Διάσταση κοιλιακών είναι η αύξηση της φυσιολογικής απόστασης μεταξύ του δεξιού και αριστερού ορθού κοιλιακού. Τους ενώνει μία λευκή περιτονιακή δομή που εκτείνεται από το κατώτερο σημείο του στέρνου μέχρι χαμηλά στη λεκάνη. Αυτή η δομή ονομάζεται «Λευκή Γραμμή» και το φυσιολογικό της πλάτος διακυμένεται κατά το μήκος της. Στην εγκυμοσύνη πιο επιρρεπής για διάσταση είναι η περιοχή γύρω από τον ομφαλό, της οποίας το φυσιολογικό πάχος είναι στα 2.7 εκ . Αυτό γίνεται λόγω ορμονοελαστικών αλλαγών του συνδετικού ιστού και των μηχανικών φορτίων πάνω στο κοιλιακό τοίχωμα από το αναπτυσσόμενο έμβρυο.
Η διάσταση του ορθου κοιλιακού εμφανίζεται συνήθως στο δεύτερο τρίμηνο της κυοφορίας. Η εμφάνισή της κυμαίνεται από 66% έως και 100% των εγκύων κατά το τρίτο τρίμηνο της κυοφορίας και υπάρχει στο 53% των γυναικών αμέσως μετά τον τοκετό.
Η μέτρηση της διάστασης του ορθού κοιλιακού γίνεται κυρίως με τρείς τρόπους. Α) Με αριθμό δακτύλων, Β) με απεικονιστική υπερηχογραφία και Γ) με τη χρήση παχύμετρου. Και οι τρείς μέθοδοι έχουν κριθεί αξιόπιστες με μια μικρή υπεροχή αυτής των υπερήχων .
Παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης διάστασης κοιλιακών είναι η ηλικία κυοφορίας ένω των 34 ετών, η πολλαπλή κυοφορία (πχ. δίδυμα), τα μεγάλα μωρά και η καισαρική τομή .
Κλινική πορεία
Η μεγαλύτερη ελάττωση της διάστασης των κοιλιακών σημειώνεται στις πρώτες 8 εβδομάδες μετά τον τοκετό και έχει παρατηρηθεί ότι η επικράτησή της στον 1 χρόνο μετά τον τοκετό μπορεί να φθάσει το 32,6% των γυναικών που είχαν διαγνωσθεί από την εγκυμοσύνη . Η διάσταση του ορθού κοιλιακού έχει συσχετισθεί με οσφυοπυελικό πόνο (πόνο στη μέση και στη περιοχή της λεκάνης), με ελάττωση της δύναμης και αντοχής των κοιλιακών ακόμα και σε γυναίκες που ακολοθούσαν πρόγραμμα αερόβιας άσκησης κατά την εγκυμοσύνη και με ουρογυναικολογική δυσλειτουργία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει αυτό που έδειξε η τελευταία έρευνα, οτι δηλαδή η διάστηση κοιλιακών μυών λόγω εγκυμοσύνης μπορεί μεταγενέστερα στην φάση της εμμηνόπαυσης να συνισφέρει στα προβήματα του πυελικού εδάφους όπως είναι η ακράτεια ούρων.
Κλινικώς φαίνεται να υπάρχουν δύο κατηγορίες γυναικών που εμφανίζουν διάσταση κοιλιακών λόγω κυοφορίας. Η μία έχει να κάνει με τις γυναίκες που κατάφεραν με διάφορους τρόπους, όπως η άσκηση που εστιάζει στη σωστή ενδυνάμωση του κοιλιακού τοιχώματος, να μπορούν να πετυχαίνουν ικανή μεταφορά φορτίων διαμέσου του κορμού τους με ή χωρίς ελάττωση της διάστασης. Η άλλη έχει να κάνει με τις γυναίκες που ενώ οι υπόλοιπες δομές τους έχουν επιστρέψει στα κανονικά, η διάσταση των κοιλιακών παραμένει και δεν μπορούν να πετύχουν τις στρατηγικές μεταφοράς φορτίων διαμέσου του σώματός τους με αποτέλεσμα τον οσφυϊκό πόνο και την δυσλειτουργία. Συνήθως οι γυναίκες που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία εάν έχουν προσπαθήσει να εκγυμναστούν και τα συμπτώματα παραμένουν, έχουν υποστεί σοβαρή ζημιά στις περιτονιακές δομές της μέσης γραμμής και οδηγούνται στην χειρουργική αντιμετώπιση.
