Είναι σωστό να τα έχει μάθει όλα ένα παιδί πριν πάει σχολείο ή νηπιαγωγείο;
Πότε το προνήπιο πρέπει να μάθει να μετράει, να λέει την αλφαβήτα, τις ημέρες της εβδομάδας, τα χρώματα, κ.λπ. Είναι σωστό να τα έχει μάθει όλα πριν πάει σχολείο ή νηπιαγωγείο;
Τα 5 +1 must do’s για τα πρώτα Χριστούγεννα του μωρού σας
Καθώς πλησιάζει ο χρόνος για να πάει το παιδί στο νηπιαγωγείο ή στο δημοτικό σχολείο διαπιστώνουμε όλο και πιο αγχωμένους γονείς γύρω μας σχετικά με τις γνώσεις που θα πρέπει να έχει το παιδί τους ΄΄για να πάει στο σχολείο΄΄.
Ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Harvard, H. Gardner υπογραμμίζει ότι στα πρώτα χρόνια της ζωής του τα παιδιά μαθαίνουν και αποκτούν διάφορες ικανότητες χωρίς να πάνε σε κάποιο σχολείο.
«Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της ζωής, τα παιδιά όλου του κόσμου κατακτούν έναν εκπληκτικό αριθμό ικανοτήτων χωρίς να δέχονται διδασκαλία με την τυπική της έννοια. Αποκτούν ιδιαίτερες ικανότητες στο να τραγουδούν, να κάνουν ποδήλατο, να χορεύουν, να κρατούν κομματάκια από δεκάδες μικροπράγματα στο σπίτι τους, στο δρόμο ή στην εξοχή.» (Gardner 2006 : 30)
Μέχρι το παιδί να πάει στο νηπιαγωγείο ή στο δημοτικό έχει κατακτήσει ήδη πολλές δεξιότητες. Αυτές οι συγκεκριμένες κατακτήσεις θα πρέπει ήδη να καθησυχάζουν τους γονείς.
Ένα παιδί τεσσάρων ετών μπορεί να κατακτήσει παίζοντας όλες τις δεξιότητες που θα πρέπει να έχει για αυτή την ηλικία. Συγκεκριμένα: το νήπιο αυτής της ηλικίας ασχολείται με τα εικαστικά όπως για παράδειγμα με δακτυλομπογιές, νερομπογιές, κιμωλίες, μαρκαδόρους, πλαστελίνη, χειροτεχνίες. Μπορεί να ζωγραφίσει τον εαυτό του, την οικογένειά του, πράγματα από το περιβάλλον του. Η ενασχόλησή του αυτή εκτός ότι του προσφέρει χαρά και ευχαρίστηση, το βοηθά να εκφράσει τον συναισθηματικό του κόσμο, να συγκεντρώνεται, να μαθαίνει τα χρώματα και τη μίξη χρωμάτων, να χρησιμοποιήσει σωστά το μολύβι όταν αργότερα θα μπει στη διαδικασία της γραφής, μιας και ο τρόπος που κρατάει το πινέλο για να ζωγραφίσει ή το ψαλίδι για να κόψει αποτελεί μία τέλεια άσκηση λεπτής κινητικότητας.
Επίσης, τα νήπια ασχολούνται ιδιαίτερα με κούκλες κουκλοθεάτρου, μεταμφιέζονται και παίζουν τους ήρωες των αγαπημένων τους παραμυθιών, παίζουν θέατρο εμπειρίες και γεγονότα της καθημερινότητάς τους, συμμετέχουν σε ομαδικά παιχνίδια με συνομηλίκους τους, σκαρφαλώνουν, χοροπηδούν και τρέχουν στην παιδική χαρά.
Παίζουν επιτραπέζια παιχνίδια, παζλ και παιχνίδια κατασκευών, δραστηριότητες χρήσιμες για την ψυχαγωγία τους και τη βελτίωση της συγκέντρωσης. Διαβάζουν με τους γονείς τους παραμύθια και ιστορίες, ξεφυλλίζοντας τα αγαπημένα τους βιβλία. Έτσι θα αποκτήσουν δεξιότητες ανάγνωσης. Οι δεξιότητες ανάγνωσης δεν αποκτούνται με την εκμάθηση του αλφαβήτου όπως λανθασμένα νομίζουν κάποιοι γονείς. Εφόσον οι γονείς τους διαβάζουν και υπάρχει υλικό για διάβασμα σε όλα τα σημεία του σπιτιού τότε πολύ εύκολα τα παιδιά θα μάθουν και τα ίδια να διαβάζουν κι ακόμη περισσότερα θα αγαπήσουν το διάβασμα. Όπως αναφέρει η Άουερμπαχ 2003: 116, «…όταν ένα παιδί αποκτήσει τη συνήθεια να διαβάζει, τότε μπορεί να αυξήσει το IQ του (το δείκτη της ικανότητάς του να μαθαίνει, όχι των γνώσεων που έχει αποκτήσει) κατά 10 ως 15 μονάδες. Διαβάζοντας στο παιδί σας βιβλία που συνοδεύονται από τα αντίστοιχα παιχνίδια, προωθείται το ενδιαφέρον του για διάβασμα και τις αναγνωστικές του δεξιότητες». Ο τρόπος για να αποκτήσει το νήπιο την αγάπη για το διάβασμα και τα βιβλία είναι οι γονείς να του διαβάζουν από πολύ μικρή ηλικία.
