Μάθετε τα πάντα για την υγιεινή του στόματος των μικρών σας μέσα από ένα χρήσιμο αλφαβητάρι, που θα λύσει όλες τις απορίες σας για τα παιδικά δόντια.
Ανατολή. Την ποιητική αυτήν λέξη χρησιμοποιούν οι ειδικοί για να περιγράψουν τη διαδικασία κατά την οποία το δόντι, αφού ολοκληρώσει την κίνησή του μέσα στη γνάθο, φθάνει και διαπερνά τα ούλα. Συνήθως η διαδικασία της ανατολής των δοντιών συνοδεύεται από πόνο και δυσφορία. Τα περισσότερα μωρά γκρινιάζουν, τα ούλα τους είναι πρησμένα, έχουν αυξημένη σιελόρροια, είναι ευερέθιστα. Η ανατολή του πρώτου παιδικού δοντιού φυσιολογικά αναμένεται μεταξύ του 6ου μήνα και του 1ου έτους, και συνήθως το δόντι είναι ένας από τους κεντρικούς τομείς της κάτω γνάθου. Η ανατολή των νεογιλών δοντιών ολοκληρώνεται πριν από τα τρίτα γενέθλια του παιδιού με την εμφάνιση των δεύτερων γομφίων της άνω γνάθου που είναι τα τελευταία παιδικά δόντια που ανατέλλουν.
Αδαμαντίνη. Είναι το εξωτερικό προστατευτικό στρώμα των δοντιών, η πανοπλία τους, που τα προστατεύει από τις τροφές, το κρύο και τη ζέστη που μπορεί να τα ενοχλήσει. Είναι το γνωστό σμάλτο των δοντιών που στα μόνιμα δόντια είναι πιο ανθεκτικό από ό,τι στα νεογιλά – τα οποία για αυτόν τον λόγο χρειάζονται και μεγαλύτερη προστασία.
Βρουξισμός ή «βρυγμός». Είναι ο επιστημονικός όρος για το τρίξιμο των δοντιών ή σφίξιμο των γνάθων που συμβαίνει στα παιδιά –όπως και σε μεγάλους– κατά τον ύπνο ή σε στιγμές έντασης. Τα αίτια δεν είναι γνωστά, αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι μέχρι την ηλικία των 6 τα περισσότερα κόβουν αυτήν τη συνήθεια. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προκαλεί βλάβη στη στοματική κοιλότητα, ωστόσο καλό είναι ο παιδοδοντίατρος να ελέγχει ανά διαστήματα αν τυχόν υπάρχουν φθορές στα παιδικά δόντια.
Βούρτσισμα. Το βούρτσισμα των δοντιών πρέπει να ξεκινά εξ απαλών ονύχων, συμφωνούν πλέον οι ειδικοί, και να γίνεται όχι με οδοντόβουρτσα, αλλά με μια καθαρή, υγρή γάζα στα ούλα του μωρού μετά το γεύμα. Όταν αρχίζουν να ανατέλλουν τα πρώτα παιδικά δόντια η γάζα αντικαθίσταται από βρεφική οδοντόβουρτσα, αλλά χωρίς οδοντόκρεμα. Μετά την ηλικία των δύο χρόνων μπορεί να χρησιμοποιηθεί οδοντόπαστα χωρίς φθόριο. Η διαδικασία του βουρτσίσματος πρέπει να υπάρχει στην καθημερινότητα του παιδιού τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Kαι όπως συμβαίνει με καθετί που προσπαθούμε να εντάξουμε στη ζωή του παιδιού, το καλύτερο παράδειγμα το δίνουμε οι γονείς βουρτσίζοντας επιμελώς τα δόντια μας μαζί με το παιδί.
Γνάθος. Είναι το σαγόνι, το οστό, όπου δημιουργούνται, αναπτύσσονται και παραμένουν τα δόντια κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Διακρίνεται σε άνω και κάτω γνάθο. Στην κατασκευή της γνάθου κρύβονται κάποια από τα ορθοδοντικά προβλήματα των παιδιών. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη της κάτω γνάθου πιο μπροστά από την πάνω δείχνει σοβαρή ορθοδοντική ανωμαλία που πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα. Το ίδιο και η στενή υπερώα και τα πάνω δόντια που «κλείνουν» πιο μέσα από τα κάτω δόντια καθώς μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και σε ασυμμετρία του προσώπου αν δεν θεραπευτούν άμεσα. Σε τέτοιες περιπτώσεις επιβάλλεται και η εξέταση ορθοδοντικό.
