Υπάρχει κατάθλιψη στην διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό;
Γράφει ο Δρ. Άρης Τσιγκρής, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος Χειρουργός
Η ψυχική και η σωματική φύση του γυναικείου φύλου, είναι προσαρμοσμένες για το σημαντικότερο γεγονός της ύπαρξής του, την τεκνοποίηση. Ωστόσο, η γέννα, αυτό το κορυφαίο ανθρώπινο γεγονός, μπορεί να προκαλέσει έντονες συναισθηματικές διαταραχές σε κάποιες γυναίκες.
Αρκετές γυναίκες βιώνουν αισθήματα αναξιότητας, στεναχώριας και έντονης λύπης, μετά από τη γέννηση του παιδιού τους. Για τις περισσότερες γυναίκες, τα συμπτώματα αυτά είναι ήπιας μορφής και υποχωρούν από μόνα τους.
[babyPostAd]Αλλά περίπου 10% των γυναικών, αναπτύσσουν μια πιο σοβαρή μορφή συναισθηματικής διαταραχής που λέγεται «κατάθλιψη μετά τον τοκετό» ή «επιλόχεια κατάθλιψη». Αυτή η κατάθλιψη όμως, παρά τη σοβαρότητά της, υπακούει καλά στη θεραπεία.
Είναι μύθος πως η επιλόχεια κατάθλιψη εκδηλώνεται μετά τον τοκετό.Περίπου 50% των περιπτώσεων αρχίζει πριν από αυτόν. Ορθότερο λοιπόν είναι να μιλάμε για περιγεννητική κατάθλιψη. Η κατάθλιψη αποτελεί μια από τις συχνότερες επιπλοκές της εγκυμοσύνης.
Ήδη από την εγκυμοσύνη, 80% των γυναικών βιώνουν κάποια συναισθηματικά προβλήματα, όπως αναστάτωση, άγχος, μοναξιά, ανασφάλεια, φόβο.
Η κατάθλιψη μετά τον τοκετό, είναι πιθανότατα συχνότερη από 15%, γιατί δεν καταφεύγουν όλες οι γυναίκες που υποφέρουν στη βοήθεια ενός ψυχίατρου και έτσι δεν γίνεται η διάγνωση. Λιγότερες από μια στις πέντε ακολουθούν θεραπευτική αγωγή. Ωστόσο, η απουσία της ψυχιατρικής φροντίδας, παρατείνει την δυσάρεστη αυτή πάλη της γυναίκας με την κατάθλιψη, που μπορεί έτσι να υποφέρει άδικα για περισσότερο από ένα χρόνο, προκαλώντας σοβαρότατο πρόβλημα στην ίδια, στην οικογένειά της και ειδικά στο νεογέννητο μωρό.
Γνωρίζουμε πλέον ότι τα παιδιά διαφόρων ηλικιών, που έχουν τουλάχιστον ένα γονέα που πάσχει από κατάθλιψη, παρουσιάζουν περισσότερες πιθανότητες να χρειαστούν υπηρεσίες υγείας όπως επισκέψεις σε τμήματα επειγόντων περιστατικών, πιο πολλές εισαγωγές σε νοσοκομείο, αυξημένη συχνότητα επισκέψεων στον παιδίατρο τους ή άλλο ειδικό ιατρό.
Λιγότερο από 80% των περιστατικών ανιχνεύονται από τους γυναικολόγους, ακόμα και σε μητέρες με προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης μετά τον τοκετό (Hatton DC, 2007). Ωατόσο η ανίχνευση της κατάθλιψης των γονιών από τους γυναικολόγους και τους παιδίατρους κατά τις επισκέψεις ρουτίνας για τη φροντίδα της μητέρας ή των παιδιών, θα μπορούσε να γίνεται εύκολα με ένα απλό ερωτηματολόγιο και να έχει ωφέλιμες επιδράσεις για όλους. Αρχικά για τους γονείς τους ίδιους, οι οποίοι δεν θα έμεναν χωρίς φροντίδα για μια πάθηση που μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία. Σίγουρα θα ήταν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, πολύ ευεργετικό για τα παιδιά και τέλος για την κοινωνία γενικότερα, λόγω μείωσης όλων των δαπανών που σχετίζονται με την κατάθλιψη των γονιών και των προβλημάτων που δημιουργούνται στα παιδιά.
Όλα τα παιδιά αξίζουν να έχουν μια υγιή μητέρα.
Όλες οι μητέρες αξίζουν να απολαμβάνουν την ύψιστη χαρά της ζωή τους και των παιδιών τους.
Καμία μητέρα δεν πρέπει να υποφέρει άδικα.
