Τα οφέλη από ένα σχολείο που ενδιαφέρεται και φροντίζει για την υγιή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών του και καλλιεργεί το υπέδαφος για ψυχικά υγιείς ενήλικες, αποτυπώθηκαν στη μελέτη για τη «σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή και Προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο» που παρουσίασε η κοινωνική λειτουργός κα Ελένη Βλάχου στο 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Επιστημονικής Εταιρίας ΕΦΥΚΕ (Επιστημονική Εταιρία Φροντίδας Υγείας και Εκπαίδευσης) στο Βόλο.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 4 σχολεία του Νομού Μαγνησίας (Νοέμβριος 2014) και το συνολικό δείγμα αποτελείται από 212 παιδιά, ηλικίας 9-12 ετών (116 αγόρια & 96 κορίτσια). Οι 15 συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί προέρχονται από τον χώρο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (12 γυναίκες & 3 άντρες).
Αντικείμενο έρευνας αποτέλεσαν η τρίτη, η τετάρτη, η πέμπτη & η έκτη Δημοτικού. Από την Γ’ Δημοτικού, το δείγμα των μαθητών ήταν 70 παιδιά, από τη Δ’ Δημοτικού 23, από την Ε’ Δημοτικού 74 & από την Στ’ Δημοτικού 45 παιδιά.
Η μελέτη επισήμανε πως η προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο σχετίζεται με: Την αποτελεσματική κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη, το σχολικό κλίμα, τη σχέση του παιδιού με τους συνομηλίκους του, τη σχολική επίδοση, την ανάπτυξη των προσωπικών του κινήτρων, την αυτοεκτίμηση του παιδιού, τη συμμετοχή σε σχολικές δραστηριότητες, τις αλληλεπιδράσεις στη σχέση εκπαιδευτικού – παιδιού.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο είναι:
- Η ακαδημαϊκή προσαρμογή: Ο τρόπος με τον οποίο ανταποκρίνεται ο μαθητής, στις γνωστικές απαιτήσεις.
- Η συναισθηματική υγεία: Οι συναισθηματικές αντιδράσεις των παιδιών στην αλληλεπίδρασή τους με τον εκπαιδευτικό και τους συμμαθητές του.
- Η σχέση με συνομηλίκους: Σημαντική πηγή υποστήριξης των μαθητών και ανάγκη για υγιή, γνωστική και κοινωνική ανάπτυξη
Η στενή διαπροσωπική σχέση και η ανοιχτή επικοινωνία εκπαιδευτικού-μαθητή, είναι συνδεδεμένες με τα παρακάτω θετικά αποτελέσματα: Ενεργή εμπλοκή στο σχολικό περιβάλλον, ανάπτυξη συναισθημάτων: ευχαρίστηση, ικανοποίηση, και συναισθηματική ασφάλεια, ακαδημαϊκά επιτεύγματα, ελεύθερη έκφραση συναισθημάτων και ανησυχιών, σταθερές σχέσεις με συνομηλίκους. Η εγγύτητα: σημαντική πηγή βοήθειας και καθοδήγησης, κίνητρο για συμμετοχή στη διαδικασία μάθησης.
Μια συγκρουσιακή ή εξαρτητική σχέση με τον εκπαιδευτικό, συνδέεται με τις παρακάτω αρνητικές επιπτώσεις στο σχολικό περιβάλλον: Σχολική αποφυγή / Αρνητική σχολική συμπεριφορά, προσκόλληση στο πρόσωπο του εκπαιδευτικού, ανάπτυξη συναισθημάτων, μοναξιάς, αποξένωσης, άγχους ανασφάλειας, απογοήτευσης από την σχολική εμπειρία, δυσκολίες στη προσέγγιση των συνομηλίκων του, μειωμένη σχολική επίδοση.
Αποτελέσματα
Η μελέτη κατέγραψε διαφορές με βάση το φύλο στην προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο. Το φύλο σχετίζεται στατιστικά σημαντικά με: το σύνολο της προσαρμογής, την ακαδημαϊκή προσαρμογή, τη σχέση με συνομηλίκους, ενώ τα κορίτσια υπερέχουν σε σχέση με τα αγόρια, την συναισθηματική υγεία, με τα αγόρια να υπερέχουν σε σχέση με τα κορίτσια. Τα αγόρια παρουσιάζουν καλύτερη συναισθηματική προσαρμογή.
Η ηλικία / τάξη φοίτησης σχετίζεται στατιστικά σημαντικά με την προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο: στη συνολική προσαρμογή (οι Ε’ και Στ’ τάξεις υπερέχουν σε σχέση με τις υπόλοιπες τάξεις), στην ακαδημαϊκή προσαρμογή (οι Γ’ και Δ’ τάξεις υπερέχουν σε σχέση με τις υπόλοιπες), συναισθηματική υγεία (η Δ’ Δημοτικού υπερέχει σε σχέση με τις υπόλοιπες), στον τομέα της σχέσης με συνομηλίκους, δεν παρατηρήθηκε καμία συσχέτιση με βάση το φύλο.
Η σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή σχετίζεται στατιστικά σημαντικά με την προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο. Η εγγύτητα και η σύγκρουση, συσχετίζονται μεταξύ τους αλλά και με το σύνολο της σχέσης εκπαιδευτικού – μαθητή. Η ακαδημαϊκή προσαρμογή, η συναισθηματική υγεία και η σχέση με τους συνομηλίκους, συσχετίζονται τόσο μεταξύ τους όσο και με το σύνολο της προσαρμογής.
Συμπεράσματα
Η στενή διαπροσωπική σχέση εκπαιδευτικού και μαθητή, επισημάνθηκε στη μελέτη, αποτελεί προστατευτικό παράγοντα για τους μαθητές στο σχολικό περιβάλλον.
Εξασφαλίζει την ενεργή εμπλοκή των μαθητών στο σχολικό πλαίσιο, παρέχει συναισθηματική ασφάλεια, καλλιεργεί και ενθαρρύνει την ανάπτυξη σταθερών σχέσεων με τους συνομηλίκους. Συμβάλλει στην ακαδημαϊκή επιτυχία και στην ομαλή προσαρμογή του παιδιού στη σχολική ζωή.
Αντίθετα, η σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή που εμπεριέχει το στοιχείο της σύγκρουσης, αποτελεί στρεσσογόνο παράγοντα.
Επηρεάζει αρνητικά την εικόνα που έχει ο μαθητής για το σχολείο. Δημιουργεί συναισθήματα άγχους, θυμού, αποξένωσης, μοναξιάς και έλλειψη αυτοπεποίθησης. Οδηγεί σε αρνητικές σχολικές συμπεριφορές και σε ενδεχόμενη απόσυρση του μαθητή και συνδέεται με αρνητικές επιδράσεις, στη σχολική επίδοση.
Επηρεάζει αρνητικά την σχέση με τους συνομηλίκους. Η συγκρουσιακή σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή επιδρά στην ψυχοσυναισθηματική του κατάσταση και εν τέλει και στην προσαρμογή του μαθητή στο σχολείο. Ο ρόλος της σχέσης εκπαιδευτικού – μαθητή, είναι καθοριστικής σημασίας για την προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο. Η ποιότητα της παιδαγωγικής σχέσης έχει αντίκτυπο σε όλες τις εκφάνσεις της σχολικής ζωής, καταλήγει εμφατικά η μελέτη αναφέροντας ότι τα σύγχρονα πορίσματα των ερευνών, επισημαίνουν την αναγκαιότητα για στροφή της εκπαίδευσης στον κοινωνικο-συναισθηματικό τομέα.