Δόντια. Στο στόμα ενός ενήλικου ατόμου υπάρχουν συνολικά 32 δόντια. H βασική λειτουργία τους είναι η κατάτμηση και μάσηση της τροφής. Από τα 6 μέχρι τα 12-13 χρόνια ζωής του παιδιού τα νεογιλά δόντια χαλαρώνουν και «πέφτουν» παραχωρώντας τη θέση τους στα αντίστοιχα μόνιμα δόντια. Μέχρι τα 13 χρόνια έχουν εμφανιστεί τα 28 από τα 32 μόνιμα δόντια (μέχρι και τον δεύτερο γομφίο). Το τελευταίο πίσω δόντι κάθε πλευράς, σε άνω και κάτω γνάθο, εμφανίζεται στα 17-21 χρόνια. Πρόκειται για τους γνωστούς μας φρονιμίτες.
Δάγκωμα (γλώσσας ή χείλους). Ύστερα από οδοντιατρική θεραπεία, κατά την οποία έχει γίνει τοπική αναισθησία, το παιδί επειδή είναι μουδιασμένο μπορεί να ρουφήξει ή να δαγκώσει το χείλος, τη γλώσσα ή το εσωτερικό του μάγουλου. Αυτό συχνά οδηγεί στη δημιουργία μιας πληγής ή ενός πολύ έντονου πρηξίματος που συνοδεύεται από πόνο – και πολλή γκρίνια. Αν η πληγή αιμορραγεί, ασκήστε πίεση με μία γάζα. Επίσης, καλό είναι να τοποθετήσετε επίθεμα πάγου στην περιοχή του τραυματισμού για 10-15 λεπτά και φυσικά να ενημερώσετε τον παιδοδοντίατρο.
Επικαλύψεις. Επειδή η μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσει τερηδόνα ένα δόντι είναι τα πρώτα χρόνια, μετά την εμφάνισή του οι ειδικοί συστήνουν να γίνονται προληπτικές καλύψεις ή επικαλύψεις. Οι επικαλύψεις αφορούν τους πρώτους γομφίους (τραπεζίτες) στην ηλικία των 6-7 ετών και τους δεύτερους στην ηλικία των 12-13 ετών. Οι προληπτικές αυτές επικαλύψεις «γεμίζουν» τις οπές και τις σχισμές της μασητικής επιφάνειας των δοντιών. Έτσι τα μικρόβια και οι τροφές δεν μπορούν πλέον να παγιδευτούν εκεί και να δημιουργήσουν τερηδόνα. Η προστασία που προσφέρουν είναι 100%στην αντιμετώπιση της τερηδόνας.
Ζάχαρη. Είναι το υπ’ αριθμόν ένα αίτιο για τον σχηματισμό τερηδόνας. Τα οξέα που παράγονται από τη διάλυση της ζάχαρης στο παιδικό στόμα «επιτίθενται» στο σμάλτο των δοντιών και προκαλούν τερηδόνα. Με δεδομένο ότι σήμερα υπάρχει «κρυμμένη» στις περισσότερες τροφές, ακόμη και σε παιδικές, η λύση δεν είναι η αφαίρεση της ζάχαρης από το διαιτολόγιο ενός παιδιού. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι ο δραστικός περιορισμός της κατανάλωσης της ζάχαρης: δεν είναι μόνο η ποσότητα της ζάχαρης εκείνη που καταστρέφει τα παιδικά δόντια, αλλά και η συχνότητα και η διάρκεια παραμονής της στο στόμα. Συνεπώς, πέρα από τη συνετή κατανάλωση ζάχαρης που ωφελεί γενικά την υγεία του παιδιού, είναι σημαντικό το βούρτσισμα των δοντιών έπειτα από κάθε κατανάλωση τροφής που περιέχει ζάχαρη.
