Η αλήθεια είναι πως η αγάπη δεν έχει μόνο μία φύση. Αυτό που την ξεχωρίζει είναι η ιδιότητά της να παίρνει πολλές μορφές και σχήματα. Να καλλιεργείται, να αυξάνεται και να εξελίσσεται ποικιλοτρόπως, παραμένοντας πάντα αναλλοίωτη.
Έχω στο παρελθόν αναφερθεί στην ερωτική, στην οικογενειακή, στη φιλική, και άλλων ειδών αγάπη· εδώ όμως θα αναφερθώ σε μία αγάπη λίγο πιο ιδιαίτερη, λίγο πιο ανέγγιχτη, λίγο λιγότερο υμνημένη. Η μάθηση, η εκπαίδευση, η γνώση γενικά, είναι κάτι απ’ το οποίο κανείς δε γλιτώνει. Στη ζωή γενικά μαθαίνουμε καθημερινά. Εκτός απ’ το σχολείο της ζωής, εκπαιδευόμαστε και μέσω του άλλου, του κανονικού.
Δε θα αναφερθώ στην αξία του σχολείου, γιατί το μισούσα· το δικό μου κεφάλι δυστυχώς δε μπορούσε να παπαγαλίζει τόνους άχρηστων πληροφοριών για 12 χρόνια.
Έτσι ό,τι κι αν μάθαινα γινόταν με πολύ «αίμα, δάκρυα κι ιδρώτα». Στον κυκεώνα της μάθησης λοιπόν, έπραττα πάντα όπως πράττω μια ζωή· με την καρδιά μου. Αγάπησα τη μάθηση, γιατί αυτό που έκανα ήταν να βρίσκω στους δασκάλους μου κάτι μικρό ή μεγάλο ν’ αγαπήσω. Μου δημιουργούταν η ανάγκη για συναισθηματικό δέσιμο το οποίο τότε δε μπορούσα να εξηγήσω. Έτσι λοιπόν, οι αγαπημένοι μου δάσκαλοι ήταν αυτοί που παρ’ ό,τι μπορεί να δίδασκαν κάτι αποκρουστικό για μένα, είχαν κάτι παραπάνω απ’ αυτό· ήταν πρώτα άνθρωποι και μετά εκπαιδευτικοί.
Έχω αγαπήσει καθηγητές μαθηματικών, φυσικούς, βιολόγους, και φυσικά καθηγητές μουσικής και αγγλικών. Όλους τους θυμάμαι με αγάπη, ακόμη κι αυτούς που μπορεί να μαλώσαμε κάποτε, γιατί όλοι έχουν συμβάλει στο ποια είμαι σήμερα.
Η σχέση καθηγητή – μαθητή, είναι πιο σπουδαία απ’ όσο φανταζόμαστε. Αν γνωρίζαμε την επίδραση που έχει ένας παιδαγωγός σε έναν άνθρωπο, τότε και οι καθηγητές θα ήταν διπλά προσεκτικοί στον τρόπο που προσεγγίζουν τα παιδιά, αλλά και οι γονείς θα ενδιαφέρονταν περισσότεροι για τους ανθρώπους που περνάνε μεγάλα χρονικά διαστήματα με τα παιδιά τους.
Έχω την τύχη να έχω υπάρξει και στις δύο πλευρές· πολλά χρόνια ως μαθήτρια, δύο ως καθηγήτρια. Αρχικά, πιστεύω πως όλοι μας λίγο πολύ είμαστε ευαίσθητοι στο θέμα «παιδί», κι αυτό είναι που μας κάνει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στη συμπεριφορά μας. Ως άνθρωπος, η υπομονή δεν είναι απ’ τα δυνατά μου χαρακτηριστικά, κι όμως ανακάλυψα πως ως καθηγήτρια, την αναπτύσσω μαζί με άλλες ιδιότητες που δεν γνώριζα πως έχω.
Για να είναι κάποιος καλός δάσκαλος, το μόνο που έχει να κάνει πέρα απ’ το να έχει ακαδημαϊκά προσόντα είναι να συνειδητοποιήσει πως από πάνω του «κρέμονται» ψυχές παιδιών, κι αν αυτή η τρομακτική ευλογία δεν είναι ξεχωριστή, τότε δεν ξέρω τι είναι.
Η στιγμή που προσπαθείς να «βγάλεις την καρδιά σου» σε μια αίθουσα περνώντας το νόημα σε όλους, και τα παιδιά σε κοιτάνε στα μάτια, είναι μία απ’ τις δυνατότερες στιγμές που έχω ζήσει ως άνθρωπος. Το παιδί είναι «πυλός» στα χέρια σου, στα δικά μου, στον εκάστοτε που έτυχε ν’ αναλάβει να το εκπαιδεύσει, κι αυτός ο ρόλος είναι μοναδικός και φορτικός.
