Πως διαφέρει ο ύπνος ενός βρέφους από εκείνον μεγαλύτερου παιδιού και ενήλικα; Τα παρακάτω σχεδιαγράμματα θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τις διαφορές και επομένως να καταλάβουμε καλύτερα το μωρό μας:
– Το πρώτο σχεδιάγραμμα δείχνει έναν τυπικό κύκλο ύπνου ενός βρέφους κατά τους πρώτους μήνες της ζωής τους.
Διαρκεί συνολικά 1 με 2 ώρες. Το μωρό από την κατάσταση της εγρήγορσης – ξυπνητό – πέφτει γρήγορα στην κατάσταση ύπνου REM – του λεγόμενου ανήσυχου ύπνου με όνειρα. Είναι ο ύπνος όπου το μωρό κινεί τους βολβούς των ματιών του, είναι ανήσυχο και κινείται συχνά, μπορεί να βγάζει φωνούλες, κάνει άρρυθμες που και που γρήγορες ανάσες σα να βλέπει όνειρο, τινάζει χέρια πόδια – μυοκλονίες και ζωηρά νεογνικά αντανακλαστικά – , και ξυπνάει εύκολα με εξωτερικά ερεθίσματα. Ακολουθεί μικρό σχετικά διάστημα ύπνου NonREM – πρόκειται για τον βαθύ ύπνο κατά τον οποίο το μωρό δεν κουνάει μάτια χέρια ή πόδια, δεν βλέπει όνειρα, δεν κάνει φωνούλες ούτε τινάγματα και δεν ξυπνάει εύκολα από τα εξωτερικά ερεθίσματα. Έπειτα μεταβαίνει γρήγορα πάλι σε ανήσυχο ύπνο REM και τελικά ξυπνάει.
– Η δεύτερη γραμμή δείχνει μια συχνή παραλλαγή κύκλου ύπνου στα νεογέννητα και βρέφη. Σε αυτήν, η διάρκεια του κύκλου ύπνου είναι επίσης 1 με 2 ώρες, αλλά το μωρό δεν πέφτει ποτέ σε βαθύ ύπνο NonREM. Από την εγρήγορση μεταβαίνει γρήγορα σε ανήσυχο ύπνο REM και παραμένει εκεί μέχρι να ξυπνήσει. Αρκετοί μικροί ύπνοι ενός μικρού βρέφους κατά την διάρκεια της ημέρας και κατά τις πρώτες πρωινές ώρες ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία.
– Η τρίτη γραμμή δείχνει τον τυπικό κύκλο ύπνου ενός μεγαλύτερου παιδιού και ενήλικα. Η διάρκειά του είναι πολύ μεγαλύτερη – περίπου 3 με 4 ώρες. Από την κατάσταση εγρήγορσης το μεγαλύτερο παιδί μεταβαίνει σταδιακά και απευθείας στον βαθύ ύπνο NonREM, ο οποίος διαρκεί πολύ περισσότερο. Ακολουθεί ο ύπνος με όνειρα REM, και έπειτα σταδιακά το παιδί ξυπνάει. Επομένως, μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες όταν πέφτουμε για ύπνο τυπικά δεν περνούμε πρώτα από τον ανήσυχο ύπνο ονείρων όπως τα μωρά, αλλά κατευθείαν στον βαθύ ύπνο.
