Ο όρος απογαλακτισμός περιγράφει την περίοδο κατά την οποία υπάρχει μείωση του μητρικού θηλασμού, που συνίσταται να έχει διάρκεια έως και 2 χρόνια, και σταδιακή εισαγωγή ημι-στερεών και στερεών τροφών2. Το διάστημα αυτό θεωρείται ιδιαιτέρως κρίσιμο, καθώς είναι αυτό κατά το οποίο διαμορφώνονται προτιμήσεις τροφίμων, διατροφική συμπεριφορά, αλλά και σωματικό βάρος του παιδιού, άρρηκτα δεμένο με αυτό των επόμενων χρόνων2.
Ο Παγκόσμιος οργανισμός υγείας (WHO) τονίζει ότι η εισαγωγή των ημι-στερεών, στερεών τροφών προτείνεται όταν το μητρικό γάλα δεν μπορεί να καλύψει πια τις διατροφικές ανάγκες του βρέφους που χρειάζονται για την ανάπτυξη του. Η περίοδος αυτή μπορεί να είναι από 6 έως και 18-24 μηνών και τα συμπληρωματικά γεύματα θα πρέπει να είναι επαρκή (σε ποσότητα, συχνότητα και περιεκτικότητα), σωστά χρονικά, ασφαλή και κατάλληλα3.
Τα τελευταία 10-15 χρόνια μια εναλλακτική προσέγγιση κερδίζει δημοτικότητα και αυτή είναι η baby-led weaning (BLW). Η μέθοδος αυτή προϋποθέτει το βρέφος να αυτό-ταΐζεται, να διαλέγει τι, πόσο και πόσο γρήγορα επιθυμεί να φάει 1,2. Ένα κύριο χαρακτηριστικό της μεθόδου είναι ότι το παιδί έχει ενεργό ρόλο στην διαδικασία πρόσληψης τροφής και δεν είναι παθητικός αποδέκτης του φαγητού που του προσφέρεται. Το παιδί επιτρέπεται να αγγίξει, επεξεργαστεί και να παίξει με το φαγητό κατά τη διάρκεια του γεύματος. Όσον αφορά τη μορφή του φαγητού, αυτό δίνεται από τους γονείς σε ολόκληρα κομμάτια (αρχικά baby-size), σε αντίθεση με την παραδοσιακή πρακτική στην οποία προσφέρονται συνήθως πολτοποιημένα 2. Ο ρόλος των γονέων είναι να προσφέρουν στο παιδί μια υγιεινή και με ποικιλία διατροφή στο παιδί τους και να τρώνε μαζί του.
Πως είναι στην πράξη λοιπόν; Ρίξτε μια ματιά.
Ένα ερώτημα είναι σε ποια ηλικία ένα βρέφος θα μπορούσε να είναι έτοιμο να αυτό-τραφεί και να επιτύχει επαρκή ενεργειακή και θρεπτική πρόσληψη. Η πιο κατάλληλη ηλικία φαίνεται να είναι αυτή των 6 μηνών, ωστόσο μπορεί να παραταθεί σε περιπτώσεις καθυστερημένης ανάπτυξης, δυσκολίες σίτισης ή και μειωμένη ευαισθησία των αισθήσεων 1.
Πλεονεκτήματα:
- Μεταξύ των πλεονεκτημάτων της μεθόδου περιλαμβάνεται η καλύτερη ανταπόκριση στα ερεθίσματα πείνας και κορεσμού από το βρέφος1.
- Τα παιδιά είναι εξοικειωμένα από μικρά σε διαφορετικές υφές τροφίμων- φαίνεται ότι γίνονται λιγότερο επιλεκτικά 2.
- Περισσότερη ποικιλία στη διατροφή, αλλά και ανάπτυξη των κινητικών δεξιοτήτων του βρέφους έχουν επίσης σημειωθεί 1.
