Ίκτερος νεογένητων μωρών: Αιτίες, αντιμετώπιση, αφαιμαξομετάγγιση
Φυσιολογικός ίκτερος των νεογνών
Το νεογέννητο έχει ίκτερο όταν η χολερυθρίνη στο αίμα αυξηθεί πάνω από ένα όριο. Ίκτερο μπορεί να παρουσιάσουν και τα παιδιά και οι ενήλικες, ο οποίος όμως οφείλεται σε διαφορετικές αιτίες.
Τι είναι η χολερυθρίνη;
Η χολερυθρίνη είναι μια ουσία που παράγεται από την καταστροφή της αιμοσφαιρίνης στο αίμα. Υπάρχει λοιπόν πάντα στον οργανισμό μας, γιατί φυσιολογικά τα ερυθρά αιμοσφαίρια καταστρέφονται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα και η αιμοσφαιρίνη που περιέχεται σε αυτά δημιουργεί την χολερυθρίνη. Ο οργανισμός αποβάλλει όμως την χολερυθρίνη μέσα από το συκώτι.
[babyPostAd]Το συκώτι έχει την ικανότητα να συλλαμβάνει την χολερυθρίνη που παράγεται στο αίμα και να την αποβάλλει στο έντερο και να φεύγει από τον οργανισμό μαζί με τα κόπρανα. Όταν όμως συμβαίνει ένα ή περισσότερα από τα πιο κάτω τότε η χολερυθρίνη στο αίμα αυξάνεται και προκαλείται ίκτερος.
1. Αυξημένη παραγωγή χολερυθρίνης λόγω αυξημένης καταστροφής των ερυθρών κυττάρων.
2. Αδυναμία από το συκώτι να συλλάβει ή να αποβάλει τη χολερυθρίνη.
3. Αυξημένη επαναρρόφηση της χολερυθρίνης από το έντερο.
Φυσιολογικός ίκτερος των νεογνών
Ο ίκτερος στα νεογέννητα είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο. Το 20-40% των νεογέννητων παρουσιάζει ίκτερο. Ο φυσιολογικός ίκτερος των νεογνών παρουσιάζεται την τρίτη με τέταρτη μέρα ζωής του νεογνού και δεν ξεπερνά τα 12-15 mg%. Ο φυσιολογικός ίκτερος οφείλεται ουσιαστικά στους ακόλουθους παράγοντες:
1. Η αιμοσφαιρίνη των νεογνών είναι συνήθως ψηλή (18 gr%). Αυτή η αιμοσφαιρίνη καταστρέφεται γρήγορα και δίνει μεγάλες ποσότητες χολερυθρίνης .
2. Το συκώτι των νεογνών δεν είναι αρκετά ώριμο ώστε να μπορεί να συλλαμβάνει και να αποβάλλει μεγάλες ποσότητες χολερυθρίνης.
3. Το έντερο των νεογνών επαναρροφά χολερυθρίνη που υπάρχει σε αυτό.
Ο φυσιολογικός ίκτερος των νεογνών φεύγει την 7η με 14η μέρα της ζωής του νεογνού. Συνιστάται όπως οι μητέρες θηλάζουν το παιδί τους όσο πιο συχνά γίνεται (ανά δίωρο) και να το έχουν σε ηλιόλουστο δωμάτιο.
Ίκτερος από μητρικό θηλασμό.
Σε μερικές περιπτώσεις τα παιδιά που θηλάζουν μπορεί να παρουσιάσουν ίκτερο, που να οφείλεται στο μητρικό γάλα. Συμβαίνει σε ποσοστό περίπου 1% των παιδιών που θηλάζουν. Υπάρχει μια ουσία στο μητρικό γάλα που μπορεί να παρέμβει στη λειτουργία πρόσληψης της χολερυθρίνης από το συκώτι με αποτέλεσμα η χολερυθρίνη να παραμένει και να κυκλοφορεί στο αίμα. Ο ίκτερος τούτος εμφανίζεται συνήθως την 4η-7η μέρα της ζωής και μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 3 μήνες. Δεν χρειάζεται να γίνει διακοπή του θηλασμού αλλά αν οι γονείς είναι πολύ αγχώδες, τότε μπορεί να γίνει διακοπή του θηλασμού για 1-2 μέρες. Αν ο ίκτερος πέσει, τότε ησυχάζουμε και μπορείτε να συνεχίσετε το θηλασμό. Αν όμως δεν πέσει τότε ο γιατρός πρέπει να ψάξει άλλες αιτίες για τον ίκτερο.
Άλλες αιτίες ικτέρου
Ασυμβατότητα Rhesus.