Εάν έχετε συμπτώματα κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά από τη γέννηση του μωρού σας, μιλήστε στους αγαπημένους σας και ζητείστε επειγόντως ψυχιατρική βοήθεια. Μην σας τρομάζει ο κοινωνικός αντίκτυπος του ιδιότυπου ελληνικού ρατσισμού για τους ψυχικά ευαίσθητους. Χωρίς θεραπεία, η ψυχική ζημιά και ο πόνος, για σας και το μωρό σας θα είναι πολύ μεγάλη στο άμεσο μέλλον. Και τότε η κοινωνία τι θα κάνει για σας;
Πρέπει να ξεχωρίσουμε ευθύς εξαρχής την κατάθλιψη μετά τον τοκετό (επιλόχεια κατάθλιψη), από την συναισθηματική δυσφορία των 2 πρώτων εβδομάδων.
Τις πρώτες δύο εβδομάδες από τον τοκετό, μπορεί να παρατηρηθεί σε αρκετές νέες μητέρες, μιαπαροδική συναισθηματική δυσφορία, με έντονα αρνητικά συναισθήματα. Εμφανίζεται λίγο μετά τον τοκετό, στις μισές περίπου γυναίκες, κορυφώνεται 3-5 ημέρες μετά τη γέννα και εξαφανίζεται σε 2 εβδομάδες. Η μητέρα κλαίει πιο εύκολα από ότι συνήθως, παρουσιάζει προβλήματα ύπνου και νιώθει εκνευρισμό και λύπη. Η κατάσταση αυτή είναι πολύ συχνή και αναμενόμενη και δεν θεωρείται απαραίτητα ασθένεια. Σε μερικές μητέρες ωστόσο, είναι η απαρχή της επερχόμενης επιλόχειας κατάθλιψης.
Αίτια Κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης:
- Ιστορικό με κατάθλιψη στην ίδια, ή επιλόχεια κατάθλιψη. Όσες μητέρες παρουσίασαν ήδη επιλόχεια κατάθλιψη, έχουν 50% πιθανότητα να την εμφανίσουν ξανά σε επόμενη γέννα.
- Ιστορικό κατάχρησης ουσιών.
- Οικογενειακό ιστορικό ψυχικής ασθένειας συνεισφέρει με σοβαρό ποσοστό στα αίτια κατάθλιψης.
- Μικρή υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους.
- Ανησυχία και για το έμβρυο. Μπορεί να νιώθουν ανάμεικτα συναισθήματα για το μωρό που μεγαλώνει στην κοιλιά τους και αυτό τους δημιουργεί συμπλέγματα ενοχής.
- Προβλήματα με την προηγούμενη εγκυμοσύνη ή γέννηση.
- Συζυγικά ή οικονομικά προβλήματα προστίθενται στα αίτια κατάθλιψης.
- Πολύ νεαρές σε ηλικία μητέρες.
- Ένα έντονο στρεσσογόνο γεγονός της ζωής, όπως ένας θάνατος στην οικογένεια.
Αίτια Κατάθλιψης μετά από τον τοκετό.
Η κατάθλιψη μετά από την εγκυμοσύνη λέγεται κατάθλιψη μετά τον τοκετό ή επιλόχεια κατάθλιψη. Στην εμφάνιση της κατάθλιψης, συντελούν:
- Μετά από την εγκυμοσύνη, οι ορμονικές αλλαγές στο σώμα μιας γυναίκας μπορούν να προκαλέσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνονται πολύ δύο ορμόνες, τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη. Στις πρώτες 24 ώρες μετά από τον τοκετό, το ποσοστό αυτών των ορμονών μειώνεται γρήγορα, στα κανονικά προ εγκυμοσύνης επίπεδά τους. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η ταχεία αλλαγή στα επίπεδα των ορμονών, μπορεί να οδηγήσει στην επιλόχεια κατάθλιψη, ακριβώς όπως και οι μικρότερες αλλαγές στις ορμόνες μπορούν να έχουν επιπτώσεις στις διαθέσεις μιας γυναίκας πριν αρχίσει την εμμηνορροϊκή περίοδό της (το γνωστό προεμμηνορυσιακό σύνδρομο).
- Περιστασιακά, τα επίπεδα ορμονών του θυρεοειδή αδένα μπορούν επίσης να μειωθούν μετά από τη γέννα. Ο θυροειδής είναι ένας μικρός αδένας στο λαιμό που βοηθά στη ρύθμιση του μεταβολισμού (τον τρόπο με τον οποίο το σώμα, χρησιμοποιεί και αποθηκεύει την ενέργεια από τα τρόφιμα). Τα χαμηλά επίπεδα ορμονών του θυροειδή, μπορούν να προκαλέσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης συμπεριλαμβανομένης της καταθλιπτικής διάθεσης, του μειωμένου ενδιαφέροντος για τα πράγματα, της οξυθυμίας, της κούρασης, της δυσκολίας συγκέντρωσης, των προβλημάτων του ύπνου, και της αύξησης του βάρους. Μια απλή εξέταση αίματος (Τ3, Τ4, TSH), μπορεί να δείξει εάν ο θυρεοειδής αδένας προκαλεί την «επιλόχεια κατάθλιψη» μιας μητέρας.
