Εξωσωματική γονιμοποίηση και κακοήθεις παθήσεις: Μύθος ή πραγματικότητα; Νεότερα δεδομένα
Η Αναπαραγωγή, αποτελεί αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωµα. Σύµφωνα µε τον Καταστατικό χάρτη των Ηνωµένων Εθνών περί ανθρωπίνων δικαιωµάτων: «Όλοι, άνδρες και γυναίκες, χωρίς εθνική ή φυλετική υπόσταση, διατηρούν το δικαίωµα στην αναπαραγωγή και στη δηµιουργία οικογένειας».
Η ανεπιθύµητη ατεκνία εµφανίζει τις τελευταίες δεκαετίες αυξητική τάση, γεγονός που οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στην επαγγελµατική καταξίωση που διεκδικούν πλέον οι γυναίκες, µε αποτέλεσµα να αναβάλουν τη δηµιουργία οικογένειας.
Οι νέες µέθοδοι Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής, κατά παράδοξο τρόπο, συµβάλλουν επίσης προς την κατεύθυνση αυτή δηµιουργώντας συχνά υπέρµετρες προσδοκίες, οι οποίες σε σηµαντικό βαθµό είναι αποτέλεσµα υπερβολικής διαφήµισης. Ο εφησυχασµός συνεπάγεται περαιτέρω αναβολή της προσπάθειας για τεκνοποιΐα, παραβλέποντας το γεγονός ότι η αναπαραγωγική ικανότητα µειώνεται όσο προσεγγίζει κανείς τις ηλικίες της εµµηνόπαυσης.
Περισσότερα από 3.000 παιδιά γεννιούνται στην Ελλάδα, κάθε χρόνο, µε τη µέθοδο της Εξωσωµατικής Γονιµοποίησης.
[babyPostAd]Φάρµακα Υπογονιµότητας, Ενδοµητρίωση, Πολυκυστικές ωοθήκες και κακοήθεις παθήσεις
Όπως συµβαίνει µε κάθε νέα µέθοδο, η Εξωσωµατική Γονιµοποίηση δεν υπήρξε άµοιρη προβληµατισµών και αντιρρήσεων. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 υπήρξε ένας «συναγερµός«» µετά την ανακοίνωση της Η. Wittmore, το 1999 ότι: «άτεκνες γυναίκες που κάνουν χρήση φαρµάκων υπογονιµότητας έχουν πολλαπλάσιο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου των ωοθηκών». Οι µακροχρόνιες όµως µελέτες, που όπως ήταν φυσικό επακολούθησαν, δεν επιβεβαίωσαν αυτήν την ανησυχία. Η µελέτη OMEGA λ.χ., η οποία περιελάµβανε 9.600 γυναίκες, που υποβλήθηκαν σε Εξωσωµατική Γονιµοποίηση και παρακολουθήθηκαν για 12 περίπου χρόνια σε ότι αφορά τα ποσοστά καρκίνου ωοθηκών, µαστού, ενδοµητρίου και άλλων ορµονοεξαρτώµενων µορφών καρκίνου, κατέδειξε ότι οι θεραπείες υπογονιµότητας δεν αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του µαστού σε σύγκριση µε το γενικό πληθυσµό. Ο κίνδυνος καρκίνου του ενδοµητρίου σε γυναίκες µε υπογονιµότητα αυξάνει µε την πάροδο του χρόνου τόσο στην οµάδα που υποβάλλεται σε Εξωσωµατική γονιµοποίηση, όσο και στο γενικό πληθυσµό. Η παρουσία ενδοµητρίωσης σχετίστηκε µε αυξηµένο κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών, όχι όµως η Εξωσωµατική Γονιµοποίηση, στην οποία συχνα υποβάλονται τα άτοµα αυτά. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις γυναίκες µε Πολυκυστικές ωοθήκες, οι οποίες εµφανίζουν αυξηµένο κίνδυνο για καρκίνο του µαστού και του ενδοµητρίου.
Είναι μειωµένος ο κίνδυνος κακοήθων παθήσεων σε γυναίκες που υποβάλλονται σε Εξωσωµατική Γονιµοποίηση;
Σύµφωνα µε το Εθνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο του Maryland των Ηνωµένων Πολιτειών, το 2012, επί 67.000 γυναικών που υποβλήθηκαν σε θεραπεία µε Εξωσωµατική Γονιµοποίηση, η θεραπεία αυτή δεν αύξησε τα ποσοστά καρκίνου µαστού, τραχήλου και ενδοµητρίου της µήτρας. Ο καρκίνος των ωοθηκών τελεί ακόµα υπό διερεύνηση λόγω µικρού αριθµού ασθενών. Ενδιαφέρουσα είναι η ανακοίνωση των Εθνικών Ιδρυµάτων Υγείας των Ηνωµένων Πολιτειών, τον Ιούλιο του 2012, σύµφωνα µε την οποία η «θεραπεία γονιµότητας µειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του µαστού µέχρι τα 50 όταν δε συνοδευτεί από εγκυµοσύνη», Θεραπεία γονιµότητας που συνοδεύεται από εγκυµοσύνη δεν εµφανίζει αυτό το πλεονέκτηµα, δηλαδή οι γυναίκες αυτές εµφανίζουν τα ίδια ποσοστά µε το γενικό πληθυσµό.
