Η αύξηση του αριθμού των δερματικών καρκίνων φαίνεται να σχετίζεται με την αλλαγή στη συμπεριφορά των ατόμων απέναντι στον ήλιο: διακοπές σε ηλιόλουστες χώρες, ηλιοθεραπεία με σκοπό το μαύρισμα του δέρματος, μεγάλη έκθεση στον ήλιο -συνήθειες που μπήκαν στη ζωή μας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Ωστόσο, οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να αποδειχθεί σωτήριος και να μειώσει σημαντικά την επίπτωση του μελανώματος και των δερματικών καρκίνων.
Οι επισημάνσεις αυτές έγιναν από τον καθηγητή Δερματολογίας και Αφροδισολογίας και Πρόεδρο της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας (ΕΔΑΕ) κ. Δ. Ρηγόπουλο, με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μελανώματος και την Ελληνική Εβδομάδα κατά του Καρκίνου του Δέρματος (9 έως 13 Μαϊου).
«Ο προληπτικός έλεγχος τόσο για το μελάνωμα, όσο και για τους μη μελανωματικούς καρκίνους και η έγκαιρη διάγνωσή τους είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τη μείωση της επίπτωσης του μελανώματος και των σχετιζόμενων με αυτό θανάτων. Ένα Εθνικό Πρόγραμμα για τη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος θα μείωνε αισθητά τη σχετική δαπάνη των Κρατικών Συστημάτων Υγείας. Σημαντικότερο όλων είναι βέβαια το γεγονός ότι η διάγνωση στα πρώιμα στάδια των καρκίνων του δέρματος, αλλά και των προκαρκινικών δερματικών βλαβών, είναι εύκολο να γίνει με μια απλή κλινική εξέταση, και μπορεί πραγματικά να οδηγήσει σε μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας» υπογράμμισε ο κ. Ρηγόπουλος.
Σύμφωνα με τον ειδικό, η πιθανότητα να αναπτύξει ο μέσος Έλληνας μελάνωμα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του είναι αρκετά υψηλή. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την εκστρατεία εξέτασης και ενημέρωσης του 2015, εξετάστηκαν 7.753 άτομα, έναντι σχεδόν 6.600 ατόμων το 2014.
Από 11 Απριλίου μέχρι 13 Μαΐου υπάρχει ανοιχτή γραμμή ενημέρωσης και εξυπηρέτησης του κοινού. Καλώντας τον αριθμό 215 215 8523, από κάθε περιοχή της χώρας, οι ενδιαφερόμενοι μαθαίνουν σε ποιους δερματολόγους μπορούν να απευθυνθούν, προκειμένου να υποβληθούν σε δωρεάν εξέταση του δέρματος για τυχόν ύποπτες βλάβες. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να κλείσουν εγκαίρως ραντεβού με το γιατρό. Οι εξετάσεις θα γίνονται από 9 -13 Μαΐου 2016 στα ιδιωτικά ιατρεία των συμμετεχόντων δερματολόγων και στα εξωτερικά ιατρεία των Δερματολογικών Τμημάτων Νοσοκομείων που έχουν δηλώσει συμμετοχή.
Απειλεί εξίσου άνδρες και γυναίκες το μελάνωμα
Το μελάνωμα είναι δερματικός καρκίνος που προσβάλλει σχεδόν εξίσου άνδρες και γυναίκες. Οι περιοχές που εμφανίζεται κατ’ εξοχήν το μελάνωμα στις γυναίκες είναι τα πόδια, ενώ στους άνδρες ο κορμός.
Ωστόσο, η θνησιμότητα των ανδρών από μελάνωμα εμφανίζεται μεγαλύτερη εκείνης των γυναικών, ίσως γιατί οι άνδρες συχνά συμβουλεύονται το δερματολόγο τους καθυστερημένα όταν το μελάνωμα είναι σε προχωρημένο στάδιο.
Σε σύγκριση με άλλες μορφές καρκίνου, το μελάνωμα εμφανίζεται περισσότερο σε νεαρά άτομα και άτομα μέσης ηλικίας.
Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη μελανώματος αποτελούν τα ηλιακά εγκαύματα κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία, το οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό μελανώματος, ο μεγάλος αριθμός ελιών, η παρουσία συγκεκριμένων μορφών σπίλων, το χρώμα των μαλλιών, των ματιών και του δέρματος (ανοιχτό χρώμα) κ.α. Επίσης, από τα μελανώματα, σε ποσοστό 20-30% εμφανίζονται σε προϋπάρχουσα ελιά που αλλάζει, ενώ τα υπόλοιπα εμφανίζονται σαν καινούργια βλάβη.
Σημεία που μπορεί να κινήσουν την υποψία:
– Αύξηση του μεγέθους μιας ελιάς
– Αλλαγή του χρώματος μιας ελιάς
– Αλλαγή του σχήματος μιας ελιάς
– Ασυμμετρία μιας ελιάς
– Περισσότερα από 1-2 χρώματα σε μια ελιά
Οι ειδικοί συνιστούν σε όλους να αυτοεξετάζονται (ανά 1-6 μήνες) και μια φορά τον χρόνο να εξετάζονται προληπτικά από δερματολόγο. Εάν παρατηρήσουν στο δέρμα τους «καινούργιες» ή «περίεργες» βλάβες ή αλλαγή χρώματος ή σχήματος ή μεγέθους κάποιας ελιάς πρέπει να απευθυνθούν αμέσως στο δερματολόγο.
Ο μη μελανωματικός καρκίνος του δέρματος
Όσον αφορά στους μη μελανωματικούς καρκίνους του δέρματος, αυτοί είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου του δέρματος παγκοσμίως. Πιο συγκεκριμένα, οι μη μελανωματικοί καρκίνοι του δέρματος είναι η πιο συχνά εμφανιζόμενη κακοήθεια στο λευκό πληθυσμό, ενώ η επίπτωσή τους διαρκώς αυξάνεται. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο μέσος ρυθμός ετήσιας αύξησής τους στο λευκό πληθυσμό στην Ευρώπη, την Αμερική, τον Καναδά και την Αυστραλία είναι 3-8% από το 1960 και μετά. Κρίσιμης σημασίας σχετικά με την πρόληψη των μη μελανωματικών καρκίνων του δέρματος είναι η έγκαιρη διάγνωση της ακτινικής υπερκεράτωσης, μιας προκαρκινικής βλάβης, πριν την εξέλιξή της σε ακανθοκυτταρικό ή βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Ενδεικτικά:
– Οι ακτινικές υπερκερατώσεις είναι ο πιο συχνός παράγοντας κινδύνου για ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, ενώ εκτιμάται ότι το 40-60% όλων των ακανθοκυτταρικών καρκίνων αναπτύσσονται σε έδαφος ακτινικών υπερκερατώσεων.
– Το να προβλεφθεί ποια ακτινική υπερκεράτωση θα εξελιχθεί σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι αδύνατο. Επομένως, είναι απαραίτητο να θεραπεύονται όλες οι ακτινικές υπερκερατώσεις, προκειμένου να περιοριστεί ο κίνδυνος εμφάνισης ακανθοκυτταρικών καρκίνων. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πως η πλειονότητα των ακτινικών υπερκερατώσεων που είχαν στοιχεία εξέλιξης σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα ήταν ακτινικές υπερερατώσεις πολύ αρχόμενουσταδίου.
– Υπάρχει ανάγκη για καλύτερη πρόληψη των ακτινικών υπερκερατώσεων και των μη μελανωματικών καρκίνων του δέρματος στα άτομα που εκτίθενται τακτικά στον ήλιο, είτε λόγω της εργασίας τους (οικοδόμοι, ναυτικοί, γεωργοί κτλ), είτε λόγω των χόμπι τους (ιστιοπλοΐα, τένις, σκι, γκόλφ), είτε κάνουν συχνά τεχνητό μαύρισμα (solarium). Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας συνιστά τακτικό έλεγχο των ατόμων που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους, προκειμένου να αποφευχθεί η εξέλιξη των ακτινικών υπερκερατώσεων σε μη μελανωματικούς καρκίνους του δέρματος.