Ας πάρει το χρόνο του
Στο ερώτημα λοιπόν πότε το προνήπιο πρέπει να μάθει να μετράει, να λέει την αλφαβήτα, τις ημέρες της εβδομάδας, τα χρώματα, κλπ., οι απαντήσεις είναι διαφορετικές και πολλές αλλά συγχρόνως μία: ας παίξει και ας πάρει το χρόνο του. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην γνωρίζει τα χρώματα, τις μέρες της εβδομάδας, το αλφάβητο ή να μετράει. Πιο συγκεκριμένα: η έννοια του χρόνου (χθες, σήμερα αύριο, πέρυσι κ.τ.λ.) είναι από τις πιο δύσκολες έννοιες και κατακτούνται σχετικά αργά (περίπου στη β΄δημοτικού). Βέβαια συχνά ακούμε τους μικρούς μαθητές να μιλάνε για τις ημέρες της εβδομάδας ή τους μήνες. Αυτό δεν είναι παρά μία απλή απομνημόνευση, π.χ. ακούμε το νήπιο να λέει: χθες θα πάω στη γιαγιά μου…
Κάτι ανάλογο συμβαίνει κι όταν μετράει. Βλέπουμε κάποια παιδιά τεσσάρων ετών να μετράνε από το 1- 20 ΄΄χωρίς ανάσα΄΄ και θαυμάζουμε την ικανότητά τους ενώ οι γονείς τους καμαρώνουν. Στην πραγματικότητα είναι μία απλή παπαγαλία των αριθμών, όπως για παράδειγμα μαθαίνουν ένα ποίημα. Αν δηλαδή σε ένα τετράχρονο παιδί που μετράει με άνεση έως το 20, ζητήσεις να σου δώσει 14 μολύβια που είναι διασκορπισμένα στο χώρο, δεν θα το κάνει σωστά γιατί απλά νοητικά δεν έχει κατακτήσει την έννοια του αριθμού.
«Τα περισσότερα παιδιά χρειάζονται χρόνο για να εμπεδώσουν τις έννοιες του χρόνου, του χώρου, του όγκου και της ποσότητας. Μην πιέζετε το παιδί σας να κατανοήσει αυτές τις αφηρημένες έννοιες πριν να είναι έτοιμο να το κάνει. Αφήστε το να βιώσει τις εμπειρίες του χρόνου που περνά, του χώρου στον οποίο μετακινούμαστε, των αντικειμένων που μπορούμε να σηκώσουμε χωρίς να μας πέσουν, το πόσα γλυκά μας επιτρέπει να φάμε η μαμά – αυτές οι εμπειρίες διδάσκουν χωρίς να απαιτούνται ιδιαίτερες εξηγήσεις από σας. Αφήστε το παιδί να ακολουθήσει τους δικούς του ρυθμούς» ( Άουερμπαχ 2003: 116).
Συνοψίζοντας τα παραπάνω θα παρατηρούσαμε ότι το παιχνίδι, ο χρόνος και ο χώρος είναι το καλύτερο σχολείο για το παιδί σας. Το παιχνίδι γιατί είναι ο πιο άμεσος, ο πιο ευχάριστος, ο πιο διασκεδαστικός τρόπος μάθησης. Ο χρόνος γιατί τον χρειάζεται για να ωριμάσει και να προχωρήσει παρακάτω και τέλος ο χώρος για να ανθίσει με τον πιο δημιουργικό τρόπο.
«Κάθε πράγμα στον καιρό του…» αφήστε τα παιδιά να χαρούν την παιδική τους ηλικία…δεν θα ξαναγίνουν ποτέ παιδιά. Δεν έχει νόημα να διαβάζουνε ή να μετράνε από προνήπια. Έχει όμως νόημα να είναι χαρούμενα και ευτυχισμένα.