Αναγνωρίζοντας τα υπερκινητικά παιδιά
Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής- υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) γνωστή και ως υπερκινητικό σύνδρομο, είναι η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή της παιδικής ηλικίας. Τα παιδιά με τη συγκεκριμένη διαταραχή εμφανίζουν υπερκινητικές, απρόσεκτες και παρορμητικές συμπεριφορές οι οποίες δε συνάδουν με την αναπτυξιακή τους ηλικία.
Τα συμπτώματα της ΔΕΠ- Υ αρχίζουν συνήθως κατά την πρώιμη παιδική ηλικία και μειώνονται καθώς φθάνουμε στην εφηβεία. Τα παιδιά με ΔΕΠ- Υ εμφανίζουν μειωμένη προσοχή, υπερκινητικότητα, και παρορμητική συμπεριφορά η οποία είναι πιο έντονη σε παιδιά μικρότερης ηλικίας, δυσκολία στη συγκέντρωση και στην προσοχή, δυσκολία στον έλεγχο παρορμήσεων. Αυτά τα παιδιά παρουσιάζουν επίσης μεγαλύτερη δυσκολία με τη συμμόρφωση, εμφανίζουν ανάρμοστη συμπεριφορά, είναι πιο επιθετικά και βρίσκονται σε κίνδυνο για την ανάπτυξη διαταραχών όπως η αντιθετική προκλητική διαταραχή και η διαταραχή συμπεριφοράς.
Πιο συγκεκριμένα η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητα χωρίζεται σε τρεις βασικούς τύπους:
Α. Απρόσεκτος Τύπος
● Συχνά αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε λεπτομέρειες ή κάνει λάθη απροσεξίας σε σχολικές εργασίες, τη δουλειά ή άλλες δραστηριότητες.
● Συχνά δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή δραστηριότητες παιχνιδιού.
● Συχνά φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος.
● Συχνά δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες και αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι.
● Συχνά δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες.
● Συχνά αποφεύγει, αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια.
● Συχνά χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή δραστηριότητες.
● Συχνά διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα.
● Συχνά ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες.
Β. Υπερκινητικός Τύπος
● Συχνά κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του.
● Συχνά σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο.
● Συχνά τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις.
● Συχνά δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες στον ελεύθερο του χρόνο.
● Συχνά βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν «κινούμενη μηχανή».
● Συχνά μιλά πολύ και ακατάπαυστα.
Γ. Παρορμητικός Τύπος
● Συχνά απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση.
● Συχνά δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
● Συχνά διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις- δράσεις των άλλων.
Συνοδά χαρακτηριστικά της ΔΕΠ-Υ:
● Συναισθηματική αστάθεια
● Χαμηλή αυτοεκτίμηση
● Αναβλητικότητα
● Βαριέται εύκολα
● Συχνή απογοήτευση
Για να διαγνωσθεί ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ θα πρέπει να εμφανίζει 6 ή περισσότερα κριτήρια από κάθε κατηγορία για περισσότερους από 6 μήνες, τα οποία μειώνουν τη λειτουργικότητα του παιδιού τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο.
Υπερκινητικό παιδί. Τι μπορεί να φταίει;
Τα πρώτα σημάδια της διαταραχής εμφανίζονται από την νηπιακή ηλικία. Ειδικότερα τα παιδιά αυτή της ηλικίας με ΔΕΠ- Υ, συχνά εμφανίζουν δυσκολίες στο συντονισμό των κινήσεων τους και αδεξιότητα. Εξαιτίας της παρορμητικότητας τους έχουν περισσότερα ατυχήματα από άλλα παιδιά και χρειάζονται μεγαλύτερη επίβλεψη. Συνήθως αθετούν τους κανόνες που θέτουν οι γονείς ή οι νηπιαγωγοί. Εμφανίζουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου όπως δυσκολίες στην άρθρωση και στη δομή του προφορικού λόγου.
