Αναρωτιέστε ποια είναι η πιο ευχάριστη στιγμή της ημέρας για ένα παιδί; Μα φυσικά η ώρα του παιχνιδιού! Όλα τα παιδιά όταν παίζουν φαίνονται πραγματικά ευτυχισμένα! Και για το λόγο αυτό, παίζουν όσο περισσότερο μπορούν. Φανταστείτε πως ένα παιδί, παίζει περίπου 15.000 ώρες τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής του! Δεν έχουν όμως όλοι οι γονείς την ίδια άποψη για το παιχνίδι. Υπάρχουν γονείς που θεωρούν πως είναι μια στιγμή κατά την οποία το παιδί δεν κάνει τίποτα ουσιαστικό, απλά περνάει την ώρα του. Άλλοι γονείς πάλι, θεωρούν το παιχνίδι ως το καλύτερο μέσο ψυχαγωγίας για το παιδί. Και υπάρχουν και γονείς που θεωρούν τις ώρες του παιχνιδιού χαμένο χρόνο. Τελικά, τι είναι το παιχνίδι για τα παιδιά;
Η σημασία του παιχνιδιού στη ζωή του παιδιού
Μπορεί το παιχνίδι να φαίνεται για πολλούς απλά διασκεδαστικό, στην πραγματικότητα όμως έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας τέλειας παιδαγωγικής διδασκαλίας, η οποία συντελεί στην ανάπυτυξη της προσωπικότητας του παιδιού.
Μέσα από το παιχνίδι, εξυπηρετούνται όλοι οι τομείς της ανάπτυξης ενός παιδιού. Πώς γίνεται αυτό; Παίζοντας ένα παιδί, αναπτύσσει όλες τις λειτουργίες που περιλαμβάνει ένας ανθρώπινος οργανισμός. Είτε αυτές αφορούν το σώμα του, είτε το πνεύμα του, είτε το συναίσθημά του.
Αρχίζω να σκέφτομαι
Με τη βοήθεια του παιχνιδιού, το παιδί μαθαίνει πώς να μαθαίνει. Με τον τρόπο αυτό, αναπτύσσει όλες τις γνωστικές λειτουργίες του και όλες τις πνευματικές του δεξιότητες. Τη μνήμη, τη φαντασία, την κρίση, τη σκέψη του, ενώ παράλληλα εξελίσσει το λόγο του.
Γνωρίζω τον κόσμο
Η εξερεύνηση του περιβάλλοντος αρχίζει παίζοντας. Δημιουργούνται οι πρώτες σχέσεις του παιδιού με τον κόσμο, οι πρώτες σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, αλλά και η πρώτη γνωριμία με τον εαυτό του. Ανακαλύπτει τρόπους για να επικοινωνεί, αποκτά εμπειρίες, καλλιεργείται ηθικά, ενώ γίνεται πιο ανεξάρτητο.
Μαθαίνω το σώμα μου
Ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσει το παιδί το σώμα του είναι να παίξει με αυτό! Αυτό είναι άλλωστε και το πρώτο παιχνίδι κάθε βρέφους, το παιχνίδι με το ίδιο του το σώμα! Μαθαίνει να κυριαρχεί στο σώμα του, να συντονίζει τις κινήσεις του, να εξελίσσει τις αισθήσεις του. Παράλληλα, έχει και έναν τρόπο για να δώσει διέξοδο στην κινητικότητά του και να ασκήσει τη σωματική του δύναμη.
Νιώθω ελεύθερος
Αν θέλουμε να καταλάβουμε πώς νιώθει ένα παιδί, τότε σίγουρα θα πρέπει να παρατηρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο παίζει. Μέσα από το παιχνίδι ελευθερώνει τους φόβους, τους θυμούς και τα άγχη του, εκφράζεται ελεύθερα. Μαθαίνει καινούριες συμπεριφορές, ταυτίζεται με τους ρόλους που παίζει, εκτονώνει το συναίσθημά του. Μπορεί να εξουσιάζει καταστάσεις, να ελέγχει τη συμπεριφορά προσώπων ή αντικειμένων, κάτι που χωρίς τη βοήθεια του παιχνιδιού δεν θα μπορούσε να κάνει ποτέ. Έτσι το παιχνίδι παίζει πολλές φορές ακόμα και ψυχοθεραπευτικό ρόλο για ένα παιδί.