Το Rhesus είναι ένα σύστημα ταξινόμησης ομάδων αίματος. Αν το ερυθρό αιμοσφαίριο έχει το συγκεκριμένο αντιγόνο, τότε λέγεται Rhesus θετικό. Σε περίπτωση που η μητέρα είναι Rhesus αρνητική και το μωρό είναι Rhesus θετικό, τότε λέμε ότι υπάρχει ασυμβατότητα Rhesus και μπορεί να προκληθεί ίκτερος. Ο ίκτερος στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι το αποτέλεσμα της αιμόλυσης (καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων). Έστω και λίγα ερυθρά αιμοσφαίρια του μωρού που είναι Rh+ να περάσουν στην κυκλοφορία της μητέρας, τότε ο οργανισμός της μητέρας θα παράξει αντισώματα εναντίον τους. Αυτά τα αντισώματα όταν περάσουν στο παιδί θα καταστρέψουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια του παιδιού. Για να προληφθεί το φαινόμενο αυτό, για τις επόμενες εγκυμοσύνες, γίνεται με τη γέννηση του παιδιού ένεση έτοιμων αντισωμάτων στη μητέρα. Με αυτό τον τρόπο καταστρέφονται τα ερυθρά αιμοσφαίρια του παιδιού που μπήκαν στην κυκλοφορία της μητέρας και δεν ευαισθητοποιούν την μητέρα. Η ένεση πρέπει να γίνει μέσα στις πρώτες 3 μέρες από τη γέννηση του παιδιού.
Ασυμβατότητα ομάδας
Αν η μητέρα έχει ομάδα αίματος Ο και το παιδί έχει ομάδα αίματος Α ή Β, τότε μπορεί να προκληθεί αιμόλυση στο νεογέννητο λόγω ασυμβατότητας ομάδας αίματος. Η αιμόλυση αυτή είναι πιο ήπια σε σχέση με την ασυμβατότητα Rhesus.
Έλλειψη του ενζύμου G-6-PD
Το πιο πάνω ένζυμο βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Η έλλειψη του έχει σαν αποτέλεσμα την αιμόλυση, όταν ο οργανισμός έρθει σε επαφή με συγκεκριμένες ουσίες (κουκιά, ναφθαλίνη) ή φάρμακα (ασπιρίνη). Στα νεογέννητα μπορεί να γίνει αιμόλυση χωρίς το μωρό να έρθει σε επαφή με τις πιο πάνω ουσίες.
Πρέπει λοιπόν να αποφεύγετε τη χρησιμοποίηση της ναφθαλίνης στο σπίτι σας. Ίκτερος στα νεογέννητα, εκτός από τα πιο πάνω, μπορεί να έχει σαν αίτιο ένα από τα εξής:
· Λοιμώξεις
· Ηπατίτιδα
· Σπάνια μεταβολικά νοσήματα
· Πυλωρική στένωση
· Ατρησία χοληφόρων
· Άλλα πιο σπάνια νοσήματα
Πως εκδηλώνεται ο ίκτερος;
Το μωρό με τον ίκτερο αρχίζει να κιτρινίζει από το κεφάλι, στη συνέχεια όσο η τιμή της χολερυθρίνης μεγαλώνει, κιτρινίζει το σώμα του μωρού και τελικά τα πόδια του. Όταν η τιμή της χολερυθρίνης περάσει ένα όριο, τότε κιτρινίζει και το “ασπράδι” του ματιού. Πρέπει να ελέγχετε το μωρό σας πάντα στο φως του ήλιου ή σε λάμπες που εκπέμπουν λευκό φως, για να έχετε μια αντικειμενική άποψη για το χρώμα του μωρού. Ο μοναδικός τρόπος να ελέγξετε τη χολερυθρίνη του παιδιού με ακρίβεια, είναι να πάρει ο γιατρός σας αίμα και να μετρηθεί η τιμή της χολερυθρίνης στο αίμα από το χημικό.
Πότε θα καλέσετε τον γιατρό σας;
· Αν το μωρό παρουσιάσει ίκτερο την πρώτη μέρα της ζωής του.
· Αν μετά την έβδομη μέρα το κιτρίνισμα επιδεινώνεται αντί να βελτιώνεται.
· Αν υπάρχει ίκτερος και μετά τη 15η μέρα της ζωής.
· Αν μαζί με τον ίκτερο έχει και πυρετό.
· Αν το παιδί είναι νωθρό ή δεν έχει όρεξη για φαγητό.
· Αν σας ανησυχεί οτιδήποτε σε σχέση με το μωρό σας.
