Ο τρόπος βάδισης των παιδιών είναι διαφορετικός από αυτόν των ενηλίκων και αλλάζει καθώς το παιδί μεγαλώνει. Αρχικά τα νήπια περπατούν με ανοιχτά πόδια (ευρεία βάση στήριξης), στην ηλικία των 3 ετών μπορούν να σταθούν στο ένα πόδι για τουλάχιστον ένα δευτερόλεπτο και το βάδισμά τους είναι ώριμο, ενώ στα επτά τους χρόνια περπατούν όπως οι ενήλικες.
Τι συμβαίνει όμως όταν ένα παιδί αρνείται να περπατήσει ή κλαίει έντονα και κουτσαίνει την ώρα που περπατά; Τότε λέμε ότι εμφανίζει επώδυνη χωλότητα.
Ως χωλότητα εννοούμε οποιαδήποτε παρέκκλιση από το φυσιολογικό ρυθμικό βηματισμό. Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες χωλότητας, η επώδυνη και η ανώδυνη. Η επώδυνη, που είναι πολύ συχνότερη, συνήθως προέρχεται από τα οστά, τις αρθρώσεις, τους μύες, την κοιλιά και είναι τραυματικής, φλεγμονώδους, λοιμώδους ή νεοπλασματικής προέλευσης. Η ανώδυνη σχετίζεται με δυσπλασίες του ισχίου και νευρολογικά νοσήματα. Στο παρόν άρθρο θα επικεντρωθούμε στην επώδυνη χωλότητα.
Καταρχήν έχει μεγάλη σημασία εάν ο πόνος είναι οξύς ή χρόνιος. Οξύς πόνος συνήθως συναντάται σε τραύματα, φλεγμονές ή λοίμωξη. Επίσης είναι σημαντική η εντόπιση του πόνου, αν και στην παιδική ηλικία πολλές φορές είναι παραπλανητική γιατί ο πόνος είναι αντανακλαστικός, δηλαδή αλλού είναι η πηγή του και αλλού τον εντοπίζει το παιδί. Π.χ πολλές φορές το παιδί δείχνει ότι πονά στο γόνατο ενώ πάσχει το ισχίο του, ή προβλήματα της σπονδυλικής στήλης μπορεί να αντανακλώνται στα πόδια. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται η αξιολόγηση της κοιλιάς, καθώς πολύ επείγουσες καταστάσεις, όπως σκωληκοειδίτιδα, συστροφή όρχεως ή περίσφιξη βουβωνοκήλης μπορεί να εκδηλωθούν ως χωλότητα.
Πολύτιμες πληροφορίες μας δίνει η γενική κατάσταση του παιδιού, καθώς αν αυτό είναι χλωμό, καταβεβλημένο ή έχει, όπως λέμε, συστηματικά συμπτώματα (πυρετό, νυκτερινούς ιδρώτες, ανορεξία, απώλεια βάρους), τότε είναι πιθανή μια σοβαρή νόσος όπως λευχαιμία ή σηπτική αρθρίτιδα. Επίσης, ο χρόνος επιδείνωσης του πόνου είναι ενδεικτικός ορισμένων παθήσεων, δηλαδή εάν η χωλότητα είναι εντονότερη τις πρωινές ώρες σκεφτόμαστε κυρίως την νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα, ενώ αν χειροτερεύει με την πάροδο της ημέρας είναι πιθανότερη η μυϊκή κόπωση. Ο νυκτερινός πόνος είναι δηλωτικός κακοήθους νοσήματος.
Βέβαια, ευτυχώς, κάθε φορά που ένα παιδί κουτσαίνει δεν σημαίνει ότι πάσχει από κάτι σοβαρό. Μια από τις καταστάσεις που προκαλούν χωλότητα και είναι απόλυτα καλοήθης είναι η παροδική υμενίτιδα του ισχίου. Υμενίτιδα του ισχίου σημαίνει φλεγμονή στους ιστούς που περιβάλλουν την άρθρωση του ισχίου. Είναι αυτοπεριοριζόμενη κατάσταση με πολύ καλή πρόγνωση. Συμβαίνει συνήθως σε παιδιά 3-8 ετών.