Ηλεκτρική οδοντόβουρτσα. Πρόκειται για ένα… gadget που λατρεύουν να βλέπουν και συχνά να ζητούν τα παιδιά επικαλούμενα ότι θα τα βοηθήσει να βουρτσίσουν καλά και αποτελεσματικά τα δοντάκια τους. Οι ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες χρησιμοποιούν, όπως μαρτυρά και το όνομά τους, ηλεκτρική ενέργεια για την περιστροφική και παλινδρομική κίνηση της κεφαλής (μέσω επαναφορτιζόμενων ή απλών μπαταριών) που επιτρέπει το σχολαστικό βούρτσισμα. Η ηλεκτρική οδοντόβουρτσα προτιμάται σε περιπτώσεις παιδιών με ιδιαίτερα προβληματική στοματική υγιεινή, κακή συνεργασία ή παιδιά με κινητικές /διανοητικές διαταραχές. Η σωστή επιλογή για τα παιδιά είναι η απλή οδοντόβουρτσα και η εκπαίδευσή τους. Στην αγορά υπάρχει ποικιλία σχεδίων και χρωμάτων ανάλογα με την ηλικία τους. Αυτό που δεν πρέπει να παραλείπετε είναι να αλλάζετε συχνά την οδοντόβουρτσα, μόλις γίνεται εμφανής η φθορά στο υλικό της.
Θηλασμός πιπίλας ή δάχτυλου. Είναι η πιο συχνή συνήθεια της βρεφικής ηλικίας, ελάχιστα μωρά δεν πιπιλάνε μετά μανίας ή το δάχτυλό τους ή μία πιπίλα. Πολλές φορές μάλιστα ο θηλασμός του δάχτυλου έχει ξεκινήσει από τη… μήτρα και την εμβρυική ζωή. Σε κάθε περίπτωση πάντως το πιπίλισμα επηρεάζει τη διαμόρφωση της οδοντοστοιχίας του παιδιού, ιδίως εάν γίνεται συστηματικά και μετά τα τρία – τέσσερα χρόνια. Είναι πολύ πιθανό τα μπροστινά παιδικά δόντια να «βγουν» προς τα έξω, ο ουρανίσκος να παραμορφωθεί και να δημιουργηθούν προβλήματα συνωστισμού των δοντιών και ανωμαλίες στη σύγκλιση των γνάθων του παιδιού.
Ιγμόρειο. Τα ιγμόρεια είναι η συνέχεια της μύτης μέσα στο οστό του κρανίου. Επικοινωνούν µε τη μύτη µέσω ενός μικρού στομίου και παροχετεύουν ό,τι εκκρίσεις υπάρχουν μέσα σε αυτό. Στην προκειμένη περίπτωση μας ενδιαφέρουν διότι «συνορεύουν» και με τα δόντια της άνω γνάθου, οπότε η τυχόν φλεγμονή τους επηρεάζει άμεσα και τη στοματική κοιλότητα. Έτσι, τα παιδιά που εμφανίζουν ιγμορίτιδα εκτός από τη βουλωμένη μύτη –που είναι από τα πιο ενοχλητικά συμπτώματα της– μπορεί να παραπονεθούν και για πόνο στα δόντια της άνω γνάθου.
Κάταγμα. Με τον όρο κάταγμα εννοούμε το σπάσιμο, σε οποιοδήποτε σημείο, του δοντιού έπειτα από κάποιο βίαιο χτύπημα. Τα παιδιά είναι επιρρεπή στα κατάγματα, ιδίως τα μικρά που πολύ εύκολα μπορεί σε κάποιο πέσιμο να χτυπήσουν τα μπροστινά ιδίως δόντια, και ανεξαρτήτως ηλικίας φυσικά κατά τις αθλητικές δραστηριότητες ή το παιχνίδι. Αν το δόντι είναι μόνιμο είναι σημαντικό να αντιμετωπίσετε την κατάσταση άμεσα και σωστά. Κατ’ αρχάς πρέπει να βρείτε το σπασμένο δόντι και να το διατηρήσετε μέσα σε ένα ποτήρι με γάλα, ή λίγο… σάλιο. Πιέστε το σημείο του τραύματος με μια γάζα να σταματήσει η όποια αιμορραγία και πηγαίνετε αμέσως στον οδοντίατρο.
Λαγώχειλο ή λυκόστομα. Ο –ατυχής ομολογουμένως– όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει σχιστίες, δηλαδή τις ανατομικές ανωμαλίες στα χείλη και την υπερώα που μπορεί να εμφανιστούν κατά τη δημιουργία της γνάθου. Περίπου 140 παιδιά γεννιούνται κάθε χρόνο στην Ελλάδα με σχιστίες χείλους και υπερώας. Παλαιότερα, τα κοινωνικά –και όχι μόνο– προβλήματα που αντιμετώπιζαν αυτά τα παιδιά λόγω της εμφάνισής τους ήταν ανυπέρβλητα. Σήμερα, όμως, η ιατρική μπορεί να δώσει άριστες λύσεις ώστε τα παιδιά αυτά μετά το τέλος της θεραπείας τους να μη διαφέρουν σε τίποτα από τα άλλα. Η διάγνωσή τους γίνεται από την εμβρυική περίοδο και αντιμετωπίζονται με επανορθωτικές επεμβάσεις. Εκτός από τον πλαστικό χειρουργό η ομάδα των ειδικών που απαιτείται για τη συνολική αντιμετώπιση περιλαμβάνει λογοπαθολόγο, ωτορινολαρυγγολόγο, παιδοδοντίατρο και ορθοδοντικό.
