Η μετάβαση από την πάνα στην τουαλέτα, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στάδιο στην ανάπτυξη του παιδιού, το οποίο συνήθως δημιουργεί ενθουσιασμό αλλά και πολύ άγχος στους γονείς. Το πόσο έτοιμο είναι ένα παιδί για αυτή τη μετάβαση, εξαρτάται από την σωματική και συναισθηματική ωριμότητα του. Γύρω στα 2 με 3 έτη περίπου, οι σφιγκτήρες ωριμάζουν και το παιδί αποκτά τον έλεγχο της ούρησης και της αφόδευσης. Παρ ’όλα αυτά, επειδή όπως είπαμε, το κάθε παιδί αναπτύσσεται με τους δικούς του ρυθμούς, καλό είναι η απόφαση σας για το πότε θα ξεκινήσει η εκπαίδευση τουαλέτας, να βασιστεί σε ορισμένα σημάδια, που το ίδιο το παιδί μας δίνει και μαρτυρούν πως είναι έτοιμο να δεχτεί το γιογιό.
Το παιδί είναι έτοιμο να μάθει να χρησιμοποιεί την τουαλέτα όταν:
- αρχίζει να εκφράζει ενόχληση για την λερωμένη πάνα
- μπορεί να εκφράζει την ανάγκη του να πάει στην τουαλέτα
- μπορεί να ακολουθεί απλές βασικές οδηγίες
- μπορεί να ανεβάζει και να κατεβάζει μόνο του την πάνα -βρακάκι ή το εσώρουχο και το παντελόνι
- η πάνα παραμένει στεγνή για 2 ώρες ή το παιδί ξυπνά στεγνό μετά τον μεσημεριανό ύπνο
- δείχνει από μόνο του ενδιαφέρον για όλη την διαδικασία και προσπαθεί να μιμηθεί τις συνήθειες σας
- αρχίζει να έχει τακτικό ωράριο ως προς τις κενώσεις
Ιδανικότερη περίοδος για να ξεκινήσετε την προσπάθεια είναι το καλοκαίρι, όπου το παιδί φοράει λιγότερα ρούχα και κυκλοφορεί πιο ελεύθερο. Είναι σημαντικό, την περίοδο που θα επιλέξετε, να μην συμβαίνουν παράλληλα σημαντικές αλλαγές στη ζωή του παιδιού, όπως για παράδειγμα μια μετακόμιση, ο ερχομός ενός δεύτερου μωρού ή το ξεκίνημα παιδικού σταθμού.
Πως ξεκινάμε;
Αρχικά αποφασίστε, ποιες λέξεις θα χρησιμοποιείτε για να περιγράψετε την διαδικασία της τουαλέτας και προσπαθήστε να τις τηρείτε. Για παράδειγμα: πιπί, τσίσα, κακά, γιογιό κλπ. Ενημερώστε το παιδί, για την πρόθεση σας να ξεκινήσετε σιγά σιγά να του μαθαίνετε, να χρησιμοποιεί την τουαλέτα. Διαβάστε μαζί ένα βιβλίο γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Αν νιώθετε ανετά, αφήστε το παιδί να σας βλέπει όταν πηγαίνετε τουαλέτα.
Διαλέξτε μαζί ένα γιογιό και διακοσμήστε το όπως του αρέσει. Τοποθετείστε το σε μια σταθερή θέση μέσα στο μπάνιο και βαλτέ και μερικά βιβλία και παιχνίδια στον χώρο, ώστε να νιώσει το παιδί πιο οικεία και ευχάριστα.
Αρχικά, δείξτε του πως να κατεβάζει τα ρούχα του και να κάθεται σωστά πάνω στο γιογιό, μαζί με την πάνα. Έπειτα από λίγο, αρχίστε να βάζετε το παιδί στο γιογιό χωρίς ρούχα, για να συνηθίσει το δέρμα του την επαφή με το πλαστικό. Παρατηρήστε τις στιγμές μέσα στη μέρα που λερώνει την πάνα του πιο συχνά και προτρέψτε το, εκείνες ειδικά τις στιγμές, να δοκιμάζει το γιογιό. Σε περίπτωση που δυσκολεύεστε να τις εντοπίσετε, επιλέξτε εσείς κάποιες συγκεκριμένες ώρες που μπορείτε να βάζετε το παιδί στο γιογιό, όπως μετά το πρωινό, πριν από το μπάνιο ή τον μεσημεριανό ύπνο. Μπορείτε επίσης να ζητήσετε και από το ίδιο το παιδί να σας ενημερώνει, κάθε φορά που λερώνει την πάνα του ή κάθε φορά που νιώθει την ανάγκη να πάει στην τουαλέτα.
