Η ονυχοφαγία (onychophagia), το να τρώει δηλαδή κανείς να νύχια του (nail biting), είναι μια κοινή συνήθεια που παρατηρείται τόσο στα παιδιά όσο και στους νεαρούς ενήλικες. Πολλές φορές δεν είναι απλή συνήθεια αλλά υποδηλώνει μια ψυχολογική διαταραχή.
Υπάρχουν παιδιά από τη στιγμή που θα αρχίσουν να τρώνε τα νύχια τους δεν μπορούν να σταματήσουν ακόμα κι αν τα δάχτυλα ματώσουν. Αυτά τα παιδιά αισθάνονται ανάγκη να φάνε τα νύχια τους και αυτό χρειάζεται διερεύνηση. Κατά μια ακραία άποψη το φάγωμα των νυχιών είναι ένα είδος ακρωτηριασμού που σημαίνει ότι το παιδί επιτίθεται στον εαυτό του. Ακόμα κι αν δεν είναι έτσι, πρόκειται οπωσδήποτε για μια παράδοξη, αντιαισθητική και επιβλαβή συνήθεια. Υπάρχουν επιπτώσεις στα δόντια και μεταφέρονται μικρόβια στο στόμα τα οποία προκαλούν μολύνσεις (επιχείλιος έρπης, ουλίτιδα κλπ, ενώ επηρεάζεται ακόμα και το στομάχι).
Το φαινόμενο εκδηλώνεται τις περισσότερες φορές στην ηλικία των 3 ετών, μετά δηλαδή το τέλος του πιπιλίσματος. Ααυξάνεται στις ηλικίες μεταξύ 4 – 6 ετών. Στις ηλικίες 7-10 ετών ένα ποσοστό γύρω στο 30% τρώει τα νύχια του. Η συνήθεια εμφανίζεται ακόμα με μεγαλύτερη ένταση στην προεφηβική ηλικία (10-13 ετών). Μεγαλώνοντας, πολλοί έφηβοι εγκαταλείπουν από μόνοι τους την ονυχοφαγία αλλά ένα ποσοστό νέων ενηλίκων συνεχίζει να τρώει τα νύχια του. Τα κορίτσια εγκαταλείπουν πιο εύκολα την κακή συνήθεια στην εφηβεία γιατί υπερισχύει η επιθυμία τους να έχουν όμορφα νύχια. Κατά μια άλλη άποψη, τα αγόρια τρώνε τα νύχια τους σε μεγαλύτερη αναλογία από τα τα κορίτσια γιατί δεν µπορούν εύκολα να εκδηλώσουν τα συναισθήματα τους.
Η αιτία
Η αιτία της ονυχοφαγίας είναι δύσκολο να καθοριστεί. Το δάγκωμα των νυχιών δεν θεωρείται ψυχιατρικό σύμπτωμα αλλά πιστεύεται ότι υποδηλώνει άγχος. Στους ενήλικες είναι σαφές ότι προέρχεται από το άγχος αλλά στα παιδιά δεν είναι απολύτως σίγουρο τι συμβαίνει.
Όταν η ονυχοφαγία στο παιδί είναι περιστασιακή δεν υποδηλώνει απαραίτητα άγχος. Τα παιδιά μπορεί να τρώνε τα νύχια τους για παρά πολλούς λόγους, όπως για παράδειγμα επειδή βαριούνται, επειδή τους βοηθάει να χαλαρώνουν ή επειδή είναι στεναχωρημένα εξαιτίας κάποιας τιμωρίας. Επίσης όταν βλέπουν τρομακτικές ιστορίες, δεν ξέρουν το μάθημά τους ή υποχρεώνονται να πάνε νωρίς για ύπνο. Σύµφωνα µε την ψυχαναλυτική θεωρία, η ονυχοφαγία παραλληλίζεται µε το πιπίλισµα κατά το θηλασµό και αποτελεί διέξοδο στο άγχος, όπως σε ένα µωρό η πιπίλα. Πρόκειται για µια προσκόλληση του ατόµου σε πρώιµο αναπτυξιακό στάδιο και υποδηλώνει ψυχική ανωριµότητα.
Αν το παιδί τρώει τα νύχια συνεχώς και για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε η συνήθεια έχει καταστεί χρόνια. Οι ψυχολόγοι θεωρούν ότι η χρόνια ονυχοφαγία είναι ένα από τα συμπτώματα μιας διαταραχής που έχει να κάνει με την πνευματική υγεία του παιδιού. Πιθανόν να υποδηλώνει µια διαρκή εσωτερική υπερένταση και να αποτελεί έναν ασυνείδητο τρόπο εκτόνωσης. Συχνά το δάγκωμα των νυχιών εκδηλώνεται σε παιδιά µε υπερκινητικότητα, διάσπαση προσοχής, συχνουρία, νυχτερινούς εφιάλτες, φοβίες και προβλήµατα λόγου. Κάποιοι υποψιάζονται ότι πίσω από την ονυχοφαγία μπορεί να κρύβεται μια ψυχαναγκαστική μητέρα που έχει πιέσει πολύ το παιδί. Επίσης μπορεί να κρύβονται προβλήματα στο νηπιαγωγείο και το σχολείο που προκαλούν άγχος στο παιδί.
