Ο ρόλος της μουσικής στην εμβρυική ανάπτυξη
Από τη δεκαετία του ’70 έχει παρατηρηθεί ότι το έμβρυο αντιδρά σε διάφορους ήχους με τη μορφή αυξομείωσης των παλμών της καρδιάς του.
Πιό πρόσφατες μελέτες επιβεβαίωσαν τα ευρήματα αυτά ανιχνεύοντας με νέες μεθόδους την αντίδραση στα κέντρα του εμβρυϊκού εγκεφάλου που ανταποκρίνονται στα ηχητικά ερεθίσματα.
Είναι γνωστό ότι περίπου στην 20η εβδομάδα κύησης το ανθρώπινο έμβρυο μπορεί να ακούει και να αντιδρά σε εξωτερικούς ήχους από το περιβάλλον και εσωτερικούς ήχους από την μητέρα του. Κατά την 27 εβδομάδα κύησης τα ακουστικά ερεθίσματα αρχίζουν να μεταβάλλουν και να οργανώνουν τον φλοιό του εγκεφάλου στην περιοχή που ευθύνεται για την επεξεργασία του ήχου.
Το άμεσο ακουστικό περιβάλλον του εμβρύου που είναι η μητέρα του, αποτελείται από πληθώρα ηχητικών ερεθισμάτων, που περιλαμβάνει τον ήχο της καρδιάς της, τον ήχο της αναπνοής της και τον ήχο της φωνής της.
Οι ήχοι αυτοί αποτελούν μία σταθερά και είναι ένα σημαντικό κομμάτι της νευροανάπτυξης του εμβρύου καθώς παρέχουν μία μνημονιακή βάση ήχων που το μωρό αναγνωρίζει.
Πάνω σε αυτή τη βάση στηρίζεται η μάθηση νέων ήχων και η συμπεριφορά του μωρού απέναντι σε αυτούς.
Έχει αποδειχτεί ότι ο ήχος της μητρικής καρδιάς που κυριαρχεί στο ενδομήτριο περιβάλλον αποτυπώνεται στη μνήμη του εμβρύου. Αυτός είναι ο λόγος που ο ηχογραφημένος ήχος της καρδιάς της μητέρας αναγνωρίζεται από το νεογνό και λειτουργεί καταπραϋντικά, ηρεμεί και νανουρίζει το μωρό.
Ο μηχανισμός της ακοής στο ανθρώπινο αυτί μπορεί να συλλάβει ήχους με συχνότητες από 20 έως 20.000 Hz, στο έμβρυο όμως παρεμβάλλονται οι ιστοί και το αμνιακό υγρό που ελαττώνουν σε ένταση τους ήχους από τον εξωτερικό κόσμο.
Οι υψηλές συχνότητες ελαττώνονται περίπου κατά 20 dB, οι χαμηλές συχνότητες από την άλλη μειώνονται ελάχιστα. Οι ήχοι στο αμνιακό υγρό που περιβάλλει το έμβρυο φτάνουν σε αυτό με οστική αγωγιμότητα, δηλαδή με παλμούς που μεταδίδονται μέσα από τα οστά, επειδή το ακουστικό τύμπανο δε λειτουργεί ακόμα. Η πίεση που προκαλεί ο ήχος στο αμνιακό υγρό προκαλεί ταλάντωση στο κρανίο του εμβρύου η οποία μεταδίδεται στο εσωτερικό. Εκεί φτάνει στον ανθρώπινο μηχανισμό της ακοής που βρίσκεται στον κοχλία όπου διεγείρεται μια σειρά από ακουστικά νεύρα που προκαλούν στον εγκέφαλο το αίσθημα της ακοής.
Έχει βρεθεί ότι η αντίδραση του εμβρύου στην μουσική παρουσιάζει μία σταδιακή ωρίμανση που ακολουθεί την βιολογική του ηλικία.
Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να ακούτε μουσική στην εγκυμοσύνη!
Έτσι ένα έμβρυο στην 28η έως την 30η εβδομάδα κύησης μπορεί να αντιδράσει σε μουσική με παροδική αύξηση ή ελάττωση του ρυθμού της καρδιάς που σχετίζεται με την ένταση της μουσικής.
Πιο μεγάλα έμβρυα όμως από την 33η εβδομάδα κύησης και πέρα παρουσιάζουν μία πιο σύνθετη αντίδραση με μεγάλης διάρκειας μεταβολή στον ρυθμό της καρδιάς με αύξηση των σφυγμών αλλά και μεταβολές στις κινήσεις του σώματος.
Φαίνεται έτσι ότι η αντίληψη και επεξεργασία σύνθετων ήχων γίνεται καλύτερα αντιληπτή από την 33η εβδομάδα κύησης και έπειτα.
Η μουσική φαίνεται να έχει πολλαπλή άμεση και έμμεση δράση στην μητέρα αλλά και στο έμβρυο με ευεργετικά αποτελέσματα.
Για την μητέρα η μουσική δρα θετικά στο ενδοκρινολογικό της σύστημα ρυθμίζοντας την έκκριση ορμονών κυρίως στεροειδών από τα επινεφρίδια και τους γονάδες. Έχει επίσης θετική δράση στην διαχείριση του άγχους και συμβάλλει στην προώθηση της αίσθησης της χαράς.
Αυτές οι μεταβολές στην έγκυο γυναίκα συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος του εμβρύου προάγοντας την αξονογένεση την συναπτογένεση και την εν γένει οργάνωση των νευρικών κυττάρων και συμβάλλοντας θετικά στην μελλοντική νοητική και γνωσιακή απόδοση του εμβρύου.
Επίσης η έκθεση της εγκύου στην μουσική προκαλεί θετικές μεταβολές στην συμπεριφορά του εμβρύου, μεταβολές που ακολουθούν το μωρό και μετά την γέννα.
Μελέτες έδειξαν πως ο αριθμός των νευρικών κυττάρων στις περιοχές του εγκεφάλου που ευθύνονται για την αντίληψη της ακοής αυξάνεται σε νεογνά που κατά την εμβρυϊκή περίοδο εκτίθονταν σε ήχους που είχαν μουσική δομή δηλαδή σχήμα, μελωδία και ρυθμό ενώ οι ίδιες μελέτες έχουν αποκαλύψει μείωση των νευρικών κυττάρων σε έμβρυα που εκτίθονταν σε ήχους χωρίς ρυθμό, μελωδία και γενικότερα μουσική δομή.
Σχετικά με το πιο είδος μουσικής είναι προτιμότερο η απάντηση είναι: μουσική που έχει συμπαγή δομή, σχήμα, μελωδία και ρυθμό και που είναι αρεστή στην μητέρα.
Για το babyradio
Καπετανάκης Μηνάς MD, PhD c
Ειδικός Παιδονευρολόγος
Απόφοιτος Πανεπιστημίου Karolinska Institutet Σουηδίας
Δ. Διδάκτωρ Πανεπιστημόυ Lund Σουηδίας
Μελος Παιδονευρολογικής Εταιρίας Σουηδίας