Ερώτημα αναγνώστριας
Γεια σας, έχω μια κόρη δεκατεσσάρων ετών δεν κάνει εύκολα φίλες και σε παρέα παραπάνω των δύο ατόμων όπως λέει δεν αισθάνεται καλά, με αποτέλεσμα να έχει μόνο μια φίλη τελείως ακατάλληλη. Το αναγνωρίζει και το λέει και η ίδια, αλλά δεν έχει άλλες επιλογές τι μου προτείνετε να κάνω για να την βοηθήσω;
Στο πόσο εξωστρεφής είναι κάποιος παίζουν μεγάλο ρόλο ιδιοσυγκρασιακοί παράγοντες. Έτσι, άλλοι άνθρωποι είναι ως προσωπικότητες πιο ανοιχτοί και κοινωνικοί και άλλοι πιο κλειστοί. Άλλοι απολαμβάνουν να βρίσκονται με μεγάλη παρέα, ενώ άλλοι αισθάνονται πιο άνετα σε μικρότερες ομάδες ανθρώπων. Όλες αυτές οι ατομικές διαφορές εντάσσονται σε ένα ευρύ φάσμα φυσιολογικότητας. Αυτά τα στοιχεία της προσωπικότητας γίνονται εμφανή ήδη από την παιδική ηλικία, ενώ στη διάρκεια της εφηβείας εδραιώνονται ως πλευρές της ταυτότητας του ατόμου.
Δεν έχω αρκετές πληροφορίες για το αναπτυξιακό ιστορικό της κόρης σας, ώστε να καταλάβω αν άλλαξε κάτι στην περίοδο της εφηβείας. Ήταν επιφυλακτική ως προς τις φιλίες από την παιδική της ηλικία; Ή μήπως μεσολάβησε κάτι που την έκανε να κλειστεί στον εαυτό της; Μήπως δημιουργήθηκε κάποια άσχημη κατάσταση στην παιδική της ηλικία που λειτουργεί τραυματικά και συμβάλλει στο να υιοθετεί αμυντική στάση κοινωνικά; Για παράδειγμα, συχνά τα παιδιά υφίστανται απόπειρα αποκλεισμού από παρέες και απομόνωσης και αν δεν διεκδικήσουν ισοτιμία στις σχέσεις τους μπορεί να εσωτερικεύσουν ένα αίσθημα ανεπάρκειας και μειονεξίας και να κλειστούν στον εαυτό τους μεγαλώνοντας. Αν είστε ενήμερη κάποιου γεγονότος από την παιδική ηλικία που συνέβαλε στο να δυσκολεύεται η κόρη σας να δημιουργεί φιλίες, τότε θα πρέπει να την βοηθήσετε να αναγνωρίσει το ρόλο που παίζει το παρελθόν στις επιλογές που κάνει σήμερα.
Δεν έχετε κανένα λόγο να ανησυχείτε που η κόρη σας προτιμά τη δυαδική επαφή αν η ίδια νιώθει καλά με αυτό. Αν όμως η ίδια η έφηβη περιορίζεται σε παρέα δύο ατόμων όχι επειδή αυτό επιθυμεί, αλλά επειδή έτσι αισθάνεται ασφαλής, τότε κρίνω πως χρειάζεται βοήθεια. Συγκεκριμένα, χρειάζεται βοήθεια στο να εντοπίσει για ποιους λόγους δεν ανοίγεται στη δημιουργία σχέσεων. Το πρώτο που χρειάζεται να κάνει λοιπόν είναι να μπει- με τη βοήθεια τη δική σας ή και του ειδικού – σε διεργασία αυτογνωσίας, ώστε να διαπιστώσει πώς οι διαφορετικές πλευρές της προσωπικότητάς της συμβάλλουν στο είδος των σχέσεων που δημιουργεί και να εντοπίσει τους συναισθηματικούς και ψυχολογικούς παράγοντες που περιορίζουν και εμποδίζουν την προσέγγιση των άλλων και το άνοιγμά της σε φιλίες. Συχνά, ντροπαλά παιδιά γίνονται και ντροπαλοί έφηβοι και εσωτερικεύουν ένα αίσθημα μειονεξίας. Πρέπει λοιπόν οι έφηβοι αυτοί να μάθουν να αποδέχονται την συστολή ως μέρος του ποιοι είναι και να μην αισθάνονται μειονεκτικά. Πρέπει να μάθουν ότι δεν χρειάζεται να αλλάξουν την προσωπικότητά τους προκειμένου να δημιουργήσουν φιλίες. Χρειάζεται να αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουν τον εαυτό τους, ώστε οι διάφορες πλευρές της προσωπικότητάς τους να μην αποτελούν γι αυτούς εμπόδιο στο να δημιουργήσουν τις φιλίες και την κοινωνική ζωή που επιθυμούν. Όταν δηλαδή ένας έφηβος είναι περισσότερο κλειστός απ’ όσο θα ήθελε, τότε θα πρέπει να βοηθηθεί στο να εξασκηθεί σε κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να διεκδικήσει τις σχέσεις που θέλει.
Αν ο δισταγμός της κόρης σας στην κοινωνική της ζωή υποκρύπτει ένα αίσθημα μειονεξίας, αυτό είναι το πρώτο που χρειάζεται να αλλάξει ώστε να αποκαταστήσει την αυτοεκτίμησή της και την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να ανοιχτεί σε φιλίες και σχέσεις.
Δεν είναι ξεκάθαρο τι εννοείτε όταν περιγράφετε την μοναδική της φίλη ως «τελείως ακατάλληλη». Από την περιγραφή σας υποθέτω πως είναι μια σχέση που για κάποιους λόγους δεν ταιριάζει στην κόρη σας. Η κόρη σας λοιπόν χρειάζεται να κατανοήσει ότι η ίδια έχει τον έλεγχο της κοινωνικής της ζωής. Να κατανοήσει ότι έχει και άλλες επιλογές και να τις διεκδικήσει.
Για να την βοηθήσετε λοιπόν σε ψυχολογικό επίπεδο θα την στρέψετε σε μια διεργασία μέσω της οποίας να γνωρίσει τον εαυτό της και να μάθει να τροποποιεί τυχόν δυσλειτουργικά σχήματα και συναισθήματα για τον εαυτό. Σε ένα πρώτο επίπεδο, αυτού του είδους η παρότρυνση είναι κάτι που μπορείτε να κάνετε, αλλά σε πιο βαθύ επίπεδο, είναι φυσικά ο ρόλος του ψυχολόγου να καθοδηγήσει την έφηβη σε αυτή τη διαδικασία.
Ταυτόχρονα, μπορείτε να την βοηθήσετε στο να εξασκήσει τις κοινωνικές της δεξιότητες. Σε πρακτικό επίπεδο δηλαδή, μπορείτε να την παροτρύνετε να διευρύνει τον κύκλο των γνωριμιών της μέσα από συμμετοχή σε δραστηριότητες που να την ενδιαφέρουν. Μπορείτε ακόμα να την παρακινήσετε και να την βοηθήσετε να οργανώσει και να προτείνει κάτι σε άτομα από τον περίγυρό της που την ενδιαφέρουν.
Εξηγήστε της ότι το να αποκτήσει κανείς τις φιλίες που του ταιριάζουν και τον κάνουν να νιώθει καλά για τον εαυτό του είναι μια διαδικασία στην οποία εξασκούμαστε σε όλη μας τη ζωή αρκεί να έχουμε το θάρρος να διαμορφώνουμε τις επιλογές μας και να διεκδικούμε.
