Mε αφορμή ένα άρθρο στο οποίο μια οικογένεια θεωρούσε εξαιρετικό επίτευγμα το ότι η 6 μηνών κορούλα τους ήξερε ήδη να πάει τουαλέτα, κοινώς δεν αφηνόταν παρά μόνο αν οι γονείς της την πήγαιναν στο «γιογιό» ο παιδίατρος ουρολόγος Dr Steve Hodges έγραψε ένα άρθρο απάντηση στο οποίο εξηγούσε γιατί η εκπαίδευση τουαλέτας μπορεί να επιφέρει προβλήματα.
Για τη σωστή ανάπτυξη της ουροδόχου κύστης τα μικρά παιδιά πρέπει να ουρούν και να αφοδεύουν χωρίς αναβολή. Για τα περισσότερα βρέφη, οι πάνες διευκολύνουν τη δυνατότητα να γίνονται αυτές οι διαδικασίες αβίαστα και ελεύθερα.
Το χρόνιο «κράτημα» είναι μια επιβλαβής συνήθεια και, κατά την εμπειρία του συγγραφέα Dr Hodges, τα παιδιά που εκπαιδεύονται πολύ νωρίς -ιδίως πριν την ηλικία των 2 ετών- είναι πιο πιθανό να αποκτήσουν αυτή τη συνήθεια από τα παιδιά που εκπαιδεύονται στην ηλικία των 3 ετών, αν και αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι τα παιδιά που εκπαιδεύονται αργότερα δε θα αποκτήσουν αυτή τη συνήθεια ή ότι αυτά που εκπαιδεύονται νωρίς θα την αποκτήσουν οπωσδήποτε.
Στα παιδιά που κάνουν εκπαίδευση τουαλέτας, το χρόνιο κράτημα είναι η πηγή σχεδόν όλων των προβλημάτων που έχουν να κάνουν με την τουαλέτα, όπως για παράδειγμα ατυχήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, να «τα κάνουν πάνω τους», να βρέχουν το κρεβάτι τους, να έχουν προβλήματα στη συχνότητα ούρησης και λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Δημοσιευμένες μελέτες συμπεριλαμβανομένης της έρευνας του Dr Hodges που δημοσιεύτηκε στο περιοδικόUrology, αποδεικνύουν ότι όταν διευκολύνεις τα παιδιά που κρατιούνται και τα βοηθάς να μην συγκρατούνται, τα ατυχήματα, οι ουρολοιμώξεις και το βρέξιμο του κρεβατιού σχεδόν πάντα σταματάνε.
Η μελέτη του Dr Hodges και των συναδέλφων του απλά επιβεβαίωσε τα αποτελέσματα μιας αξιοσημείωτης σειράς καναδικών ερευνών με επικεφαλής τον Dr. Sean O’Regan. Αυτές οι έρευνες απέδειξαν με πειστικό τρόπο ότι τα παιδιά που έβρεχαν το κρεβάτι τους είχαν σοβαρά προβλήματα δυσκοιλιότητας, παρά το ότι δεν παρουσίαζαν προφανή σημάδια και ότι η θεραπεία της δυσκοιλιότητας οδήγησε στην αντιμετώπιση του «βρεξίματος» και των ουρολοιμώξεων με εντυπωσιακό τρόπο.
Για λόγους που θα εξηγηθούν σε βάθος στη συνέχεια του άρθρου, το «κράτημα» έχει γίνει επιδημία στον Δυτικό κόσμο και συνεχίζει. Η κλινική του Dr Hodges είναι γεμάτη με παιδιά των οποίων οι συνήθειες «κρατήματος» οδήγησαν σε όλων των ειδών τα προβλήματα. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αυτών των παιδιών είχαν βγάλει τις πάνες πριν να κλείσουν τα 2 τους χρόνια.
Οι γονείς είναι «τεμπέληδες»
Υπάρχουν κάποια συνήθη επιχειρήματα υπέρ της εκπαίδευσης τουαλέτας σε πολύ μικρή ηλικία: Τα παιδιά είναι εξυπνότερα από όσο νομίζουμε! Οι γονείς είναι τεμπέληδες! Εκπαιδεύονται νωρίς στην Ινδία και στην Κένυα! Οι πάνες είναι καταστροφικές για το περιβάλλον!
Ας ασχοληθούμε αρχικά με το ζήτημα της εξυπνάδας. Στην πραγματικότητα το να διαχειριστεί κανείς το ζήτημα της τουαλέτας δε σχετίζεται κατά καμία έννοια με την ισχύ του νου. Οι γονείς που περιμένουν να κάνουν την εκπαίδευση αργότερα δε φέρονται στα παιδιά τους σα να είναι ανόητα και δεν είναι τεμπέληδες. Επιτρέπουν, πολύ σοφά, στην ουροδόχο κύστη του παιδιού τους να αναπτυχθεί υγιώς.
Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν ότι είναι απαραίτητο να αποφορτιστούν όταν η φύση το απαιτεί. Το να γνωρίζουν να κάθονται στο γιογιό δεν είναι το ίδιο με το να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του σώματός τους με συνετό τρόπο.