Διαβάστε ακόμη: Φτιάξτε μόνες σας φυσική πλαστελίνη μέσα σε δέκα λεπτά!
Τι παίζουν τα παιδιά;
Το περιεχόμενο των παιχνιδιών που παίζουν τα παιδιά, είτε ατομικά, είτε ομαδικά, προβάλλει αυτό που το παιδί ξεχωρίζει στη ζωή των ενηλίκων. Έτσι θα παρατηρήσουμε τα μικρά παιδιά να ασχολούνται με το χειρισμό κάποιων αντικειμένων, όπως για παράδειγμα το τηλέφωνο ή την κουζίνα. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ασχολούνται με τις ανθρώπινες σχέσεις, όπως τη μητέρα που φροντίζει το μωρό, ή τον πατέρα που οδηγεί και πηγαίνει την οικογένειά του βόλτα. Τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά, δίνουν έμφαση στην τήρηση των κανόνων που αντιστοιχούν στους ανθρώπους, αλλά και στο ρόλο του καθενός από αυτούς. Αρχίζει λοιπόν το παιχνίδι των επαγγελμάτων αλλά και των καθημερινών ρόλων. Η δασκάλα και η μητέρα, είναι δύο από αυτούς.
Και η ηλικία παίει το ρόλο της…
Όπως αλλάζει ένα παιδί με την πάροδο των χρόνων, έτσι αλλάζει και ο τρόπος με τον οποίο το παιδί αυτό παίζει. Ένα μωρό νιώθει ευχαρίστηση όταν παίζει μόνο του. Τα μωρά αρχίζουν να παίζουν κινητικά παιχνίδια ή παιχνίδια ενστίκτου. Παίζουν δηλαδή με τις κινήσεις που μπορούν να κάνουν, απλές ή επαναλαμβανόμενες, με μιμητικούς ήχους, με το σώμα τους ή με αντικείμενα. Έτσι μαθαίνουν να ελέγχουν και να συντονίζουν τις κινήσεις τους, ενώ αρχίζουν να γνωρίζουν το σώμα τους. Αυτή η ανάγκη για παιχνίδι είναι έμφυτη και αρχίζει με τη βοήθεια της παρατήρησης. Από τον 3ο κιόλας μήνα της ζωής του, το μωρό δημιουργεί διάφορους τρόπους παιχνιδιού με όλα τα ερεθίσματα που υπάρχουν γύρω του. Τα φώτα, τα χρώματα, τα αντικείμενα. Από το 1ο έτος, αρχίζει να φτιάχνει και να γκρεμίζει πύργους. Στο 2ο έτος ξεκινά το συμβολικό παιχνίδι, δηλαδή το παιχνίδι στο οποίο έχουμε πλασματικές ενέργειες και καταστάσεις πάνω σε αντικείμενα. Κωδικοποιεί με σύμβολα τις εμπειρίες του παίζοντας παιχνίδια ρόλων. Τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ, οι δουλειές του σπιτιού, η επίσκεψη στο γιατρό και το κοίμισμα της κούκλας, είναι μερικά από αυτά. Στο 3ο έτος έρχεται η δημιουργία μικρών ομάδων παιδιών, που παίζουν διάφορα κοινωνικά σενάρια. Έτσι γίνεται η εισαγωγή του παιδιού στο ομαδικό παιχνίδι. Τα ομαδικά παιχνίδια μπορεί να είναι και κινητικά πέρα από συμβολικά, όπως το κρυφτό και το κυνηγητό. Στην ηλικία των 5 ετών, το παιδί μαθαίνει να παίζει με κανόνες, αλλά και να παίζει ανταγωνιστικά. Μαθαίνει να αναγνωρίζει και να δέχεται τους περιορισμούς του κάθε παιχνιδιού και να λειτουργεί μέσα σε αυτούς. Τότε παίζει επιτραπέζια, μήλα και ποδόσφαιρο.