Μπιμπερό (σύνδρομο). Είναι η πιο συνηθισμένη πάθηση των δοντιών σε παιδιά ηλικίας μέχρι και 3. Πρόκειται για τον απότομο τερηδονισμό των νεογιλών δοντιών, αποτέλεσμα που προκαλείται εξαιτίας της εκτεταμένης και λανθασμένης χρήσης του μπιμπερό ή του θηλασμού. Το γάλα –όπως και οι χυμοί φρούτων– περιέχουν ζάχαρη που όταν παραμείνει για μεγάλη διάρκεια στο στόμα ενώνεται με τα βακτήρια του στόματος και παράγει οξέα, τα οποία καταστρέφουν την αδαμαντίνη των νεογιλών δοντιών. Πώς θα το καταλάβετε; Θα δείτε λευκά στίγματα ή γραμμές (σαν κιμωλία) πάνω στα άνω μπροστινά δόντια, συνήθως κοντά στα ούλα, τα οποία λόγω θέσης επηρεάζονται και πρώτα. Όταν η βλάβη έχει προχωρήσει δημιουργεί μαύρες ή καφέ τρύπες πάνω στα δόντια.
Νεογιλά. Τα νεογιλά, γνωστά και σαν παιδικά ή βρεφικά, είναι τα πρώτα δόντια που αποκτά ο άνθρωπος στη ζωή του. Τα 20 νεογιλά δόντια αρχίζουν να εμφανίζονται μετά τον 6ο μήνα και παραμένουν στο στόμα του παιδιού μέχρι την ηλικία των 6 έως 12 ετών, οπότε σταδιακά αντικαθίστανται από τα μόνιμα δόντια. Ο σχηματισμός των δοντιών του μωρού είναι βασικό στοιχείο της υγείας του, καθώς τα δόντια αποτελούν το όργανο μάσησης και ομιλίας του παιδιού.
Ξηροστομία. Παρατηρείται στα παιδιά που αναπνέουν από το στόμα είτε γιατί είναι κρυωμένα είτε γιατί έτσι έχουν συνηθίσει, π.χ. έχουν κρεατάκια και έχουν «μάθει» να αναπνέουν από το στόμα. Στην περίπτωση αυτήν η φροντίδα της στοματικής υγιεινής επιβάλλεται να είναι πιο σχολαστική για να αποφευχθούν προβλήματα. Το καλό βούρτσισμα των δοντιών και της γλώσσας πρέπει να είναι ρουτίνα, ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού.
Ουλίτιδα. Μία πάθηση που προσβάλλει πολύ συχνά τα παιδικά δόντια είναι η ουλίτιδα. Πρόκειται για επιφανειακή φλεγμονή στα ούλα, που οφείλεται στη συσσώρευση πέτρας λόγω λανθασμένου ή ανύπαρκτου βουρτσίσματος. Έτσι τα ούλα ερεθίζονται και ματώνουν. Ευτυχώς, όμως, στα παιδιά η ουλίτιδα δεν προκαλεί συνήθως μόνιμες βλάβες ή απώλεια των δοντιών, όπως μπορεί να προκαλέσει στους μεγάλους. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να θεραπευτεί έγκαιρα διότι μπορεί να εγκατασταθεί και στη μόνιμη οδοντοφυΐα και να… συνοδεύει το παιδί και στην ενηλικίωσή του.