- Έχει παρατηρηθεί ότι όταν εφαρμόζεται αυτή η προσέγγιση υπάρχει μικρότερο μητρικό άγχος όσον αφορά τον αυστηρό έλεγχο και καθορισμό της διατροφικής πρόσληψης του βρέφους 1. Ωστόσο, αυτό το εύρημα χρειάζεται να το σκεφτόμαστε κριτικά δεδομένου ότι πιο ανασφαλείς μητέρες σχετικά με τη μέθοδο αυτή είναι πιθανότερο να επέλεγαν τον παραδοσιακό τρόπο σταδιακής εισαγωγής τροφίμων.
Μειονεκτήματα:
- O σημαντικότερος προβληματισμός για την εφαρμογή της μεθόδου αυτής που απασχολεί τόσο τους παιδιάτρους όσο και τους γονείς, είναι πιθανή ανεπαρκής πρόσληψη σιδήρου, ενέργειας αλλά και ο κίνδυνος κατά την κατάποση 2. Η πρόσληψη σίδηρου είναι ιδιαίτερη σημαντική διότι δεν εμπεριέχεται αρκετό στο μητρικό γάλα ώστε να εξασφαλίσει τις ανάγκες του βρέφους και για αυτό το λόγο χρειάζεται να προσληφθεί από τη συμπληρωματική σίτιση 2. Όμως, τρόφιμα που είναι πλούσια σε σίδηρο συνήθως αποφεύγονται στη BLW μέθοδο, καθώς είναι δύσκολο να τα λάβει το παιδί και να αυτό-ταϊστεί , ενώ φρούτα και λαχανικά που συνήθως προσφέρονται έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σιδήρου 2. Παρ ’όλα αυτά, ερευνάται η δυνατότητα να συμπεριλαμβάνονται τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σιδήρου, ενέργειας και χαμηλού κινδύνου για δυσκολίες κατάποσης, με αισιόδοξα αποτελέσματα, διατηρώντας έτσι μόνο τα θετικά της μεθόδου 4.
- Δύσκολη η καταγραφή της διαιτητικής πρόσληψης του βρέφους 1.
- Ένας από τους κινδύνους της μεθόδου είναι το οικογενειακό φαγητό να μην είναι κατάλληλο για το βρέφος δεδομένου ότι το παιδί τρέφεται με το ίδιο φαγητό όπως και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Ενδεχομένως όλη η οικογένεια να χρειάζεται να προσαρμόσει την διατροφή της ώστε να ταιριάζει με τις ανάγκες του βρέφους όπως για παράδειγμα να μετριάσει την πιθανή υψηλή περιεκτικότητα νατρίου (αλατιού), κορεσμένου λίπους ή και να αποφεύγει τα σκληρά φαγητά που θα μπορούσαν να δυσκολέψουν την κατάποση τους από ένα βρέφος 1,2.
Πρόσφατα η ESPGHAN (European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition) καταλήγει ότι χρειάζονται περισσότερες κλινικές μελέτες και συλλογή βιβλιογραφίας για την διεξαγωγή συμπερασμάτων για τη μέθοδο αυτή 4. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι γονείς που επιθυμούν να ακολουθήσουν τη μέθοδο BLW, θα πρέπει να ενημερωθούν όσον αφορά την προετοιμασία των γευμάτων του παιδιού τους με σκοπό αυτά να είναι θρεπτικά, υγιεινά, αλλά και ασφαλή.
Εσείς θα την επιλέγατε;
Βιβλιογραφικές πηγές
- Brown, A., Jones, S. W., & Rowan, H. (2017). Baby-led weaning: the evidence to date. Current nutrition reports, 6(2), 148-156.
- D’Auria, E., Bergamini, M., Staiano, A., Banderali, G., Pendezza, E., Penagini, F., … & Peroni, D. G. (2018). Baby-led weaning: what a systematic review of the literature adds on. Italian journal of pediatrics, 44(1), 49.
- https://www.who.int/nutrition/topics/complementary_feeding/en/
- Fewtrell, M., Bronsky, J., Campoy, C., Domellöf, M., Embleton, N., Mis, N. F., … & Molgaard, C. (2017). Complementary feeding: a position paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) Committee on Nutrition. Journal of pediatric gastroenterology and nutrition, 64(1), 119-132.