Ο τρόπος που θα επιβραβεύσεις, που θα κάνεις παρατήρηση, που θα σχολιάσεις το οτιδήποτε, φιλτράρεται με τόσους τρόπους όσος κι ο αριθμός των μαθητών. Προσωπικά, έχω ακόμη ανεξίτηλες φράσεις στο μυαλό μου από τότε που ήμουν δημοτικό. Τα λόγια του γονιού και του δασκάλου μένουν μέσα μας για πάντα, γιατί είναι οι πρώτες μορφές που μας μαθαίνουν τον κόσμο, γι’ αυτό, και πολλές φορές μέσα απ’ τα δικά τους μάτια προσδιορίζουμε την αξία μας.
Αυτό που ορκίστηκα να μην κάνω ποτέ, είναι να είμαι απλώς μια «ξύλινη» παρουσία, που βάζει μπροστά την κασέτα στον ίδιο βαρετό και ψυχρό τόνο. Η σχέση καθηγητή – μαθητή είναι σχέση αλληλεπίδρασης.
Σε κάθε παιδί αναγνωρίζω πάντα και κάτι δικό μου· ενδιαφέρον, συμπάθεια, πάθος, βαρεμάρα κι αδιαφορία, κι έτσι κάθε φορά προσπαθώ να προσαρμοστώ στην αντίδραση που λαμβάνω.
Τους αντιμετωπίζω σαν ίσους, ακόμη κι αν είναι 7 χρονών, γιατί διαπιστώνω, πως μισούν τη δήθεν σχέση ισχύος, όσο τη μισούσα κι εγώ. Έχω κάνει τον καραγκιόζη, έχω γίνει πιο φιλική απ’ ότι ίσως πρέπει, έχω εκνευριστεί κι έχω μετανιώσει που ίσως είπα κάτι που πόνεσε.
Έχω διακόψει το μάθημα κι έχω κάνει ατέρμονες συζητήσεις περί ζωής, γιατί τα παιδιά είναι φιλότιμα και σε εκτιμάνε όταν δουν πως δίνεις όλο σου το «είναι» για τη συνολική τους μάθηση, κι όχι μόνο για όσα λέει το βιβλίο. Στο τέλος σιγουρεύομαι πως έχω φροντίσει να καταλάβουν πως αν δε τους αγαπούσα και δεν νοιαζόμουν, πραγματικά, δε θα επέμενα γι’ αυτόν τον ρημάδι τον «Simple Past».
Πρέπει πάντα να κατανοούμε πως αν και απαραίτητο, είναι βάναυσο να πιέζουμε τα παιδιά με τόσο όγκο πληροφοριών σε μια ηλικία που το μόνο τους μέλημα είναι, κι έτσι πρέπει να είναι, η ανεμελιά.
Αν λοιπόν το παιδί αισθανθεί πως δεν ξεχνάμε πως υπήρξαμε στη θέση του και πως νιώθουμε ακριβώς πόσο καταπιεσμένο μπορεί να νιώθει, τότε ευκολύνουμε τόσο τη δική μας όσο και τη δική του τη ζωή. Η μεγαλύτερη χαρά και ηθική ικανοποίηση ενός καθηγητή είναι να βλέπει τους μαθητές να κατανοούν αυτό που τους λέει, κι αν του σκάνε και κανένα χαμόγελο, ή του δείχνουν με αγκαλιές και δώρα πως τον αγαπάνε, τότε αποστολή εξετελέσθη.
Με συνεπαίρνει η ιδέα του να μπορείς να έχεις επίδραση στη ζωή κάποιου, να παίρνει κάτι θετικό από σένα το οποίο δε θα ξεχάσει ποτέ. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά σ’ αυτή τη ζωή απ’ το να ξέρεις πως έκανες κάτι, έστω και μικρό που βοήθησε στην εξέλιξη κάποιου.
Θεωρώ πως έχω ακόμη ν’ ανακαλύψω κι άλλες πτυχές της εκπαίδευσης, σε άλλα επίπεδα. Το μόνο σίγουρο είναι πως οφείλω να ευχαριστήσω πολλούς δασκάλους που πέρασαν απ’ τη ζωή μου και μου δείξανε το δρόμο του τι θέλω και τι μπορώ να κάνω.
Ο σωστός ο δάσκαλος δεν είναι μόνο αυτός με τα πολλά πτυχία, αλλά κατά βάση εκείνος με τα πολλά αποθέματα αγάπης. Την επόμενη φορά που θα γυρνάς απ’ τη δουλειά και πετύχεις ένα δάσκαλό σου στο δρόμο, να τον χαιρετήσεις. Το αξίζει.
Νάντια Γιαννέλου