Η ονυχοφαγία μπορεί κάποια στιγµή να σταματήσει αλλά μερικές φορές εξελίσσεται και γίνεται χαρακτηριστικό ενός αγχώδους ενήλικα, ο οποίος εύκολα µπορεί να φτάσει εκτός ορίων από υποτιµητικές ή επικριτικές αντιδράσεις άλλων, δυσκολίες και γενικότερα στρεσογόνες καταστάσεις. Τα άτοµα αυτά, επειδή έχουν μια δυσκολία στο να εκφράζουν τα συναισθήµατα τους, τρώνε τα νύχια τους και ως ενήλικες.
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του θέματος δεν είναι καθόλου εύκολη. Αν θεωρείτε ότι δεν υπάρχει κάποιο γενικότερο πρόβλημα στη συμπεριφορά του παιδιού, το καλύτερο ίσως που έχετε να κάνετε είναι να μη μεγαλοποιήσετε το θέμα, άλλωστε κατά πάσα πιθανότατα δεν θα μπορέσετε να το αντιμετωπίσετε. Εκατομμύρια γονείς σε όλο τον κόσμο έχουν αποτύχει να σταματήσουν το παιδί να τρώει τα νύχια του.
Αν λοιπόν η περίπτωση του παιδιού σας είναι ήπια, αγνοείστε το θέμα. Αποφύγετε να μαλώσετε το παιδί σας ή να το βάλετε τιμωρία, καθώς μπορεί να έχετε το αντίθετο αποτέλεσμα. Θεωρείστε το ως μια παροδική συνήθεια. Βέβαια, οι συνήθειες δύσκολα αλλάζουν αλλά η πίεση από την πλευρά σας δεν θα βοηθήσει σε τίποτα. Ο βίαιος τρόπος θα φέρει αντίδραση και το πιθανότερο είναι να ενισχύσετε αυτό που θέλετε να σταματήσετε. Ούτε το να μαλώνετε το παιδί σας έχει αποτέλεσμα, απλώς θα το κάνει να τρώει τα νύχια του κρυφά. Εξηγήστε του ωστόσο τους λόγους υγείας (οι οποίοι είναι σοβαροί) για τους οποίους θα πρέπει να σταματήσει να δαγκώνει τα νύχια του. Μπορεί από αυτά που θα του πείτε το παιδί να φοβηθεί και να σταματήσει. Αν όμως αυτό δεν συμβεί, δεν χρειάζεται να του μιλάτε συνέχεια για τις συνέπειες στην υγεία τους γιατί αυτό δεν θα βοηθήσει. Είναι σαν να εξηγείτε σε έναν καπνιστή το κακό που κάνει το κάπνισμα.
Για να εγκαταλείψει την συνήθειά του το παιδί πρέπει να έχει κάποιο κίνητρο. Πρακτικά, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να διαπραγματευτείτε το θέμα με το παιδί σας κάνοντας μια “συμφωνία κυρίων”. Κάντε ένα συμβόλαιο. Όταν δεν τρώει τα νύχια του/της, τότε θα έχει μία καλή ανταμοιβή, ένα έπαθλο, αλλά μην τάζετε πολλά. Μπορεί να του επιτραπεί κατά τη συμφωνία αυτή να τρώει τα νύχια μόνο από το ένα χέρι! Μερικές μέρες αργότερα, κάντε τη σύγκριση ανάμεσα στα δύο χέρια και δείξτε του πόσο πιο όμορφα δείχνουν αυτά που δεν έχει φάει. Συνεχίστε να ανταμείβετε το παιδί όσο τηρεί τη συμφωνία σας.
Μια άλλη λύση που μερικές φορές έχει προταθεί είναι να προμηθευθείτε από το φαρμακείο ένα άχρωμο βερνίκι – ειδικό σκεύασμα που απλώνεται στα νύχια και έχει πολύ πικρή γεύση. Αυτό θα κάνει το δάγκωμα των νυχιών δυσάρεστο και ίσως υπάρξει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όμως τις περισσότερες φορές η αντιμετώπιση αυτή είναι αναποτελεσματική και μπορεί να δημιουργήσει ένταση όταν το παιδί είναι κάπως μεγάλο.
Αυτό που έχει σημασία είναι να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν οι αιτίες που προκαλούν το σύμπτωμα. Διαφορετικά, ακόμη κι αν σταματήσει αυτή τη συμπεριφορά, το υπέρμετρο άγχος θα βρει άλλη διέξοδο (π.χ. το κάπνισμα). Οι γονείς πρέπει να ρωτήσουν ευθέως το παιδί (ειδικά σε μεγαλύτερη ηλικία γιατί τα μικρότερα παιδιά, μπορεί να μη γνωρίζουν καν τι τα ενοχλεί και τα αγχώνει) ορισμένα πράγματα και να μάθουν τι το ανησυχεί.
Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας είτε αλλάζοντας κάτι στο περιβάλλον, είτε υποστηρίζοντας και αυξάνοντας την προσαρμοστικότητά του. Διερευνήστε διεξοδικά τα ερεθίσματα που λαμβάνει το παιδί και σκεφτείτε τις συνθήκες στις οποίες διαβιώνει, ώστε να εντοπίσετε την πιθανή αγχογόνο πηγή. Κι αν νομίζετε ότι δεν μπορείτε να το κάνετε μόνοι σας, ζητήστε την βοήθεια κάποιου ειδικού.
healthyliving.gr