Τα σημερινά παιδιά αλλά και οι έφηβοι έχουν πολλούς λόγους για να είναι αγχωμένα και να νιώθουν πίεση. Οι επιδόσεις στο σχολείο. Το φορτωμένο καθημερινό τους πρόγραμμα. Τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και πρότυπα. Τα κρούσματα εκφοβισμού. Ακόμα και το άγχος για την κλιματική αλλαγή αλλά και τις δύσκολες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που μπορεί να βιώνει η οικογένειά τους ή η χώρα τους. Προσθέστε σε αυτά τον αυξανόμενο χρόνο σε οθόνες και τη μειωμένη επαφή με τη φύση και οι χαμηλοί δείκτες ψυχικής υγείας και ευεξίας αποκτούν νόημα.
Δεν είναι τυχαίο ότι όλο και περισσότερες χώρες αρχίζουν να εισάγουν τεχνικές με ασκήσεις ηρεμίας, διαλογισμού, ενσυναίσθησης ή επίγνωσης στα εκπαιδευτικά προγράμματά τους στη σχολική καθημερινότητα.
Τι σημαίνει επίγνωση
Με τους πιο απλοποιημένους όρους, επίγνωση ή ενσυνειδητότητα σημαίνει να δίνεις πλήρη προσοχή σε κάτι και να μην σκέφτεσαι τίποτα άλλο εκείνη τη στιγμή.
Σημαίνει την επιβράδυνση και την πλήρη συνείδηση για το τι κάνεις, ακόμα κι αν σημαίνει απλώς να εστιάζεις στην αναπνοή σου. Η προσοχή είναι το αντίθετο του multitasking.
Στην πραγματικότητα, όταν τα παιδιά και οι έφηβοι προσηλώνονται σε κάτι, δίνοντας έμφαση στην προσοχή τους, επιβραδύνουν, παίρνουν το χρόνο τους και εστιάζουν σε κάτι με τρόπο χαλαρωτικό και χωρίς στρες.
Επιπλέον, η πρακτική της προσοχής επιτρέπει στα παιδιά και τους έφηβους να αντιμετωπίσουν την απογοήτευση όταν αντιμετωπίζουν κάτι δύσκολο στη ζωή τους. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί όταν πρέπει να επικεντρώσουν την προσοχή τους σε κάτι συγκεκριμένο και να μην επιτρέψουν να αποσπαστούν από κάτι άσχετο. Και, όσο περισσότερο τα παιδιά και οι έφηβοι ασκούν την προσοχή τους, τόσο περισσότερο την αποκτούν.
Επιπλέον, λειτουργεί πραγματικά. Στην πραγματικότητα, η έρευνα δείχνει ότι η άσκηση προσοχής μπορεί να βελτιώσει την προσοχή σχεδόν σε όλους – συμπεριλαμβανομένων των νέων με ΔΕΠΥ που συχνά έχουν πρόβλημα να δώσουν προσοχή. Συνολικά, οι άνθρωποι που μαθαίνουν να ασκούν την προσοχή είναι σε θέση να δώσουν την προσοχή τους πιο αποτελεσματικά. Η επίγνωση βοηθά επίσης τα άτομα να παραμείνουν ήρεμα κάτω από συνθήκες άγχους, να αποφύγουν να αντιδράσουν υπερβολικά όταν είναι αναστατωμένα, να τα πηγαίνουν καλύτερα με τους άλλους και να είναι πιο υπομονετικοί. Μπορεί ακόμη και να επηρεάσει τη μάθηση, να βοηθήσει τα παιδιά και τους εφήβους να γίνουν καλύτεροι ακροατές και να τους βοηθήσει να αισθάνονται πιο ευτυχισμένοι συνολικά.
Οφέλη της επίγνωσης
Η παιδική ηλικία και η εφηβεία αποτελούν σημαντικά στάδια της αναπτυξιακής διαδικασίας για τους νέους. Αυτό που συμβαίνει κατά τη διάρκεια αυτών των φάσεων της ζωής τους θα θέσει τις βάσεις για τη μελλοντική τους ψυχική υγεία.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η άσκηση της επίγνωσης μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά και τους εφήβους να μάθουν πώς να διαχειρίζονται το άγχος, να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους, να επικεντρώνονται σε συγκεκριμένο έργο και να αναπτύσσουν μια θετική άποψη για τη ζωή.