Τα περισσότερα μωρά που θηλάζουν, με το τέλος ενός κύκλου ύπνου ξυπνούν, δείχνουν σημάδια πείνας και η μαμά τους τα θηλάζει για να αποκοιμηθούν και πάλι. Αυτή είναι μια νορμάλ διαδικασία προβλεπόμενη από την ανθρώπινη φύση. Εάν στο τέλος ενός κύκλου ύπνου η μητέρα δεν ανταποκριθεί προσφέροντας το στήθος της αλλά δοκιμάσει υποκατάστατους τρόπους να επαναφέρει το μωρό της στον ύπνο – απλή αγκαλιά, κούνημα, πιπίλα, φάσκιωμα κα – είναι πιθανό σε κάποιο στάδιο, και ανάλογα και με την ιδιοσυγκρασία του κάθε μωρού, να τα καταφέρει, αλλά το μωρό βρίσκεται σε κίνδυνο να χάνει γεύματα από το στήθος με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την επιτυχία του θηλασμού ή την πρόσληψη βάρους. Επίσης, απαραίτητο κομμάτι μιας ομαλής για το βρέφος ψυχοκινητικής ανάπτυξης είναι η κατάλληλη και έγκαιρη απόκριση των γονιών του στις εκάστοτε ανάγκες του. Η μη απόκριση – όπως η εφαρμογή του ελεγχόμενου κλάματος σε βρέφη ώστε να «κοιμούνται όλη νύχτα» βρίσκεται προς την αντίθετη κατεύθυνση, με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τον θηλασμό και την υγιή ψυχοκινητική ανάπτυξη του μωρού.
Πολλοί νέοι γονείς ξαφνιάζονται με τον ύπνο των μωρών τους: «Το μωρό μου δεν κοιμάται», «κουνιέται συνέχεια και είναι ανήσυχο στον ύπνο του», «κλαίει και κάνει φωνές στον ύπνο του», «κοιμάται μόνο στην αγκαλιά μου και μόλις πάω να το αφήσω ξυπνάει», «κοιμάται μόνο στο στήθος μου» και πολλά άλλα. Όλες αυτές οι εκπλήξεις θα ήταν λιγότερες και λιγότερο δυσάρεστες αν οι νέοι γονείς ήταν πιο κατάλληλα προετοιμασμένοι και γνώριζαν – με ευθύνη των επαγγελματιών υγείας – την φυσιολογική κατάσταση των βρεφών και τι πρέπει να περιμένουν και τι όχι.
Οι δύσκολοι πρώτοι μήνες με το μωρό γίνονται πιο εύκολοι όταν ξέρεις τι να περιμένεις με αυτό και όταν έχεις ρεαλιστικές προσδοκίες βασισμένες στην φυσιολογία του μωρού και όχι στο τι μη ρεαλιστικό περιμένουν πολιτισμικές επιβολές και αντιλήψεις του παρελθόντος που βρίσκονται μακριά από την σύγχρονη επιστημονική γνώση.
Η προκαταβολική καθοδήγηση – anticipatory guidance –για το τι είναι φυσιολογικό στον ύπνο των βρεφών είναι κρίσιμης σημασίας για το αίσθημα ευεξίας των νέων γονιών. Αυτός είναι ένας κύριος λόγος που απέναντι σε ένα βρέφος που ξυπνάει κάθε 2 ώρες τη νύχτα για τάισμα στο στήθος δύο μητέρες βιώνουν την κατάσταση εντελώς διαφορετικά: η μία θεωρώντας ότι είναι κάτι παθολογικό απελπίζεται και προσπαθεί μάταια να το κοιμίσει με πιπίλα ή σε άλλο δωμάτιο, η άλλη αναφέρει ότι ξεκουράζεται μια χαρά, θεωρώντας το κάτι φυσιολογικό και παροδικό, και λαμβάνοντας όλα τα κατάλληλα ρεαλιστικά μέτρα για να κάνει την ζωή της πιο προσαρμόσιμη σε αυτήν την κατάσταση – ύπνο στο ίδιο δωμάτιο, να αποκοιμιέται το μωρό στο στήθος, ξαπλωτό θηλασμό, ευκαιριακοί ύπνοι της μητέρας κατά την διάρκεια της ημέρας, όχι ξόδεμα ενέργειας σε μάταιες και επίπονες προσπάθειες υποκατάστατων.
Σ Παπαβέντσης MBBS MRCPCH DCH IBCLC 2014
Πηγή:pediatros-thes.gr