Υπάρχει αυξηµένος κίνδυνος κακοήθειας σε παιδιά µετά από Εξωσωµατική Γονιµοποίηση;
Σε ό,τι αφορά το εύλογο αυτό ερώτηµα στα παιδιά, δεν επιβεβαιώθηκε αυξηµένος κίνδυνος κακοήθων παθήσεων όπως λευχαιµία, λέµφωµα, όγκοι του κεντρικού νευρικού συστήµατος, νευροβλάστωµα κλπ.
Εξωσωµατική Γονιµοποίηση και Επιγενετικά νοσήµατα
Περισσότερα από 50 επιγενετικά κληρονοµικά νοσήµατα είναι γνωστά σήµερα, όπως το εύθραυστο Χ χρωµόσωµα, τα σύνδροµα Prader-Willi, Angelman’s, Beckwith-Wiedemann, κ.ά., η αιτιολογική σχέση των οποίων µε την Εξωσωµατική Γονιµοποίηση έχει διερευνηθεί.
Αυξηµένος κίνδυνος επιγενετικών παθήσεων, κακοήθων ή µη, στην παιδική ηλικία, µετά από Εξωσωµατική Γονιµοποίηση και άλλες µεθόδους Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής, δεν έχει επιβεβαιωθεί. Με το διαρκώς αυξανόµενο αριθµό γυναικών, ωστόσο, που καταφεύγουν στις µεθόδους αυτές, θα πρέπει να προσφέρονται, ιδιαίτερα σε ζευγάρια που έχουν πρόβληµα µε το σπέρµα, ειδικές συµβουλευτικές υπηρεσίες. Η ανάγκη για περαιτέρω κλινική έρευνα και µακροχρόνιες µελέτες στον εν λόγω τοµέα είναι προφανής.
Προεµφυτευτική Γενετική ∆ιάγνωση
Ο «Iπποκράτης της Κινέζικης Ιατρικής» Huang T, το 2600 π.Χ. ανέφερε ότι «καλός είναι ο γιατρός που προλαµβάνει την πάθηση πριν αυτή ενοφθαλµισθεί». Την άποψη αυτή έρχεται ύστερα από 4500 χρόνια περίπου να επιβεβαιώσει και να υλοποιήσει η γνωστή ως Προεµφυτευτική Γενετική ∆ιάγνωση, που αποτελεί προέκταση της Εξωσωµατικής Γονιµοποίησης.
Με την καταλυτικής σηµασίας νέα αυτή µέθοδο καθίσταται δυνατό να εντοπισθούν διάφορα κληρονοµικά και άλλα νοσήµατα, δυνητικά κακοήθη, επιλέγοντας ύστερα από βιοψία τα υγιή έµβρυα πριν αυτά µεταφερθούν στη µήτρα.
Διατήρηση της γονιµότητας σε ασθενείς µε κακοήθη νοσήµατα.
Παρά τους υφιστάµενους προβληµατισµούς, η Εξωσωµατική Γονιµοποίηση και οι άλλες µέθοδοι Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής µπορούν να προσφέρουν λύσεις σε άτοµα που προσβάλονται από κακοήθεις παθήσεις, εξασφαλίζοντας τη µελλοντική τους γονιµότητα. ∆υστυχώς, ριζικές χειρουργικές επεµβάσεις και επιθετική ακτινο- και χηµειοθεραπεία συχνά οδηγούν σε απώλεια της γονιµότητας, η οποία µπορεί να διατηρηθεί προτού οι ασθενείς αυτοί υποβληθούν στις παραπάνω θεραπείες.
Αυτό επιτυγχάνεται σήµερα µε τη µέθοδο της κρυοσυντήρησης εµβρύων, ή ωαρίων, και σπερµατοζωαρίων µε σκοπό την επίτευξη εγκυµοσύνης µετά την αποθεραπεία. Εναλλακτική µέθοδο αποτελεί η κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού και η εκ των υστέρων επανατοποθέτησή του (οµόλογη µεταµόσχευση).
Βέβαια, όλα αυτά δεν πρέπει να αποβούν σε βάρος της ασθενούς, λόγω καθυστέρησης εφαρµογής της αντικαρκινικής θεραπείας, λ.χ., ή µε την επανεισαγωγή υπολειµατικών καρκινικών κυττάρων αργότερα. Πιθανώς, η µεταµόσχευση µεµονωµένων ωοθυλακίων να αποτελεί τη µελλοντική εξέλιξη σε πλαίσια µεγαλύτερης ασφάλειας. Η προσήλωση και εδώ στην εντολή του Ιπποκράτη «οφελέειν ή µη βλάπτειν» είναι επιτακτική.
ΠΗΓΗ: kathimerini.gr
Ιωάννης Μ. Τζαφέττας, MD, PhD, FRCOG, Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας ΑΠΘ, Πρόεδρος της Hellenic Representative Committee του Royal College of Obstetricians and Gynaecologists, Κέντρο Γονιµότητας και Εξωσωµατικής Γονιµοποίησης Ιατρικού ∆ιαβαλκανικού Θεσσαλονίκης