Τους βοηθά να μάθουν πώς να παραμένουν ήρεμοι σε κάθε είδους καταστάσεις και να ανταποκρίνονται ψύχραιμα και προσεκτικά και όχι μόνο να αντιδράσουν αντανακλαστικά. Αυτή η ικανότητα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όταν αντιμετωπίζουν προκλήσεις ή συναντούν παιδιά που τα εκφοβίζουν.
Τα παιδιά και οι έφηβοι που χρησιμοποιούν την επίγνωση αναπτύσσουν επίσης μια καλύτερη κατανόηση του πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός τους κι αποκτούν καλύτερο έλεγχο των δεξιοτήτων τους. Μπορούν ακόμη και να αναπτύξουν μια αίσθηση περιέργειας για το πώς λειτουργεί το μυαλό τους και γιατί αισθάνονται με τον τρόπο που αισθάνονται, το οποίο τελικά μπορεί να οδηγήσει σε μια βαθύτερη κατανόηση του ποιος είναι ως άτομο. Επιπλέον, η έρευνα έχει δείξει ότι όταν η επίγνωση χρησιμοποιείται στα σχολεία μπορεί να προσφέρει μια σειρά από γνωστικά, συναισθηματικά και κοινωνικά οφέλη.
Συναισθηματικά οφέλη
Η συναισθηματική υγεία ή η θετική αίσθηση της ευημερίας είναι ένα σημαντικό στοιχείο της ζωής κάθε παιδιού. Δεν είναι μόνο η βάση για την ψυχική υγεία, αλλά μπορεί επίσης να βοηθήσει να αποτρέψει θέματα ψυχικής υγείας όπως:
- Ανησυχία
- Στρες
- Κατάθλιψη
- Θέματα αυτοεκτίμησης
- Βελτιωμένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
Συμβουλές για γονείς και εκπαιδευτικούς
Αν σκοπεύετε να διδάξετε στα παιδιά σας ή στους μαθητές σας πώς να χρησιμοποιήσουν την επίγνωση στην καθημερινότητά τους, υπάρχουν μερικά πράγματα που πρέπει να θυμάστε. Με βάση αυτές τις βασικές συμβουλές μπορείτε να βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε την επίγνωση/ενσυνειδητότητα με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.
- Θυμηθείτε ότι ο σκοπός της επίγνωσης είναι να μειωθεί το άγχος και να αυξηθεί η θετική στάση ζωής. Συνεπώς, χρησιμοποιήστε την επίγνωση σε θετικές καταστάσεις και ποτέ ως πειθαρχικό εργαλείο. Η επίγνωση θα βοηθήσει να αυξηθεί η συνειδητοποίηση ότι οι σκέψεις είναι «δίκαιες σκέψεις», κατανοώντας πώς εκδηλώνονται τα συναισθήματα στα σώματά τους και να αναγνωρίζουν πότε περιπλανήθηκε η προσοχή τους.
- Προγραμματίστε λίγο χρόνο κάθε μέρα για να εξασκήσετε την προσοχή. Όπως όλα, είναι μια ικανότητα που χρειάζεται χρόνο για να αναπτυχθεί. Έτσι, θέλετε να είστε βέβαιοι ότι εργάζονται σε αυτό κάθε μέρα.
- Προσφερθείτε να ασκήσετε την επίγνωση μαζί τους. Με αυτόν τον τρόπο, τους δείχνετε τη σημασία να το εντάσσουν στην καθημερινή τους ζωή, ακόμα και όταν είναι ενήλικες.
- Βεβαιωθείτε ότι έχετε επιλέξει την κατάλληλη στιγμή για να εξασκήσετε την επίγνωση. Για παράδειγμα, δεν θέλετε να προτείνετε μια δραστηριότητα ευαισθητοποίησης όταν τα παιδιά θέλουν να τρέξουν και να παίξουν. Επιλέξτε μια ήρεμη ώρα της ημέρας όταν υπάρχουν ελάχιστοι περισπασμοί τις πρώτες φορές που ασκείστε. Τελικά, καθώς θα βελτιώνουν την προσοχή τους, θα μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ακόμη και στις πιο χαοτικές καταστάσεις.
- Μοιραστείτε μερικά παραδείγματα για το πώς έχετε ανακατευθύνει τις σκέψεις σας και ενθαρρύνετε τα παιδιά ή τους μαθητές σας να μοιραστούν τις εμπειρίες τους. Συζητώντας τι λειτουργεί και τι δεν λειτουργεί, μπορείτε να μάθετε και να υποστηρίζετε ο ένας το άλλο.