Από τη στιγμή που τα παιδιά μαθαίνουν να αναβάλλουν τις ανάγκες τους, που επί της ουσίας είναι ο ορισμός της εκπαίδευσης τουαλέτας, το κάνουν όσο πιο συχνά μπορούν. Τα παιδιά – όλα τα παιδιά- δε θέλουν να διακόπτουν τις ζωές τους για να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα. Αυτό είναι προβληματικό, γιατί κάθε φορά που πιέζεις τον σφιγκτήρα σου για να μην ουρήσεις, δημιουργείς αντίσταση στην ουροδόχο κύστη.
Τι συμβαίνει όταν οι μύες αντιδρούν σε αυτήν την πίεση; Ακριβώς ό,τι συμβαίνει όταν γυμνάζεστε : γίνονται πιο δυνατοί και πιο σκληροί.
Αλλά, σε αντίθεση με τους μυς του σώματός μας, μια σκληρότερη και παχύτερη ουροδόχος κύστη δεν είναι κάτι καλό. Έχει μικρότερη χωρητικότητα και ο μηχανισμός αίσθησης γίνεται λανθασμένα. Όταν ένα παιδί συστηματικά αναβάλλει την ούρηση, κατά τη διάρκεια μηνών ή χρόνων, τα τείχη της ουροδόχου κύστης του γίνονται πιο μυώδη. Τελικά γίνεται τόσο σκληρή και ευερέθιστη που αδειάζει χωρίς καμία συμμετοχή του παιδιού.
Το χρόνιο «κράτημα» της αφόδευσης, ένα πρόβλημα που επιτείνεται από την χαμηλή σε διατροφικές ίνες διατροφή των παιδιών στον Δυτικό κόσμο, επιδεινώνει τη «ζημιά». Μια μάζα κοπράνων δημιουργείται στο ορθό έντερο, ακριβώς πίσω από την ουροδόχο κύστη, και μπορεί να «τεντώσει» το έντερο από 2 εκατοστά σε διάμετρο στα 10 εκατοστά ή περισσότερο.
Είναι τόσος ο χώρος στη λεκάνη ώστε η κύστη πιέζεται πολύ και δεν μπορεί να συγκρατήσει αρκετή ποσότητα ούρων. Επιπλέον, τα νεύρα που ελέγχουν την ουροδόχο κύστη, που βρίσκονται ανάμεσα στην κύστη και τα έντερα, μπορεί να ερεθιστούν όταν τα έντερα μεγαλώνουν, προκαλώντας ανεπιθύμητες και απροσδόκητες συσπάσεις της ουροδόχου κύστης.
Πιθανότατα σκέφτεστε: Το παιδί μου δεν είναι δυσκοίλιο, πηγαίνει τακτικά στην τουαλέτα. Η αλήθεια είναι ότι πολλά δυσκοίλια παιδιά πηγαίνουν τακτικά στην τουαλέτα ίσως και αρκετές φορές τη μέρα. Οι μεγάλοι όγκοι κοπράνων συνήθως δεν παρατηρούνται στα παιδιά γιατί τα πιο «μαλακά» κόπρανα βρίσκουν πιο εύκολα έξοδο από τα σκληρά, δίνοντας την εντύπωση ότι το παιδί έχει «αδειάσει» τελείως. Αυτό ακριβώς συνέβη με τη Zoe Rosso, ένα κοριτσάκι 3 ½χρόνων που αποβλήθηκε από έναν παιδικό σταθμό στη Virginia εξαιτίας πολλών ατυχημάτων τουαλέτας και που όταν γράφτηκε το άρθρο ήταν ασθενής του Dr Hodges.
Όπως αποδείχτηκε, η Zoe είχε μια πολύ μεγάλη μάζα κοπράνων στο ορθό έντερο αν και ο παιδίατρος και η παιδιατρική ουρολογική κλινική δεν την βρήκαν. Καθώς η κινητικότητα του εντέρου της Zoe ήταν φυσιολογική, δεν της έκαναν ακτινογραφία.
Πιθανώς έχετε διαβάσει μελέτες που αποδεικνύουν ότι η εκπαίδευση σε μεγαλύτερη ηλικία δημιουργεί περισσότερα ατυχήματα. Ο Dr Hodges τις έχει διαβάσει όλες και παροτρύνει τους γονείς να καλέσουν τους συγγραφείς αυτών των ερευνών και να τους ρωτήσουν αν χρησιμοποίησαν την ακτινογραφία ως διαγνωστικό εργαλείο ώστε να είναι σίγουροι ότι τα παιδιά που εξέτασαν δεν ήταν επίσης δυσκοίλια (μια κοινή αιτία αυτού του είδους των ατυχημάτων). Είναι βέβαιος ότι οι γονείς θα λάβουν αρνητική απάντηση από τους γιατρούς.