Ατομικό ή Ομαδικό παιχνίδι;
Και το ατομικό αλλά και το ομαδικό παιχνίδι, είναι εξίσου σημαντικά για ένα παιδί. Και τα δύο είδη είναι αποτέλεσμα της έμφυτης τάσης του παιδιού και είναι απαραίτητα για την ανάπτυξή του, αφού το καθένα από αυτά έχει τα δικά του οφέλη. Μέσα από το ατομικό παιχνίδι το παιδί αναγνωρίζει την ύπαρξη και την προσωπική του αξία. Αποκτά υπομονή, εφευρετικότητα και δημιουργικότητα. Το ομαδικό παιχνίδι με τη σειρά του, προσφέρει στο παιδί ψυχικές επαφές. Κινητοποιεί όλες τις σωματικές και ψυχικές του δυνάμεις, αναπτύσσει το θάρρος του, την συντροφικότητά του και κερδίζει φίλους.
Διαβάστε ακόμη: Φτιάξτε σπιτικές κιμωλίες για πολύ παιχνίδι!
Γιατί κάποια παιδιά δεν μπορούν να παίξουν μόνα τους;
Πολλά παιδιά θέλουν να παίζουν με τους γονείς τους και όχι μόνα τους, κάτι που κάνει τους γονείς άλλες φορές να χαίρονται και άλλες να…εξαντλούνται! Μπορεί να είναι σημαντικό να περνάνε οι γονείς χρόνο με το παιδί τους παίζοντας μαζί του, είναι όμως εξίσου σημαντικό για το παιδί να έχει τον προσωπικό του χρόνο. Όταν παίζει μόνο του, μπορεί να εξασκήσει όλες τις καινούριες δεξιότητες που έχει κατακτήσει, αλλά και να νιώθει τελείως ελεύθερο, αφού μπορεί να αναπαράγει τις καθημερινές του εμπειρίες όπως εκείνο θέλει, χωρίς την παρατήρηση κανενώς.
Υπάρχουν όμως κάποια παιδιά, που αρνούνται να παίξουν μόνα τους. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για διάφορους λόγους. Ένας από τους λόγους που τα παιδιά ζητούν έντονα την παρουσία των γονιών τους, είναι επειδή απλά τους λείπουν. Σκεφτείτε πως σημασία δεν έχει μόνο πόσο χρόνο περνάμε με τα παιδιά μας, αλλά πόσο ποιοτικός είναι ο χρόνος αυτός. Σημαντικές είναι επίσης οι συνήθειες τις οποίες αποκτά ένα παιδί. Αν κανείς δεν παρότρυνε το παιδί να παίξει μόνο του, τότε απλά δεν ξέρει πώς να το κάνει.. Τέλος, μπορεί απλά να περνάει μια μεταβατική περίοδο κατά την οποία δεν νιώθει ιδιαίτερα ασφαλές. Αυτό που χρειάζεται από εσάς, είναι ενίσχυση αλλά όχι υπερπροστασία.
Τι μπορούμε να κάνουμε
- Αφιερώστε του χρόνο. Κανονίστε κάποια ώρα μέσα στην ημέρα να είναι αφιερωμένη στο μικρό σας. Έτσι θα περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί και δεν θα του λείπει το παιχνίδι μαζί σας.
- Ένα βήμα κάθε φορά. Αν είναι δύσκολο για το παιδί σας να μείνει μόνο του σε ένα δωμάτιο, ή είναι πολύ μικρό για κάτι τέτοιο, τότε μπορεί να παίξει δίπλα σας αλλά όχι μαζί σας. Την ώρα για παράδειγμα που εσείς σιδερώνετε, θα μπορούσε να παίξει με ένα παιχνίδι κατασκευών, ή να κοιμίσει την κούκλα του.
- Μάθετέ το να περιμένει. Δεν είναι κακό να πείτε στο μικρό σας πως δεν μπορείτε να παίξετε μαζί του τη στιγμή που το ζητάει, αλλά πρέπει να περιμένει να τελειώσετε τη δουλειά σας πρώτα. Έτσι θα αποκτήσει υπομονή. Αρκεί βέβαια να τηρήσετε κι εσείς το λόγο σας.
- Δημιουργήστε τον κατάλληλο χώρο. Ένας χώρος αποκλειστικά για το παιχνίδι του παιδιού, είναι απαραίτητος. Μια γωνιά στην οποία θα μπορεί να παίξει μόνο του, χωρίς τις παρεμβάσεις άλλων, με υλικό και παιχνίδια για να μπορεί να δημιουργήσει.