Πέτρα. Η πέτρα στα παιδιά δεν είναι τόσο συχνή, εντούτοις εμφανίζεται ακόμα και σε παιδιά κάτω των έξι ετών. Η πέτρα δημιουργείται από τη μικροβιακή πλάκα – μια μαλακή, άχρωμη κολλώδη μάζα που αποτελείται κατά 70% από μικρόβια του στόματος και κατά 30% από πρωτεΐνες και υδατάνθρακες των τροφών και κάποιων ενδογενών ουσιών, όπως το σάλιο– που προσκολλάται πάνω στα δόντια. Η παρατεταμένη παραμονή της πλάκας στο στόμα έχει αποτέλεσμα την ενασβεστίωσή της από το σάλιο και τη μετατροπή της σε σκληρή μάζα που δεν αφαιρείται με το βούρτσισμα. Πιο «επιρρεπή» στη δημιουργία πέτρας είναι τα παιδιά με ορθοδοντικές ανωμαλίες, με πολλά σφραγίσματα καθώς και με διατροφή πλούσια σε υδατάνθρακες και σάκχαρα.
Ρητίνη. Είναι το υλικό που χρησιμοποιείται για τα λευκά σφραγίσματα.
Σιδεράκια. Με δεδομένο ότι η πλειονότητα των παιδιών βρίσκονται σε ορθοδοντική θεραπεία («φοράνε» σιδεράκια, όπως είθισται να λέγεται) στην προεφηβική και εφηβική ηλικία, κατά την οποία είναι αναμενόμενη η σχετική «αμέλεια» στη στοματική υγιεινή, ως μέρος μιας γενικότερης άρνησης σε κανόνες και ρουτίνες πειθαρχίας, είναι επιβεβλημένη η ανάγκη συστηματικού εξαμηνιαίου οδοντιατρικού ελέγχου. Σ’ αυτήν την «αμέλεια» αν προστεθεί το γεγονός ότι τα σιδεράκια αποτελούν έναν επιπλέον παράγοντα κατακράτησης των τροφών και αντικειμενικής δυσχέρειας στο βούρτσισμα, τότε είναι προφανής ο κίνδυνος δημιουργίας ουλίτιδας, υπερπλασίας των ούλων (ούλα πρησμένα που ματώνουν), αλλά και τερηδόνας. Συνεπώς είναι σημαντικό κατά τη διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας να μην αμελείται ο καθαρισμός και η φθορίωση, καθώς και οι εξατομικευμένες συμβουλές από τον παιδοδοντίατρο για την καθημερινή οδοντική φροντίδα στο σπίτι.
Τερηδόνα. Αποτελεί τη συχνότερη μολυσματική νόσο των παιδιών στον κόσμο. Προκαλείται από τα μικρόβια που βρίσκονται στην οδοντική μικροβιακή πλάκα.Τα παιδικά δόντια είναι πιο ευπαθή και ευπρόσβλητα στην τερηδόνα, λόγω και της πλημμελούς στοματικής φροντίδας που συνεπάγεται η ηλικία τους. Η πιο γρήγορη και εκτεταμένη καταστροφή των νεογιλών δοντιών από τερηδόνα παρουσιάζεται σε παιδιά που χρησιμοποιούν μπιμπερό με γάλα ή άλλα γλυκά ροφήματα αλλά και σε παιδιά τα οποία μασούν πολύ αργά το φαγητό τους. Αντιμετωπίζεται με εμφράξεις (τα γνωστά «σφραγίσματα»), αλλά ίσως και θεραπείες δοντιών (πολφοτομή, ενδοδοντική θεραπεία ή κοινώς «απονεύρωση») σε περιπτώσεις έκτασης της βλάβης κοντά στο νεύρο του δοντιού.
Υπεράριθμα δόντια. Όπως μαρτυρά η ονομασία, πρόκειται για τα επιπλέον δόντια που εμφανίζονται στην παιδική οδοντοστοιχία. Μπορεί να είναι φυσιολογικά όπως τα άλλα ή μικρότερα σε μέγεθος. Συνήθως εμφανίζονται στην άνω γνάθο. Αν τα υπεράριθμα ανατείλουν μπορεί να προκαλέσουν λειτουργικά και αισθητικά προβλήματα. Συνήθως συνιστάται η αφαίρεση του υπεράριθμου δοντιού και στη συνέχεια η ορθοδοντική παρέμβαση.
Φθορίωση. Είναι η τοπική εφαρμογή φθορίου με την οποία γίνεται επανασβεστίωση των δοντιών, δηλαδή αποκαθίσταται κάποια μικρή τερηδονική βλάβη που βρίσκεται σε πολύ αρχικό στάδιο, χωρίς τη χρήση τροχού. Αν η βλάβη προχωρήσει σε επόμενο στάδιο, χρειάζεται να γίνει σφράγισμα για να αναχαιτιστεί η τερηδόνα. Η φθορίωση πρέπει να γίνεται κάθε έξι μήνες στα παιδικά δόντια.