Το χρόνιο «κράτημα» προκαλεί, επίσης, λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Όσο λιγότερο ουρεί ένα παιδί, τόσο περισσότερες είναι οι ευκαιρίες για τα βακτήρια που προκαλούν λοιμώξεις να μολύνουν την κύστη του. Και αν αυτό το παιδί είναι δυσκοίλιο, και υπάρχει στο έντερο του μάζα κοπράνων που δεν έχει αποβληθεί από τον οργανισμό, ακόμα πιο εκτεθειμένο είναι στα βακτήρια, αφού η απόσταση ανάμεσα στο έντερο και την ουροδόχο κύστη είναι ελάχιστη.
«Ξέρετε πόσο συχνά βλέπω παιδιά που φοράνε πάνες και έχουν ουρολοίμωξη; Ποτέ. Και ξέρετε πόσες φορές έχω ως ασθενείς μου παιδιά που μόλις έχουν κάνει εκπαίδευση τουαλέτας; Κάθε μέρα. Αυτό δε γίνεται να είναι σύμπτωση και αποδεικνύει με ξεκάθαρο τρόπο ότι η εκπαίδευση τουαλέτας σε πολύ μικρή ηλικία είναι επιβλαβής. Τα παιδιά που φοράνε πάνες δεν «κρατιούνται» ενώ τα παιδιά που εκπαιδεύονται νωρίς το κάνουν.» λέει ο Dr Hodges.
O Dr Hodges δεν πιστεύει στην εκπαίδευση τουαλέτας των παιδιών προκειμένου να καταφέρουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των παιδικών σταθμών ή επειδή η μαμά και ο μπαμπάς βαρέθηκαν να αλλάζουν πάνες ή επειδή φαίνεται προχωρημένο. Πιστεύει στην εκπαίδευση τουαλέτας όταν τα παιδιά είναι έτοιμα – όταν δείχνουν τέτοιο ενδιαφέρον και ενημερώνουν τους γονείς τους ότι θέλουν να ουρήσουν ή να «κάνουν κακά»- και θεωρεί ότι τα παιδιά σε γενικές γραμμές δεν είναι έτοιμα πριν την ηλικία των 3 ετών.
Φυσικά, υπάρχουν κάποια μικρότερα παιδιά που είναι έτοιμα για την εκπαίδευση τουαλέτας, όπως κάποια παιδιά είναι πάνω από τις καμπύλες ανάπτυξης σε σχέση με διάφορα αναπτυξιακά ορόσημα, όπως η ομιλία, το περπάτημα κ.ο.κ. Αν είστε σίγουροι ότι το παιδι σας ανήκει σε αυτήν την κατηγορία ή είστε απολύτως αποφασισμένοι να το στείλετε σε έναν παιδικό σταθμό που απαιτεί την ύπαρξη αυτής της εκπαίδευσης, παρακάτω ακολουθούν κάποιες βασικές συμβουλές για να μην αντιμετωπίσετε προβλήματα:
- Βεβαιωθείτε ότι οι κενώσεις των παιδιών σας έχουν την υφή πολτού πριν αρχίσετε την εκπαίδευση
Ένας σίγουρος τρόπος να «σαμποτάρεις» τη διαδικασία είναι να προσπαθήσεις να κάνεις εκπαίδευση τουαλέτας σε ένα δυσκοίλιο παιδί. Αν τα κόπρανα του παιδιού σας είναι σχηματισμένα ή σχηματοποιούνται κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, τότε το παιδί σας έχει δυσκοιλιότητα και πρέπει να περιμένετε αρκετούς μήνες πριν αποπειραθείτε να το εκπαιδεύσετε. Αν, επίσης, είναι πολύ μεγάλα, αυτό και πάλι δείχνει δυσκοιλιότητα.
- Να παρακολουθείτε το παιδί σας πολύ προσεχτικά όταν βγάλει τις πάνες. Να του έχετε ένα πρόγραμμα ώστε να μην περνάνε δύο ώρες χωρίς να πάει τουαλέτα για ούρηση. Να το βάζετε στο «γιογιό» μετά το μεσημεριανό και το βραδινό. Να το προτρέπετε να πάει στην τουαλέτα, να του το θυμίζετε.Τα παιδιά έχουν την τάση να προτιμούν να το αναβάλλουν διαρκώς. Να μην ξεχνάτε πότε πήγε το παιδί σας τουαλέτα τελευταία φορά και τι μορφή είχαν τα κόπρανά του.
- Να προσέχετε για σημάδια αρχής προβλημάτων. Όταν τα παιδιά κουνιούνται νευρικά, σα να χορεύουν, επειδή φαίνεται ότι θέλουν τουαλέτα, αυτό δεν είναι χαριτωμένο, είναι σημάδι ότι το παιδί σας κρατιέται. Όπως και όταν τρέχουν ξαφνικά στην τουαλέτα. Είναι ανάγκη να εντοπίσετε αυτά τα προβλήματα από την αρχή και να τα αντιμετωπίσετε ανεξάρτητα από την τακτική του εκάστοτε παιδικού σταθμού. Οι γονείς των παιδιών που τα εκπαιδεύουν σε μεγαλύτερη ηλικία, συχνά, γίνονται θύματα γελοιοποίησης. Η πραγματικότητα, όμως, διαψεύδει όσους θεωρούν την εκπαίδευση τουαλέτας ζήτημα υψίστης σημασίας και δείγμα υψηλής ευφυίας.