Το κίνημα κατά των εμβολιασμών έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις τον τελευταίο χρόνο και πλέον έρχεται στο προσκήνιο με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Είναι υποχρεωτικός ο εμβολιασμός στα παιδιά που πηγαίνουν πρώτη φορά στο σχολείο ή όχι τελικά; Και πώς μπορεί να διασφαλιστεί η υγεία των υπόλοιπων παιδιών;Το νομικό πλαίσιο δεν είναι αυστηρά καθορισμένο. Με απλά λόγια, υπάρχουν “παραθυράκια”.
Τι συμβαίνει με την εγγραφή μαθητών
Για την εγγραφή μαθητών στο Νηπιαγωγείο και στο Δημοτικό Σχολείο, σύμφωνα με τις παρ. 2β και 3β των άρθρων 7 των Π.Δ. 200 & 201/98 (ΦΕΚ 161Α), εκτός των άλλων, απαιτείται και «επίδειξη του βιβλιαρίου υγείας του μαθητή ή προσκόμιση άλλου στοιχείου, στο οποίο φαίνεται ότι έγιναν τα προβλεπόμενα εμβόλια και η οδοντολογική εξέταση».
Αυτό σημαίνει ότι σύμφωνα με την εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας για την εγγραφή των μαθητών στο νηπιαγωγείο και την Α’ τάξη του δημοτικού είναι απαραίτητη η επίδειξη του Βιβλιαρίου Υγείας του Παιδιού ή η προσκόμιση άλλου στοιχείου από το οποίο να προκύπτει ότι έγιναν τα προβλεπόμενα εμβόλια. Ως υποχρεωτικά εμβόλια (όπως αναφέρεται σε συμπληρωματική ανακοίνωση του υπουργείου) ορίζονται όσα έχει ήδη καθορίσει με λίστα το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών.
Συγκεκριμένα, μάλιστα, σύμφωνα με το αρ. πρωτ.Υ1/Γ.Π.161682/22-12-2008 έγγραφο της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγιεινής του Υπ. Υγείας & Κοιν. Αλληλεγγύης, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών γνωμοδότησε ότι «είναι υποχρεωτικά όλα εκείνα τα εμβόλια που είναι ενταγμένα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και για αυτό δίνονται δωρεάν στα πλαίσια προστασίας της Δημόσιας Υγείας. Μόνο σε περιπτώσεις ιατρικής αντένδειξης θα μπορούν οι γονείς να αρνηθούν τον εμβολιασμό των παιδιών τους».
Συγκεκριμένα, μάλιστα, σύμφωνα με το αρ. πρωτ.Υ1/Γ.Π.161682/22-12-2008 έγγραφο της Δlνσης Δημόσιας Υγιεινής του Υπ. Υγείας & Κοιν. Αλληλεγγύης, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών γνωμοδότησε ότι «είναι υποχρεωτικά όλα εκείνα τα εμβόλια που είναι ενταγμένα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και για αυτό δίνονται δωρεάν στα πλαίσια προστασίας της Δημόσιας Υγείας. Μόνο σε περιπτώσεις ιατρικής αντένδειξης θα μπορούν οι γονείς να αρνηθούν τον εμβολιασμό των παιδιών τους».
Ωστόσο τα πράγματα περιπλέκονται καθώς υπάρχει ένα «παραθυράκι» στη νομοθεσία.Οι γονείς που δεν επιθυμούν να εμβολιάσουν τα παιδιά τους μπορούν να το κάνουν και να εγγραφούν στην συνέχεια τα παιδιά στα σχολεία, δεδομένου ωστόσο ότι υπάρχει κάποιος άλλος λόγος. Αυτός θα πρέπει να εμπίπτει στις κατηγορίες των προσωπικών δεδομένων ή των πιθανών παρενεργειών.
Η εξαίρεση αυτή πιστοποιείται δε, στα σχολεία καθώς οι γονείς χρειάζεται να προσκομίσουν βεβαίωσης ιατρικής αντένδειξης».
Οι βεβαιώσεις αυτές παρέχονται από πέντε αρμόδιους φορείς: α) Περιφερειακά Γενικά Νοσοκομεία, β) Δ/νσεις Υγιεινής της οικείας Νομαρχίας, γ) Ιατροκοινωνικά Κέντρα, δ)Ασφαλιστικούς φορείς, ε)ιδιώτες ιατρούς, σύμφωνα με τον κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας Ν.3418/28-11-2005(τ.Α’ ΦΕΚ 287).