- Ενισχύστε την ανεξαρτησία του. Ενθαρρύνετέ το να παίξει μόνο του. Δείξτε του εμπιστοσύνη. Ένας καλός τρόπος για να το δελεάσετε, είναι να του δώσετε ένα κίνητρο. Για παράδειγμα να κάνει μόνο του μια ζωγραφιά ή ένα παζλ και να σας το δείξει όταν τελειώσει. Η επιβράβευσή σας θα βοηθήσει πολύ.
Επιλέγοντας τα κατάλληλα παιχνίδια
Αυτό που πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας όταν αγοράζουμε παιχνίδια, είναι να ταιριάζουν με την ηλικία του παιδιού, με την προσωπικότητα του, αλλά και με τον ατομικό του ρυθμό ανάπτυξης. Δεν παίζει ρόλο δηλαδή μόνο πόσο χρονών είναι, αλλά και το πόσο έχει εξελιχθεί. Γιατί δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε, πως το κάθε παιδί αναπτύσσεται με το δικό του τρόπο και ρυθμό.
Τι παιχνίδια ταιριάζουν στην κάθε ηλικία;
- 0-6 μηνών: Το μωρό δεν χρειάζεται πολλά παιχνίδια. Λίγα σε μόνιμη βάση και κάποια που θα προστίθενται για να ζωντανεύουν την περιέργεια και το ενδιαφέρον του. Ιδανικά είναι τα μαλακά ζωάκια, το χαλί με τις διάφορες δραστηριότητες, και φυσικά οι κουδουνίστρες.
- 6 μηνών-1 έτους: Τώρα αρχίζει να επεξεργάζεται τα πάντα γύρω του. Χτυπάει και δαγκώνει ό,τι βρίσκει. Κατάλληλα λοιπόν, είναι τα παιχνίδια εδάφους. Παιχνίδια που κινούνται, με χρώματα, με ήχο. Ένα κουτί με δραστηριότητες, αλλά και ένα κουτί με τρύπες σε σχήματα. Τώρα μπορείτε να αρχίσετε να αγοράζετε και παιχνίδια για το μπάνιο, αλλά και τα πρώτα του βιβλιαράκια.
- 1-2 ετών: Το μυαλό του αλλά…και το σώμα του κινείται τώρα όλο και πιο γρήγορα! Οι κινήσεις γίνονται πιο επιδέξιες, αρχίζει να περπατάει, αλλά και να σκέφτεται και να ανακαλύπτει συνεχώς. Παιχνίδια που συναρμολογούνται, παιχνίδια που μπορεί να τα σέρνει, τουβλάκια, σφήνες, αλλά και είδη ζωγραφικής, όπως κυρομπογιές και μαρκαδόροι, θα καλύψουν τις πνευματικές και σωματικές του ανάγκες. Αλλά και παιχνίδια που μποιάζουν με αντικείμενα που εσείς χρησιμοποιείται, όπως το τηλέφωνο, θα εξυπηρετήσουν την ανάγκη του για μίμηση.
- 2-3 ετών: Η σκέψη αλλά και η φαντασία του είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένες. Μια κούκλα με τα κατάλληλα αξεσουάρ για τα κοριτσάκια ή ένα αυτοκίνητο για τα αγοράκια, θα είναι απαραίτητα για τα παιχνίδια μίμησης. Αλλά και τα παζλ, τα παιχνίδια με κανόνες, τα βιβλία, και τα παιχνίδια χειροτεχνίας θα βοηθήσουν πολύ στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων του.
- 3-7 ετών: Σε αυτή την ηλικία, κατάλληλα είναι τα παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη του παιδιού. Ένα ποδήλατο θα αναπτύξει την κινητικότητά του, ένα κουκλόσπιτο ή ένα αγρόκτημα την συναισθηματική του ευφυία, πλαστελίνη, χρώματα, μουσικά όργανα και ψηφιδωτά την δημιουργικότητά του, ενώ τα παζλ, οι κατασκευές και τα επιτραπέζια, την διανοητικότητά του.
Πηγή: xamogelakia.com