Πολλές φορές οι γονείς αναφέρουν ότι το παιδί τις προηγούμενες ημέρες ήταν άρρωστο και ξαφνικά κλαίει στο περπάτημα. Τα παιδιά με υμενίτιδα είναι απύρετα ή έχουν χαμηλό πυρετό, μπορούν να περπατούν με δυσκολία, ενώ οι εργαστηριακές τους εξετάσεις είναι φυσιολογικές και το υπερηχογράφημα ισχίου δείχνει συλλογή υγρού. Η θεραπεία συνίσταται σε ανάπαυση, ακινησία των κάτω άκρων και χορήγηση παυσίπονων. Συνήθως τα συμπτώματα περνούν σε μια εβδομάδα.
Υπάρχουν όμως και σοβαρές νόσοι που προκαλούν χωλότητα, όπως η σηπτική αρθρίτιδα και η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα. Η πρώτη οφείλεται σε μικρόβιο (συνήθως σταφυλόκοκκο) που προσβάλλει την άρθρωση του γόνατος ή του ισχίου. Το μικρόβιο συνήθως εισβάλλει στον οργανισμό είτε μετά από κάποιο τραυματισμό είτε, αφού κυκλοφορεί στο αίμα, επικάθεται στην άρθρωση. Το παιδί έχει υψηλό πυρετό και όψη πάσχοντος, δεν μπορεί να περπατήσει και να κουνήσει το πάσχον μέλος, η πάσχουσα άρθρωση φλεγμαίνει (μπορεί είναι πρησμένη και κόκκινη) ενώ και οι εργαστηριακές εξετάσεις (Γενική αίματος, δείκτες λοίμωξης) είναι παθολογικές. Είναι επείγουσα κατάσταση, διότι μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη καταστροφή της άρθρωσης και αναπηρία αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Η θεραπεία συνίσταται σε χορήγηση ενδοφλέβιας αντιβίωσης και, πιθανώς, χειρουργική αντιμετώπιση.
Η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι η συχνότερη ρευματική νόσος της παιδικής ηλικίας. Διακρίνεται σε ολιγοαρθρική, όταν προσβάλλονται λιγότερες από 4 αρθρώσεις, πολυαρθρική (> 4 αρθρώσεις) και συστηματική μορφή.
Η ολιγοαρθρική μορφή έχει αρχικά ήπιες εκδηλώσεις, συνήθως είναι ανώδυνη αλλά κάποιος θα παρατηρήσει ότι το γόνατο μοιάζει πρησμένο ή ότι το παιδί περπατάει περίεργα. Συνήθως προκαλεί πρωϊνή χωλότητα, η οποία μπορεί να μη γίνει αντιληπτή από τους γονείς. Τα παιδιά που πάσχουν από αυτή τη μορφή αναπτύσσουν συχνά φλεγμονή στο μάτι (ιριδοκυκλίτιδα), που μπορεί να προκαλέσει μέχρι και τύφλωση, ενώ συχνά το ένα τους πόδι καταλήγει να είναι μακρύτερο από το άλλο.
Στην πολυαρθρική μορφή η εικόνα είναι πιο σοβαρή γιατί πάσχουν περισσότερες αρθρώσεις και το παιδί συναντά δυσκολίες στην καθημερινή του δραστηριότητα. Τέλος, η συστηματική μορφή είναι η πιο θορυβώδης, με την έννοια ότι την χωλότητα συνοδεύουν πυρετός, εξάνθημα, διογκωμένοι λεμφαδένες κ.α. Η θεραπεία της νεανικής ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι μακροχρόνια και περιλαμβάνει αντιφλεγμονώδη, κορτιζόνη και άλλα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.
Συμπερασματικά, τα παιδιά που εμφανίζουν χωλότητα πρέπει να εξετάζονται το ταχύτερο δυνατό, αρχικά από τον παιδίατρό τους. Σημάδια άμεσης κινητοποίησης είναι: η αιφνίδια χωλότητα, τα συστηματικά συμπτώματα (πυρετός, απώλεια βάρους, ανορεξία), ο νυκτερινός πόνος, η άρνηση βάδισης ή μπουσουλήματος.
Διονύσης Παπαδάτος – Παιδίατρος
Πηγή: mymommy.gr