Τα κενά στο νομικό πλαίσιο
Όπως έχει επισημάνει ωστόσο η Ένωση Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής, αυτό που στην πράξη ισχύει είναι ότι είτε ένα παιδί έχει κάνει τα εμβόλια, είτε δεν τα έχει κάνει, δεν παίζει κανέναν απολύτως ρόλο για την εγγραφή σε οποιαδήποτε σχολική μονάδα.
Και αυτό γιατί οι γονείς μπορούν, προσκομίζοντας τη σχετική βεβαίωση από ιδιώτη γιατρό και υπό την εξαίρεση των «πιθανών παρενεργειών» ή ότι το παιδί δεν έχει εμβολιαστεί για άλλο λόγο που εμπίπτει σε «προσωπικά δεδομένα», να εγγράψουν το παιδί τους στο σχολείο.
Η εξαίρεση στον κανόνα
Από την πλευρά του το Υπουργείο Υγείας προσανατολίζεται σε νομοθετική ρύθμιση που θα ορίζει ότι σε εποχές όπου υπάρχει έξαρση επιδημιών να είναι αυστηρή η τήρηση του εμβολιασμού.Ενδεικτικά αναφέρεται ότι έχει γίνει λόγος για το τριπλό εμβόλιο στα παιδιά (εμβόλιο που καλύπτει και την ιλαρά) που θα φιλοξενηθούν στους βρεφονηπιακούς σταθμούς.
Αντισυνταγματική η άρνηση εγγραφής
Με επιστολή του Συνηγόρου του Παιδιού στο Υπουργείο Παιδείας σύμφωνα με την υπ’ αριθμ.162670/20474/2013 και ύστερα από αναφορά που κατέθεσε δικηγόρος που εκπροσωπούσε τρεις συλλόγους, κρίνεται αντισυνταγματική η άρνηση εγγραφής μαθητή στις βαθμίδες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης σε περίπτωση που δεν έχουν εμβολιαστεί.
Ο λόγος είναι ότι παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, και ως εκ τούτου είναι αντισυνταγματική. Από την πλευρά του ο Συνήγορος του πολίτη, παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζει πως «όταν δεν υπάρχει υπαρκτός κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός που διενεργείται χωρίς την συναίνεση του εμβολιαζόμενου ή του έχοντος τη γονική μέριμνα συνιστά προσβολή της προσωπικότητας και παραβιάζει τη θεμελιώδη υποχρέωση σεβασμού της αξίας του ανθρώπου» στο τέλος παραπέμπει την υποχρεωτική αναγκαιότητα ή μη της διενέργειας των εμβολιασμών στην αρμοδιότητα της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγιεινής του Υπουργείου Υγείας.
Το ερώτημα ωστόσο παραμένει καθώς αρκετοί είναι οι δύσπιστοι, που θεωρούν ότι το νομικό κενό, με τη «σύμφωνη γνώμη» της εξαίρεσης της χορήγησης βεβαίωσης από ιδιώτη, επιτρέπει στις αντιεμβολιαστικές ομάδες να μην προχωρούν στον εμβολιασμό των παιδιών τους και με τη βούλα των εγκυκλίων.
Η έξαρση της ιλαράς
Σε ό,τι αφορά δε στην έξαρση δε της ιλαράς το τελευταίο διάστημα, έπειτα και από επισήμανση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η Μαρία Θεοδωρίδου, ομότιμη καθηγήτρια Παιδιατρικής του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, είναι καθησυχαστική.Διευκρινίζει δε, ότι «η ιλαρά στην Ελλάδα δεν έχει εξαλειφθεί, καθώς έχουμε εισαγόμενα κρούσματα και έχουμε μεταναστευτικές ροές που ανά πάσα ώρα μπορεί κάτι να προκύψει. Περιστατικά θα έχουμε. Είμαστε σε μια τέτοια γεωγραφική θέση που έχουμε γύρω μας χώρες που έχουν σε εξέλιξη επιδημίες, όπως η Αλβανία». Η κ. Θεοδωρίδου από την άλλη κάνει λόγο και για το αντιεμβολιαστικό κίνημα.
«Σε αυτή την επιδημία δεν μπορούμε να αποδώσουμε ευθύνη σε αυτούς που είναι διατακτικοί για τους εμβολιασμούς, αφού από το σύνολο των κρουσμάτων ένα ή δύο οφείλονται σε μη εμβολιασμό λόγω πεποιθήσεων». Υπογραμμίζει ότι το ανάχωμα στους μύθους που χρησιμοποιούν όσοι συντάσσονται με απόψεις εναντίον των εμβολίων είναι η σωστή ενημέρωση, «αρκεί να υπάρχουν αφτιά να ακούνε, διότι υπάρχουν και άτομα που δεν πείθονται».