Διάσταση Κοιλιακών και Θεραπευτική Άσκηση
Εκτός του χειρουργείου ο μόνος άλλος τρόπος που υπάρχει για να ελαττώσει μία γυναίκα τη διάσταση των κοιλιακών της είναι η άσκηση. Οι ασκήσεις που στοχεύουν σε αυτό είναι επι τω πλείστον ενδυνάμωσης του κοιλιακού τοιχώματος μέσω επιβλεπόμενων – καθοδηγούμενων (όπως Pilates) προγραμμάτων. Υπάρχουν έρευνες που έχουν μελετήσει το κατά πόσο βοηθούν οι ασκήσεις στη μείωση της διάστασης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό.
Άσκηση στην εγκυμοσύνη
Σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν εξασκούνται κατά τη διάρκεια της εγκυνοσύνης, αυτές που κάνουν άσκηση έχουν περίπου 1 στις 3 πιθανότητες να μην αναπτύξουν καθόλου διάσταση του ορθού κοιλιακού.
Η εξάσκηση κατά την εγκυμοσύνη έχει πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα στις περιπτώσεις που οι γυναίκες έχουν ήδη αναπτύξει διάσταση κοιλιακών στην εγκυμοσύνη. Σε αυτή τη περίπτωση έχει δειχθεί επιστημονικά πως γυναίκες που ακολούθησαν πρόγραμμα συστημτικής άσκησης κατά την εγκυμοσύνη εμφάνισαν μικρότερου βαθμού διάσταση ορθού κοιλιακού πριν και μετά τον τοκετό και με μικρότερο χρόνο διόρθωσης της διάστασης. Ακόμα και η συστηματική βάδιση κατά την εγκυνοσύνη έχει θετικά αποτελέσματα για την μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης διάστασης κοιλιακών.
Άσκηση μετά τον τοκετό
Η επιβλεπόμενη και καθοδηγούμενη απο ειδικό άσκηση των κοιλιακών και του κορμού των γυναικών μετά τον τοκετό έχει θετικά αποτελέσματα στην ελάττωση της διάστασης του ορθού κοιλιακού. Οι ειδικοί μπορεί να χρησιμοποιήσουν κορσέ σίσφιξης της κοιλιάς ή άλλες τεχνικές περίδεσης και επίδεσης όπως tubigrip και taping ταυτόχρονα με το πρόγραμμα ενδυνάμωσης.
Σύνοψη
Συνοψίζοντας, είδαμε ότι η διάσταση του ορθού κοιλιακού μυός είναι μία πολύ συχνή λόγω κυοφορίας μυοσκελετική παθολογία, η οποία εμφανίζεται συνήθως από το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και μπορεί να υπάρχει για μεγάλο διάστημα έως και μονίμως μετά τον τοκετό. Η διάσταση μπορεί να επηρρεάσει με πόνο και δεισλειτουργία τις γυναίκες τόσο στις μυοσκελετικές τους επιδόσεις (οσφυαλγία στις καθημερινές δραστηριότητες και χόμπι) όσο και ουρογυναικολογικώς (όπως ακράτεια) λόγω του ότι συνησφέρει στην παθολογία του πυελικού εδάφους.
Η άσκηση για την αντιμετώπιση της διάστασης κοιλιακών είναι η έως τώρα καλύτερη μη χειρουργική επιλογή που έχουν οι εγκυμονούσες και οι γυναίκες μετά από τοκετό ή τοκετούς. Καλό είναι να δρα με την μορφή πρόληψης, οπότε να ξεκινάει από την εγκυμοσύνη και να είναι τακτική και υπό την επίβλεψη ειδικού για τέτοιες περιπτώσεις.