- Το συναίσθημα της έντονης κόπωσης μετά από εργώδη φυσιολογικό τοκετό.
- Η κακή αρχιτεκτονική του ύπνου, σύντομος και ρηχός ύπνος, εμποδίζει συχνά μια νέα μητέρα να ανακτήσει τις δυνάμεις της μετά τη γέννα, για εβδομάδες.
- Συναίσθημα συντριβής με το βάρος του νέου, ή επιπλέον μωρού που πρέπει να φροντίζει και αμφιβολία για τη δυνατότητά της να είναι καλή μητέρα.
- Αίσθημα πίεσης από τις αλλαγές στη ρουτίνα της εργασίας και του σπιτιού. Μερικές φορές, οι γυναίκες σκέφτονται ότι πρέπει να είναι «οι τέλειες μαμάδες», το οποίο φυσικά δεν είναι ρεαλιστικό και προσθέτει επιπλέον άγχος, που συμβάλλει στα αίτια κατάθλιψης.
- Φοβικά συναισθήματα απώλειας: φόβος απώλειας της ταυτότητας της νέας μητέρας, ποια είναι τώρα και ποια ήτανε πριν το νέο μωρό, φόβος απώλεια ελέγχου του μητρικού ρόλου, φόβος απώλειας της προ-εγκυμοσύνης σιλουέτας, φόβος απώλεια της αίσθησης να είναι ελκυστική.
- Μείωση του ελεύθερου χρόνου και μείωση του ελέγχου στην διάθεση του χρόνου. Η ανάγκη για μεγαλύτερη παραμονή μέσα στο σπίτι που βιώνεται σαν «εγκλωβισμός», για μακρύτερες χρονικές περιόδους και μείωση του διαθέσιμου χρόνου για την εργασία και τη διασκέδαση, συνεισφέρουν στη εμφάνιση της κατάθλιψης, σε ορισμένες γυναίκες.
- Ευαισθησία και πόνος στην περιοχή του περινέου και του κόλπου, μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα στη σεξουαλική επαφή.
- Το διάστημα της σωματικής ανάρρωσης μετά από καισαρική τομή μπορεί να είναι μεγαλύτερο από ότι μετά από ένα φυσιολογικό τοκετό, γεγονός που προστίθεται στα αίτια κατάθλιψης.
- Η ηλικία μιας μητέρας και ο αριθμός των παιδιών που είχε δεν φαίνεται να σχετίζονται με την πιθανότητα να αναπτύξει επιλόχεια κατάθλιψη.
Επιλόχεια κατάθλιψη, Συμπτώματα
Μια σειρά συμπτωμάτων όπως τα παρακάτω, που διαρκούν περισσότερο από 2 εβδομάδες και εμφανίζονται έως και 6 μήνες μετά τον τοκετό, βάζουν τη διάγνωση:
- Κακή διάθεση, συχνά κλάματα και συναισθηματικές μεταπτώσεις.
- Έλλειψη ικανοποίησης και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε πρόσφεραν ευχαρίστηση (ανηδονία).
- Προβλήματα στον ύπνο.
- Μείωση ενεργητικότητας, ατονία, αδράνεια. Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η απουσία ενδιαφέροντος για το νεογνό και για τις συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες.
- Μείωση ή απώλεια της όρεξης, και άρα και του βάρους.
- Αισθήματα μειωμένης αυτοπεποίθησης και ικανότητας, αναξιότητας. Η μητέρα αισθάνεται ότι δεν μπορεί να τα βγάλεις πέρα με τις καθημερινές υποχρεώσεις της φροντίδας για το μωρό που μόλις γεννήθηκε ή και για τα υπόλοιπα παιδιά.
- Αισθήματα ενοχής.
- Δυσκολία συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων.
- Μειωμένο ενδιαφέρον για το σεξ.
- Αισθήματα απόρριψης.
- Άγχος (ανησυχία ή και εκνευρισμός, θυμός).
- Σωματικά συμπτώματα άγχους, όπως συχνοί πονοκέφαλοι, πόνοι στο στήθος, ταχυπαλμία, μούδιασμα ή ζαλάδα.
- Αυτοκαταστροφικές σκέψεις, σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας.
- Σκέψεις πρόκλησης βλάβης στο μωρό ή τα άλλα παιδιά της. Η μητέρα μπορεί να ανησυχεί για την υγεία του μωρού και την μελλοντική ανάπτυξή του. Μπορεί να κάνει αρνητικές σκέψεις σχετικά με το μωρό και να φοβάται ότι μπορεί να του προκαλέσει βλάβη.
Δρ. Άρης Τσιγκρής, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος Χειρουργός
www.draristsigris.gr
Πηγή:mommycool.com.cy