«Τα σημερινά παιδιά δεν πάνε καλά.» Με αυτή τη φράση ξεκινά ένα πρόσφατο άρθρο που διάβασα στο διαδίκτυο. Συνεχίζει εξηγώντας ότι «Μπορεί να είναι υγιέστερα, αλλά είναι υπερκινητικά, έχουν προβλήματα στο σχολείο και δυσκολεύονται να αυτονομηθούν. Τι φταίει;»
Εδώ τίθεται το εξής ερώτημα: Μήπως και οι σημερινοί γονείς δεν πάνε καλά;
Τα παιδιά συνήθως αποτελούν πηγή μεγάλης χαράς και θαυμασμού απο τους γονείς τους. Πόση ικανοποίηση και πληρότητα νιώθει κανείς όταν γίνεται γονέας! Αλλά και πόση ανησυχία και άγχος συνοδεύουν το γονεϊκό ρόλο, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τις φροντίδες και την συναίσθηση ευθύνης. Ποιος γονέας είναι αυτός που δεν έχει σκεφτεί, έστω και μια φορά στη ζωή του, αν είναι καλός, άξιος και κυρίως αν τον αγαπά το παιδί του;
Η εξέλιξη ενός παιδιού σε υγιή προσωπικότητα είναι αποτέλεσμα της ισορροπίας ανάμεσα σε δύο βασικές ενέργειες: αρχικά στο πάγιο δεδομένο που διατηρεί απο βρέφος, να περιμένει και να απαιτεί να ικανοποιούνται άμεσα οι ανάγκες του. Ταυτόχρονα και στην ικανότητά του να αντιλαμβάνεται τις απαιτήσεις που έχουν οι άλλοι απο αυτό. Η επίτευξη αυτής της ισορροπίας εξαρτάται εν πολλοίς απο τον τρόπο ανατροφής και την «φιλοσοφία» διαπαιδαγώγησης που υιοθετεί η κάθε οικογένεια.
Όταν ένας γονέας έχει ως βασικό άξονα της ανατροφής μόνο την ικανοποίηση των αναγκών του παιδιού του, δημιουργεί ένα παιδί-τύρρανο. Είναι ο τύπος του «ανεκτικού» γονέα που πίσω από τη βιτρίνα του φιλελευθερισμού κρύβει την άγνοιά του, το φόβο του, την ανεπάρκεια και την αδυναμία του να καθοδηγήσει. Ίσως γιατί ο ίδιος δεν γνωρίζει τι είναι το σωστό.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα «μικρά τερατάκια» κρύβουν εκπλήξεις και κανείς δεν απέκτησε παιδιά με gps.Αποτέλεσμα αυτού είναι να μην υπάρχουν όρια στην συμπεριφορά του παιδιού, το παιδί να μην γνωρίζει μέχρι πού να «τραβήξει το σκοινί» στις διεκδικήσεις του κι έτσι πολύ εύκολα να παραλογίζεται. Σκηνές άπειρου πείσματος, γκρίνιας, έκφρασης επιθετικότητας και εγωκεντρισμού είναι δείγματα ανασφάλειας που γεννά η έλλειψη κανόνων.
Ένα τέτοιο παράδειγμα απουσίας ενός σαφούς και ξεκάθαρου πλαισίου, αποτελεί η θέση ενός γονέα ότι «αφήνω στο τρίχρονο παιδί μου το δικαίωμα να επιλέγει αυτό για τη ζωή του και τις καθημερινές ανάγκες του, γιατί πιστεύω ότι έχει προσωπικότητα». Μεγάλη παγίδα ενδοοικογενειακής ψευτοδημοκρατίας ή γλυκερού ρομαντισμού μιας έμφυτης αρετής των παιδιών. Το τρίχρονο έχει σίγουρα μοναδικότητα ως άτομο, ως οντότητα, αλλά ακόμη δεν έχει διαμορφωμένη προσωπικότητα. Βρίσκεται υπό εξέλιξη με στόχο να επιτύχει την προαναφερθείσα ισορροπία.
