Διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού
Tης Ειρήνης Βελιδάκη, Ψυχολόγου, Μsc Child and Adolescent Psychology
Οι διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού (autism spectrum disorders) συγκαταλέγονται στις νεύρο-βιολογικές διαταραχές που επηρεάζουν την ανάπτυξη. Η δυσκολία στην αλληλεπίδραση και στην επικοινωνία (λεκτική, μη- λεκτική) καθώς και τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφορών, κινήσεων, ή ενδιαφερόντων, αποτελούν κοινό άξονα των ατόμων που συμπεριλαμβάνονται στο φάσμα. Ο ευρύς αυτός όρος εσωκλείει διάφορες μορφές αυτισμού που διαφοροποιούνται ανάλογα με την λειτουργικότητα (χαμηλή, μέτρια, υψηλή), το νοητικό επίπεδο και τις συμπεριφορές του κάθε ατόμου. Ερευνητικά δεδομένα αναφέρουν πως περίπου το 24% των ατόμων που βρίσκονται στο φάσμα έχουν κάποια νοητική δυσλειτουργία, ενώ περίπου το 23% χαμηλά γνωστικά επίπεδα.
[babyPostAd]Οι δυσκολίες που δημιουργούν αυτές οι διαταραχές, επηρεάζουν το πώς το άτομο βιώνει τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του. Η ηλικία, το αναπτυξιακό επίπεδο, το κοινωνικό περιβάλλον και η συνύπαρξη άλλων διαταραχών καθορίζουν τα συμπτώματα που θα εμφανίσει το κάθε άτομο.
Διάγνωση.
Ο αυτισμός μπορεί να παρατηρηθεί περίπου στους 15 με 18 μήνες ζωής. Ωστόσο, μια διάγνωση δίνεται συνήθως όταν το παιδί είναι περίπου 4.5 χρονών. Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική ώστε να υπάρξει άμεση παρέμβαση και έτσι να ενισχυθούν οι ικανότητές του κάθε παιδιού. Η διάγνωση θα πρέπει να δίνεται από έμπειρους ειδικούς με εξειδίκευση στην διαταραχή και να είναι αποτέλεσμα συλλογής δεδομένων που προκύπτουν από συνεντεύξεις, συμπλήρωση ερωτηματολόγιών, παρατήρηση του παιδιού σε διαφορετικά περιβάλλοντα, γνωστικά και ιατρικά τεστ.
Ο αυτισμός τις περισσότερες φορές συνυπάρχει με προβλήματα στην συμπεριφορά και το συναίσθημα.
Ερευνητικά δεδομένα από ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν από οικογένειες αυτιστικών παιδιών, ανέφεραν ότι το 59 % εμφάνισαν προβλήματα υπερκινητικότητας, το 46% επιθετική συμπεριφορά και το 38 % προβλήματα συναισθηματικής φύσεως. Τα ποσοστά αυτά σημείωσαν αύξηση σε δείγμα παιδιών που διένυαν την εφηβική ηλικία. Άλλες έρευνες αναφέρουν πως το 70 % των νεαρών ατόμων στο φάσμα του αυτισμού πληρούν κριτήρια και για άλλη διαταραχή.
Η συνύπαρξη ψυχικών διαταραχών επιβαρύνει όχι μόνο την ποιότητα και την λειτουργικότητα αλλά την υγεία των ατόμων που βρίσκονται στο φάσμα.
Θεραπείες ενίσχυσης και υποστήριξης.
Συμπεριφοριστική Ανάλυση (ABA).
Μία από τις πιο διαδεδομένες θεραπείες για τις διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού είναι η Συμπεριφοριστική Θεραπεία. Η συγκεκριμένη θεραπεία δίνει έμφαση στην μάθηση και έχει ως στόχο την μείωση συμπεριφορών που μπορεί να βλάψουν το άτομο, και την ενίσχυση άλλων ωφέλιμων συμπεριφορών που προωθούν την αυτονομία και την λειτουργικότητά του.
Πρόγραμμα TEACH
Το παιδί μέσα από συγκεκριμένες δραστηριότητες μαθαίνει να συγκεντρώνεται περισσότερο, να γίνεται πιο ευέλικτο και να αναπτύσσει στρατηγικές.
Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT)
Η θεραπεία αυτή μπορεί να λειτουργήσει θετικά στην μείωση των δευτερογενών συμπτωμάτων που προκύπτουν από τις δυσκολίες του αυτισμού όπως προβλήματα άγχους και επιθετικότητας.
Ένας από τους σημαντικότερους τρόπους να βοηθηθούν τα άτομα με αυτισμό είναι να βοηθηθεί η οικογένεια τους.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως και οι οικογένειες/φροντιστές των αυτιστικών ατόμων επηρεάζονται ψυχολογικά, ιδίως σε περιπτώσεις που ο αυτισμός συνυπάρχει με συναισθηματικά προβλήματα ή προβλήματα συμπεριφοράς. Είναι επόμενο λοιπόν, οι οικογένειες αυτές να εμφανίζουν κάποιες φορές υψηλά επίπεδα στρες και να βιώνουν καταστάσεις κρίσεων. Η ψυχολογική υποστήριξη των φροντιστών όχι μόνο μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων άλλα αντανακλάται θετικά και στα παιδιά. Ένα υγιές και ισορροπημένο πλαίσιο στο οποίο όλα τα μέλη μαθαίνουν να διαχειρίζονται τις δυσκολίες, βοηθάει να εξελιχθούν.
Ένας άλλος τρόπος που ενισχύει την αποτελεσματικότητα των παιδιών αυτών, είναι η εκπαίδευση της οικογένειας στην διαχείριση διαφόρων καταστάσεων ή και στην εφαρμογή συγκεκριμένων παρεμβάσεων που μπορούν να ακολουθηθούν. Ας σκεφτούμε πως όταν έχουμε να κάνουμε με την ενίσχυση ή την μείωση συμπεριφορών οι τεχνικές που ακολουθούνται από τον ειδικό ψυχικής υγείας είναι θα ήταν ωφέλιμο να υιοθετούνται και από την οικογένεια ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Πηγές: Weiss, A.J.,Baker, J. K., & Butter, E. (2016). Mental health treatment for people with autism spectrum disorder (ASD). American Psychological Association.
Diagnosing and Managing Autism. American Psychological Association.
Πηγή: psychopedia.gr