Αν περάσει κάποια ώρα πάνω στο γιογιό και δεν κάνει κάτι, μην το πιέσετε παραπάνω. Απλώς υπενθυμίστε του, με ήρεμο τρόπο, πως μπορεί αν θέλει, να ξαναδοκιμάσει αργότερα. Αρχίστε να αφήνετε το παιδί σας γυμνό χωρίς πάνα μέσα στο σπίτι, για τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα. Ατυχήματα θα γίνουν, αλλά έτσι θα μπορέσει και το παιδί, να συνειδητοποιήσει καλύτερα τις λειτουργίες του σώματός του. Δεχτείτε με ηρεμία και υπομονή τα ατυχήματα αυτά, ακόμα και αν είναι συχνά και μην τιμωρείτε το παιδί. Κάθε φορά που καταφέρνει να χρησιμοποιήσει το γιογιό, δείξτε τον ενθουσιασμό και την χαρά σας.
Μερικές συμβουλές για να γίνει η μετάβαση ακόμα πιο εύκολη:
- Συνήθως, ο έλεγχος των σφιγκτήρων κατά τη διάρκεια της νύχτας, επιτυγχάνεται σε δεύτερο χρόνο, οπότε για αρχή, είναι προτιμότερο να συνεχίσει το παιδί να φοράει πάνα το βράδυ και να την βγάλει όταν πια είναι έτοιμο (όταν ξυπνάει το πρωί και η πάνα είναι εντελώς στεγνή). Στην περίπτωση που αποφασίσετε να κοπεί από την πρώτη στιγμή και η βραδινή πάνα, καλό είναι, να προμηθευτείτε κάποιο προστατευτικό αδιάβροχο κάλυμμα για την περίπτωση ‘’ατυχημάτων’’, να σταματάτε τα υγρά από νωρίς και να ενθαρρύνετε το παιδί να χρησιμοποιεί το γιογιό πάντα πριν τον ύπνο.
- Μόλις βγει η πάνα εντελώς και το παιδί φοράει πια αποκλειστικά εσώρουχα, αυτό δεν θα πρέπει να αλλάζει εκτός σπιτιού. Δεν ξαναγυρίζουμε στις πάνες. Για αυτό και είναι πολύ σημαντικό, να έχετε ενημερώσει για αυτή την αλλαγή και το ευρύτερο περιβάλλον του παιδιού (γιαγιάδες, τον παιδικό σταθμό κλπ.).
- Τα αγόρια, είναι προτιμότερο στην αρχή να δοκιμάζουν καθιστά, γιατί πολλές φορές γίνεται ταυτόχρονα κένωση και ούρηση. Όταν νιώσουν πια άνετα με το γιογιό, μπορούν να αρχίσουν να μαθαίνουν και με την βοήθεια του μπαμπά, πως να ουρούν όρθια .
- Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της εκπαίδευσης του παιδιού, αποτελούν και οι βασικοί κανόνες υγιεινής στην τουαλέτα. Να μάθει να πλένει καλά τα χέρια του, να σκουπίζεται σωστά (από μπροστά προς τα πίσω), αν είναι αγόρι να σηκώνει το καπάκι της τουαλέτας για να μην λερώνει.
Η μετάβαση από την πάνα στο γιογιό, είναι μια διαδικασία, που απαιτεί υπομονή και επιμονή. Αντί να σας αγχώνει, προσπαθήστε να την κάνετε όσο πιο διασκεδαστική και ευχάριστη μπορείτε. Υποστηρίξτε και ενθαρρύνετε κάθε προσπάθεια του παιδιού και δείξτε κατανόηση και αισιοδοξία, σε κάθε ‘’ατύχημα’’ ή πισωγύρισμα που μπορεί να συμβεί στη διαδρομή. Μην συγκρίνετε το παιδί σας με άλλα παιδιά. Κάποια τα καταφέρνουν πιο γρήγορα και άλλα δυσκολεύονται λίγο περισσότερο. Δεν πρέπει να ανησυχείτε ούτε να απογοητεύεστε. Δείξτε σεβασμό και εμπιστοσύνη, στις ανάγκες και τους προσωπικούς ρυθμούς ανάπτυξης του παιδιού σας.
Ήρα Κουρή
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Msc Παιδοψυχολογίας