To φοβικό σύνδρομο: Τι είναι και πώς μπορείς να θεραπευτείς
Ο φόβος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι αυτού που αποκαλούμε ανθρώπινη προσωπικότητα. Είναι μια ωφέλιμη και απαραίτητη για την επιβίωση μας συμπεριφορά, η οποία και ενεργοποιείται κάθε φορά που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με έντονα και συχνά επικίνδυνα ερεθίσματα! Ποιος από εμάς δεν θα ανέπτυσσε φοβικές αντιδράσεις στη θέα ενός φιδιού, μιας αρκούδας ή μιας πυρκαγιάς;
[babyPostAd]Τότε λοιπόν, ο οργανισμός μας θα μας προετοίμαζε για «μάχη»:το κεντρικό νευρικό και ενδοκρινικό σύστημα θα υπερλειτουργούσε, οι χτύποι της καρδιάς μας θα αυξάνονταν, η αναπνοή μας θα επιταχύνονταν, οι κόρες των ματιών μας θα διαστέλλονταν, θα είχαμε εφίδρωση και ο εγκέφαλος μας θα αιματώνονταν πιο γρήγορα από ότι συνήθως. Και όλες αυτές οι αντιδράσεις θα ήταν φυσιολογικές γιατί θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε ένα πραγματικό κίνδυνο!!!
Τί γίνεται όμως όταν ο εγκέφαλος μας, μας δίνει εντολή για «μάχη» χωρίς κατ’ ουσία να υπάρχει αντικειμενικό φοβικό ερέθισμα; Τί γίνεται όταν μαχόμαστε τον ίδιο μας τον εαυτό;
Οι φοβίες σχετίζονται με την απουσία ρεαλιστικού φοβικού αντικειμένου και ενίοτε εξακολουθούν να υπάρχουν και ελλείψει αυτού! Οι φοβίες εντάσσονται στις Αγχώδεις Διαταραχές, εμφανίζονται συνήθως σε περιόδους έντονου άγχους και χωρίζονται από τους ειδικούς σε τρεις κατηγορίες: Aγοραφοβία, Kοινωνική φοβία και Ειδικές φοβίες(κλειστοφοβία, π.χ. το ασανσέρ, το αεροπλάνο, φοβία για τα ζώα, το αίμα ,το ύψος κτλ). Οι φοβίες συναντιούνται στον γενικό πληθυσμό με συχνότητα 20%.
Το φοβικό άτομο βιώνει ένα δυσανάλογο φόβο σε σχέση με το ερέθισμα και τον αντικειμενικό κίνδυνο που διατρέχει από αυτό. Αν και πολλά από τα άτομα που αναπτύσσουν φοβίες αναγνωρίζουν εν μέρει το παράλογο αυτών, ωστόσο δηλώνουν ότι δεν μπορούν να το διαχειριστούν και για αυτό το λόγο καταφεύγουν σε στρατηγικές αποφυγής ή ασφάλειας. Με αυτόν τον τρόπο όμως κλείνονται στον εαυτό τους, γίνονται πιο επιφυλακτικοί, δεν έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους και ζουν με το φόβο της επόμενης φοράς…Το φοβικό σύνδρομο όπως ονομάζεται, περιλαμβάνει όλες τις αρνητικές σκέψεις, τα άσχημα συναισθήματα και τα σωματικά συμπτώματα και οδηγεί το άτομα στην κατάστρωση σχεδίων προκειμένου να αποφύγουν το φοβικό τους αντικείμενο. Για παράδειγμα ένας αγοραφοβικός, θα επιλέξει να ταξιδέψει με αυτοκίνητο, ακόμα και αν αυτό του στοιχίζει και οικονομικά και σωματικά, προκειμένου να ρισκάρει μια επερχόμενη κρίση στη διάρκεια μιας πτήσης ή ενός ταξιδιού με οποιοδήποτε άλλο μέσο μαζικής μεταφοράς. Δημιουργούν με αυτό τον τρόπο ένα τείχος «ασφάλειας», που τελικά κάθε άλλο παρά τους βοηθάει! Περιορίζοντας όμως τους ενδεχόμενους κινδύνους, περιορίζουν τελικά και την ίδια τους την ζωή, ενώ συχνά αναρωτιούνται εάν είναι φυσιολογικό αυτό που τους συμβαίνει ή έχουν αρχίσει να τρελαίνονται…
Πότε να ζητήσει κάποιος βοήθεια;
- όταν βιώνει αδικαιολόγητο και υπέρμετρο άγχος και φόβο λόγω παρουσίας κάποιου φοβικού ερεθίσματος (αντικείμενου, κατάστασης κτλ), για διάστημα τουλάχιστον ενός μήνα
- όταν το άτομο αναγνωρίζει πως ο φόβος του είναι υπερβολικός και αδικαιολόγητος
- όταν το άτομο αποφεύγει το φοβικό ερέθισμα και όταν αναγκάζεται να το αντιμετωπίσει, βιώνει υπέρμετρο άγχος και ένταση
- και τέλος, όταν έχουμε έκπτωση σε σημαντικό βαθμό στη λειτουργικότητα του σε κάποιον από τους βασικούς τομείς της ζωή του, προσωπικό, επαγγελματικό κτλ.
Θεραπεία
Οι φοβίες αποτελούν μια παθολογική κατάσταση και για αυτό το λόγο απαιτούν ειδικό σχεδιασμό και αντιμετώπιση! Το φοβικό άτομο, προσπαθεί να σταματήσει να φοβάται, στερείται πράγματα, αλλά τελικά ματαιώνεται, αφού ο φόβος είναι πάντα εκεί…Το οικογενειακό και φιλικόπεριβάλλον συμπαραστέκεται στο μέλος, αλλά δεν μπορεί να κατανοήσει λόγω της φύσης του παραλόγου της φοβίας, γιατί ο άνθρωπος τους φοβάται! Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το άτομο να απογοητεύεται, να νιώθει πως υστερεί, να αισθάνεται ενοχές και τελικά να εγκαταλείπει την προσπάθεια.
Ενδεδειγμένες μορφές θεραπείας:
- Ψυχοθεραπεία: Γνωσιακή –Συμπεριφοριστική, Ψυχαναλυτική, Συστημική
- Φαρμακοθεραπεία: Β-αναστολείς. Αντικαταθλιπτικά, Ηρεμιστικά.
Ο συνδυασμός κάθε φορά του κατάλληλου τύπου ψυχοθεραπείας και φαρμάκου, όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο, βοηθούν στην άμεση βελτίωση του επιπέδου ζωής του ασθενούς! Αναπόσπαστο ρόλο στο θεραπευτικό σχεδιασμό, παίζει και η οικογένεια καθώς και οι φίλοι, οι οποίοι και εκπαιδεύονται προκειμένου να βοηθήσουν ουσιαστικά. Μέσω της εξατομικευμένης ψυχοθεραπείας το άτομο μαθαίνει σταδιακά να διαχειρίζεται τις φοβίες του, αρχίζει να κατανοεί γιατί συμβαίνουν, τις νοηματοδοτεί, παύει να τις αποφεύγει και νιώθει ξανά την χαρά της ζωής.
Γιατί τώρα πια ξέρει…ο φόβος του «φοβόταν» τελικά πιο πολύ από τον ίδιο! Αρκούσε μόνο να τον δει, να τον ακούσει και να ζητήσει βοήθεια!
Λίτα Μουτογεώργου Ψυχολόγος-Σύμβουλος Συστημικής Θεραπείας από την επιστημονική ομάδα του διατροφολόγου Ευάγγελου Ζουμπανέα