Πώς αντιμετωπίζεται ο ίκτερος;
Ο ίκτερος αντιμετωπίζεται με φωτοθεραπεία. Υπάρχουν πίνακες που χρησιμοποιεί ο γιατρός και αποφασίζει ανάλογα με την τιμή της χολερυθρίνης, αν χρειάζεται να κάνει το μωρό φωτοθεραπεία. Οι λάμπες της φωτοθεραπείας εκπέμπουν ψυχρό λευκό ή κυανό φως. Το φως αυτό έχει την δυνατότητα να διασπά τη χολερυθρίνη σε άλλες πιο αβλαβείς ουσίες.
Πολλοί γιατροί συστήνουν να θηλάζει το μωρό τακτικά, γιατί με τον τρόπο αυτό μειώνεται η επαναρρόφηση της χολερυθρίνης από το έντερο. Όταν η τιμή της χολερυθρίνης υπερβεί κάποιο όριο (συνήθως 24mg%), τότε συνιστάται να γίνει αφαιμαξομετάγγιση. Αφαιμαξομετάγγιση μπορεί να γίνει και σε πιο χαμηλά επίπεδα χολερυθρίνης αν το μωρό είναι πρόωρο ή αν το μωρό είναι σοβαρά άρρωστο.
Τι είναι η αφαιμαξομετάγγιση;
Όταν η τιμή της χολερυθρίνης ξεπεράσει κάποιο όριο (συνήθως>25mg%), τότε χρειάζεται να γίνει κάποια δραστική αντιμετώπιση του ικτέρου. Η αφαιμαξομετάγγιση με απλά λόγια είναι η αλλαγή του αίματος του μωρού. Ο γιατρός θα περάσει ένα καθετήρα μέσα στην ομφαλική φλέβα, που βρίσκεται στον ομφαλό του παιδιού. Ο καθετήρας αυτός ενώνεται με ένα ειδικό σύστημα στο οποίο υπάρχει συνδεδεμένη μια φιάλη με φρέσκο αίμα. Ο γιατρός σταδιακά αφαιρεί αίμα από το μωρό και δίνει στο μωρό αίμα από τη φιάλη. Με την αφαίρεση του αίματος του παιδιού απομακρύνεται από τον οργανισμό του μωρού και η χολερυθρίνη και έτσι γίνεται γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του ικτέρου. Μπορεί η αφαιμαξομετάγγιση να σας φαίνεται σαν μια εύκολη “υπόθεση”, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος για κάποιες επιπλοκές όπως η θρόμβωση, η εμβολή (εμβολή σημαίνει κλείσιμο ενός αγγείου από κάποιο σωματίδιο που κυκλοφορεί στο αίμα), η αιμορραγία, η καρδιακή αρρυθμία ή η μόλυνση.
Η όλη διαδικασία της αφαιμαξομετάγγισης διαρκεί περίπου 2 ώρες. Το παιδί δεν πονάει καθόλου, αλλά είναι τις περισσότερες φορές ανήσυχο, γιατί το κρατάμε για αρκετή ώρα ακίνητο.
Τι είναι ο πυρηνικός ίκτερος;
Η χολερυθρίνη δεν περνά μέσα στον εγκέφαλο εκτός αν τα επίπεδα της στο αίμα είναι πολύ ψηλά (πάνω από 26 mg%). Η είσοδος της χολερυθρίνης στον εγκέφαλο γίνεται πιο εύκολα αν το μωρό είναι πρόωρο, έχει χαμηλά λευκώματα αίματος, έχει ασφυξία, έχει υπογλυκαιμία (χαμηλό σάκχαρο) ή οξέωση (PH αίματος<7.3). Όταν η χολερυθρίνη περάσει στον εγκέφαλο συγκεντρώνεται σε μια περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται βασικά γάγγλια. Η συγκέντρωση της στην πιο πάνω περιοχή προκαλεί ανεπανόρθωτη ζημιά στον εγκέφαλο. Το μωρό θα είναι πολύ νωθρό, μπορεί να παρουσιάζει διαταραχές της αναπνοής ή και σπασμούς. Μεγαλώνοντας το μωρό , επειδή η βλάβη στον εγκέφαλο είναι ανεπανόρθωτη, θα παρουσιάσει εγκεφαλική παράλυση αθετωσικής μορφής. Το παιδί με την αθετωσική μορφή εγκεφαλικής παράλυσης δυσκολεύεται να περπατήσει. Επίσης δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει τα χέρια του για να κάνει δουλειές που θέλουν συντονισμό. Πολύ τακτικά συνοδεύεται με πνευματική καθυστέρηση και κώφωση.
Πηγή:paidiatros.com