Από την άλλη, όταν ένας γονέας έχει ως βασικό άξονα της ανατροφής του παιδιού του μόνο την κατανόηση του περιβάλλοντος μέσα απο ένα σύνολο ηθικών αρχών, πάλι μιλάμε για παγίδα, καθώς δημιουργείται ο γονέας- τύρρανος αυτή τη φορά.
Πρωταρχικός στόχος αυτού του είδους διαπαιδαγώγησης είναι να προστατευτεί το αδύναμο μέλος, το παιδί. Να του μάθουμε δηλαδή το καλό και πώς να αποφεύγει το κακό.Ο λόγος φυσικά για τον τύπο του «υπερπροστατευτικού» γονέα, του ενήλικα που φοβάται να κάνει λάθος, της ναρκισσιστικής εκείνης προσωπικότητας που δε λέει να αποκοπεί από τον μέγα ρόλο που απέκτησε πίσω απο τη γέννηση ενός παιδιού.
Εκείνου του μπαμπά που ανακόπτει κάθε απόπειρα πρωτοβουλίας γιατί «μη, παιδί μου κακό/είσαι μικρός ακόμη» και που παρακολουθεί με δέος τους ειδικούς στην τηλεόραση, από φόβο μην τυχόν προκαλέσει ψυχολογικά προβλήματα στο δημιούργημα του. Εκείνης της μαμάς που δίνει αλεσμένη τροφή στο τετράχρονο, μην τυχόν και πνιγεί το μωρό, που το ντύνει βαριά, ανησυχεί συνεχώς για την υγεία του, το χαϊδεύει σε κάθε ευκαιρία και του θυμίζει ανελλειπώς την αγάπη της, τις θυσίες της ζωής της.
Σε αντάλλαγμα όλων αυτών φυσικά η απόλυτη υποταγή: το καλό και ήσυχο παιδί. Η υπερπροστασία όμως ενισχύει την εξάρτηση, συντηρεί το βρεφική κατάσταση. Την συντηρεί απλούστατα διότι όταν ένα άτομο στη φάση εξέλιξης του αποθαρρύνεται να εξερευνά τον κόσμο γύρω του και να πειραματίζεται, συνήθως καταλήγει δειλό,αδέξιο,γεμάτο φόβο και αβεβαιότητα γαι τις δυνάμεις του.
Δυστυχώς, οι γονείς σήμερα παρατηρείται να παραπέουν αβοήθητοι ανάμεσα σε αυτές τις δύο αντίθετες κατευθύνσεις. Παρατηρείται ένας αρχέγονος αγώνας στην κυριαρχία και την υποτακτικότητα ενήλικα και παιδιού. Καμιά από αυτές τις ακραίες επιλογές δεν οδηγεί σε υγιείς προσωπικότητες. Αντίθετα, μια μέση οδός που θα τη χαρακτηρίζει η αυθεντικότητα, η αποδοχή κι ο σεβασμός, είναι το κλειδί στην επιτυχία.
Η απλόχερη και άμεση ικανοποίηση των αναγκών ενός παιδιού είναι απαραίτητη κατά το πρώτο έτος ζωής ενός παιδιού, όταν ως βρέφος βρίσκεται σε πλήρη εξάρτηση απο τον ενήλικα. Απο το δεύτερο έτος και πλέον το παιδί τείνει φυσιολογικά προς την αυτονόμηση. Σε αυτήν τη φάση χρειάζεται ένα πλαίσιο κανόνων, για την προστασία του και την ασφάλεια ενδο- και έξω- προσωπική. Όταν το δίχρονο νιώσει ότι στηρίζεται επαρκώς απο τους γεννήτορές του, τότε και μόνο τότε, είναι ικανό με υγεία και ασφάλεια να πάρει τον δρόμο προς την ανεξαρτησία, ένας δρόμος που θα κρατήσει χρονικά μέχρι την είσοδό του στο δημοτικό σχολείο.
Ας μην ξεχνάμε λοιπόν, τον ένα και βασικό κανόνα στη διαπαιδαγώγηση:
Βασική προϋπόθεση της ανεξαρτησίας, είναι η εξάρτηση.
Σοφία Δρόσσου, ψυχολόγος
Πηγή: ilov.gr