του βάλω και μια πίτα θα φάω μία …………………. Αν από τη δασκάλα κόψεις την πρώτη συλλαβή τότε …..η δασκάλα θα ανέβει στη ………………….. Πώς το ζάρι θα γίνει ψάρι;» (Κατσούγκρη)

Με απλά λοιπόν παιχνίδια μπορούμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας για την είσοδό τους στο δημοτικό σχολείο.

Περνώντας δημιουργικό, παραγωγικό και ευχάριστο χρόνο με τα παιδιά μας θέτουμε, μέσω της καλλιέργειας της φωνολογική επίγνωσης, στέρεες βάσεις για φυσιολογική ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας στην Α΄ τάξη.

Πηγή: Offsite.com.cy