Η ΔΕΠ-Υ γίνεται πιο εμφανής στη σχολική ηλικία όπου οι απαιτήσεις στο σχολείο αυξάνονται, το ίδιο και ο χρόνος που το παιδί πρέπει να μείνει συγκεντρωμένο και ακίνητο στην καρέκλα του. Τα παιδιά με ΔΕΠ- Υ σε αυτή την ηλικία παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες (ανάγνωση, μαθηματικά, ορθογραφία), είναι ασυνεπή στις υποχρεώσεις τους λόγω έλλειψης κινήτρων και παρορμητικής συμπεριφοράς. Επίσης βιώνουν συνεχείς εμπειρίες αποτυχίας στο σχολείο, παρουσιάζουν χαμηλό αυτοέλεγχο και αυτοεκτίμηση. Τέλος δεν είναι αποδεκτά στις παρέες των συνομηλίκων τους λόγω κακής χρήσης των κοινωνικών δεξιοτήτων και επιθετικότητας.
Στην εφηβεία συνήθως η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα υποχωρεί και παραμένει η διάσπαση προσοχής. Τα βασικά χαρακτηριστικά των εφήβων με ΔΕΠ- Υ είναι η αίσθηση μόνιμης ανησυχίας, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η κατάθλιψη, η σχολική αποτυχία (συχνά εγκατάλειψη σχολείου), έντονα ακαδημαϊκά προβλήματα, εμπλοκή σε καβγάδες, παραβατικότητα, τα οποία είναι πιο εμφανή στο σχολείο.
Οι γονείς των παιδιών που έχουν με ΔΕΠ- Υ συνήθως δυσκολεύονται να αποδεχθούν τη διάγνωση γιατί θεωρούν ότι το παιδί τους δεν είναι φυσιολογικό. Απενοχοποιείστε τον εαυτό σας και το παιδί σας, δεν ευθύνεστε για την ύπαρξη της ΔΕΠ-Υ. Πολύ βοηθητικό για τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ είναι να έχουν οργανωμένο πρόγραμμα με ξεκάθαρους κανόνες και ρουτίνες το οποίο το παιδί το γνωρίζει εκ των προτέρων. Κάντε τις ασχολίες του ενδιαφέρουσες και κάντε συχνά διαλείμματα κατά τη διάρκεια μια δύσκολης δραστηριότητας. Εστιάστε στην επιθυμητή συμπεριφορά και επιβραβεύστε την καλή συμπεριφορά. Να είστε ακριβής σε αυτό που ζητάτε και οι απαιτήσεις σας να είναι προσαρμοσμένες στις ικανότητες του παιδιού. Να επιβραβεύετε λεκτικά και να ενθαρρύνετε τη θετική συμπεριφορά του παιδιού και τη μαθησιακή του προσπάθεια. Να έχετε συχνή βλεμματική επαφή με το μαθητή σας, και βάλτε τον να καθίσει κοντά σας. Επιτρέψτε τους, να “δραπετεύουν” για λίγο από την τάξη. Αν αυτό ενσωματωθεί στους κανόνες της τάξης, δε θα εκνευρίζονται από την ανυπαρξία διεξόδου. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα μάθουν να κάνουν χρήση της αυτοπαρατήρησης και της αυτο-ρύθμισής τους. Προσπαθήστε ώστε οι εργασίες για το σπίτι να στηρίζονται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα, χρησιμοποιήστε σχεδιαγράμματα και απλοποιήστε τις οδηγίες. Ασκήσεις υπευθυνότητας και οργάνωσης πρέπει να αποτελούν μέρος της καθημερινότητας των παιδιών (λίστα με ψώνια στο σούπερ μάρκετ, επιλογή από το προηγούμενο βράδυ των ρούχων, προετοιμασία τσάντας με βάση το πρόγραμμά του κλπ ). Βοηθήστε το να κοινωνικοποιηθεί και να κάνει φίλους, είναι σημαντικοί. Και το πιο σημαντικό αγαπήστε και αποδεχτείτε το μαθητή σας με ΔΕΠ-Υ.
«Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056» ή ηλεκτρονικά στην διεύθυνση sos1056@hamogelo.gr, ώστε να συζητήσετε με ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.
Πηγή: hamogelo.gr