Φρονιμίτες. Έτσι ονομάζονται οι τελευταίοι γομφίοι, τα τελευταία δόντια που ανατέλλουν. Οι φρονιμίτες δεν είναι ιδιαίτερη κατηγορία δοντιών, αλλά έτσι ονομάζονται οι τελευταίοι γομφίοι (ένας σε κάθε πλευρά και κάθε γνάθο). Οι φρονιμίτες είναι κανονικά 4, αλλά έχουν αναφερθεί περιπτώσεις με 2, 6 ή και κανέναν. Οι φρονιμίτες χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. Πολλές φορές δεν ανατέλλουν καθόλου ή ανατέλλουν στραβά και σε συνδυασμό με τη δυσκολία καθαρισμού τους δημιουργούν συχνά σοβαρά οδοντιατρικά προβλήματα.
Φόβος (για τον οδοντογιατρό). Η λέξη οδοντογιατρός σε πολλούς… ενηλίκους προκαλεί τρόμο – ο φόβος αυτός προέρχεται συνήθως από την παιδική τους ηλικία, όταν σε κάποια επίσκεψη στο οδοντιατρείο ένιωσαν πόνο. Αυτό όμως που οφείλουν να κάνουν ως γονείς είναι να μη μεταδώσουν τον φόβο τους και στους λιλιπούτειους. Από την πρώιμη ηλικία τα παιδιά πρέπει να εκπαιδεύονται ώστε να έχουν μια φιλική στάση και να ενδιαφέρονται για τις επισκέψεις στον οδοντίατρο όσο και για τη στοματική φροντίδα. Η επιλογή ενός έμπειρου ειδικού παιδοδοντίατρου εννοείται ότι συμβάλλει πολύ στην εξοικείωση με τον ειδικό και τις επισκέψεις χωρίς… παρενέργειες του παιδιού.
Χασμοδοντία. Ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία τα παιδικά δόντια της πάνω και της κάτω γνάθου δεν έρχονται σε επαφή όταν το στόμα είναι κλειστό, αλλά μεταξύ τους μένει ένα κενό, ένα χάσμα. Οφείλεται στην κληρονομικότητα, αλλά και σε συνήθειες όπως το πιπίλισμα του δακτύλου ή της πιπίλας ενώ σε κάποιες περιπτώσεις και σε λάθος τοποθέτηση της γλώσσας. Η θεραπεία εξαρτάται από το αίτιο, και γίνεται με τη βοήθεια του ορθοδοντικού.
Χρώμα δοντιών. Το φυσικό χρώμα των δοντιών είναι από λευκό έως ελαφρώς υποκίτρινο. Διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, επηρεαζόμενο από γενετικούς παράγοντες που καθορίζουν το πάχος και τη δομή της αδαμαντίνης και της οδοντίνης. Έτσι κάποιοι μπορεί να είναι τυχεροί και να έχουν γεννηθεί με λαμπερά λευκά δόντια, άλλοι έχουν εκ φύσεως λιγότερο λευκά δόντια. Ορισμένα φάρμακα επηρεάζουν το χρώμα των δοντιών, ιδιαίτερα μετά από μακροχρόνια χρήση ή αν ληφθούν κατά την περίοδο ανάπτυξης των δοντιών. Η πιο συνήθης περίπτωση είναι το αντιβιοτικό τετρακυκλίνη (καθώς και τα παρόμοια δοξυκυκλίνη και μινοκυκλίνη) που δημιουργεί μπλε-γκρι λεκέδες στα δόντια αν χορηγηθεί σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 7-8 ετών ή στη μητέρα τους κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης μετά τον 4ο μήνα. Το σκούρο γκρι ή το μαύρο χρώμα σε μεμονωμένο δόντι υποδηλώνουν συνήθως ένα χτύπημα πχ. πτώση, που προκαλεί εσωτερική αιμορραγία μέσα στο δόντι και αποχρωματισμό.
Ψεύδισμα. Η μη σωστή εκφορά κάποιων συμφώνων λόγω λανθασμένης τοποθέτησης της γλώσσας. Συνήθως αντιμετωπίζεται με λογοθεραπεία.
Ωραίο χαμόγελο. Είναι εξασφαλισμένο εφόσον ακολουθείτε τους κανόνες της στοματικής υγιεινής για τα παιδικά δόντια και συμβουλεύεστε το αλφαβητάρι μας!