Όσα πρέπει να ξέρετε για τα προβλήματα ομιλίας των παιδιών
Τα περισσότερα παιδιά 2 ετών διαθέτουν ένα λεξιλόγιο τουλάχιστον 50 λέξεων, αν και σ’ αυτή την ηλικία τα παιδιά διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό σε πλούτο λεξιλογίου και στην ικανότητά τους να πουν διαφορετικές λέξεις και ήχους σωστά. Το δεύτερο έτος είναι μια εξαιρετικά σημαντική στιγμή για την ανάπτυξη του λόγου. Θα ακούσετε το παιδί σας να λέει μερικά απλά λόγια, να κάνει ερωτήσεις, να δίνει οδηγίες, ακόμη και να λέει ιστορίες που έχει δημιουργήσει μόνο του. Μην εκπλαγείτε μάλιστα αν κάποιες φορές παρουσιάσει και λόξυγκα.
Τι μπορεί να ακούσετε
Λανθασμένη προφορά: Πολλά παιδιά μπερδεύονται προσπαθώντας να προφέρουν ορισμένους ήχους. Δύο συμφώνα, το ένα δίπλα στο άλλο, είναι μία από τις συνήθεις δυσκολίες («σαμάτα» αντί «σταμάτα»). Έτσι, πολλά παιδιά ηλικίας 2 ετών, συχνά συγχέουν πολυσύλλαβες λέξεις ή απλά τις «κόβουν» δημιουργώντας συντομότερες. Όλα αυτά τα λάθη είναι πολύ συνηθισμένα μέχρι την ηλικία των 7 ετών. Παρατηρείστε αν η ομιλία του παιδιού σας βελτιώνεται με τον καιρό. Σε ηλικία 3 ετών τα περισσότερα από όσα λέει θα πρέπει να είναι κατανοητά. Ορισμένες φορές ωστόσο, η λανθασμένη προφορά σ’ αυτήν την ηλικία μπορεί να σημαίνει κάτι παραπάνω. Εάν το παιδί σας δεν μπορεί να αρθρώσει φωνήεντα ή αν μιλά χρησιμοποιώντας κυρίως φωνήεντα, παραλείποντας τα σύμφωνα, καλό θα ήταν να μιλήσετε με τον γιατρό σας. Ακόμη και μια ήπια, προσωρινή απώλεια της ακοής από μια ωτίτιδα μπορεί να επιβραδύνει την ικανότητα του παιδιού να κατανοήσει τη γλώσσα αρκετά καλά, ώστε να μιλήσει με σαφήνεια.
Ψεύδισμα: Το παιδί σας μπορεί να ψευδίζει ή να προφέρει το σίγμα σαν θήτα. «Αυτό είναι θωθτό». Ενώ ένας κανονικός ήχος παράγεται με τη γλώσσα πίσω από τα δόντια, ένα παιδί που ψευδίζει σπρώχνει τη γλώσσα προς τα έξω. Εάν το παιδί σας μιλά με αυτόν τον τρόπο, μην ανησυχείτε. Πολλά παιδιά ψευδίζουν και τα περισσότερα το ξεπερνούν σε ηλικία περίπου 7 ετών, χωρίς καμία ιατρική αγωγή ή άλλη παρέμβαση.
Ροή λόγου: Εάν το παιδί σας δυσκολεύεται να δημιουργήσει προτάσεις, δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανησυχείτε. Είναι φυσιολογικό για ένα παιδί 2 ετών να έχει δυσκολίες με τις νέες δεξιότητες ομιλίας του. Επίσης το να απογοητεύεται όταν δεν γίνεται κατανοητό είναι ένα καλό σημάδι, γιατί σημαίνει ότι αντιλαμβάνεται πότε γίνεται κατανοητό και είναι πρόθυμο να επικοινωνήσει μαζί σας.
Τραύλισμα: Είναι φυσιολογικό για το παιδί σας να περάσει από μια φάση τραυλίσματος, ιδιαίτερα όταν βρίσκεται σε μια περίοδο ταχείας ανάπτυξης, ειδικά σε ότι αφορά στην ικανότητά του να εκφραστεί. Το πρόβλημα παρουσιάζεται όταν οι νοητικές του ικανότητες ξεπερνούν τις λεκτικές. Καμιά φορά είναι τόσο ενθουσιασμένο με αυτό που έχει κατά νου να σας πει ή είναι τόσο κουρασμένο, θυμωμένο ή αναστατωμένο, που δεν μπορεί να εκφραστεί τόσο εύκολα. Αν το τραύλισμα αρχίσει να επιδεινώνεται, σε σημείο που να συσπάται το σαγόνι του ή να κάνει μορφασμούς στην προσπάθειά του να μιλήσει, ενημερώστε τον γιατρό σας.
Απραξία του λόγου: Η απραξία του λόγου είναι μια διαταραχή του νευρικού συστήματος που επηρεάζει την ικανότητα ενός παιδιού να προφέρει ήχους, συλλαβές και λέξεις. Τα παιδιά με απραξία λόγου αποφεύγουν πολλές φορές να χρησιμοποιούν δύσκολους ήχους ή τους αντικαθιστούν με άλλους απλούστερους. Μπορεί επίσης να προφέρουν λανθασμένα τα φωνήεντα, ενώ κάποιες φορές προφέρουν έναν απλό ήχο σωστά και κάποιες άλλες φορές λάθος. Η κατανόηση της γλώσσας είναι πολύ καλύτερη από την ικανότητά τους να μιλούν. Μόλις αντιληφθείτε ή υποψιαστείτε ότι το παιδί σας μπορεί να έχει απραξία λόγου, απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό για να σας βοηθήσει. Τα παιδιά με απραξία λόγου χρειάζονται εντατική θεραπεία, συνήθως σε νεαρή ηλικία για να τους βοηθήσει να ξεπεράσουν αυτή τη διαταραχή, ώστε να μπορούν να είναι κατανοητά στους άλλους.
Πώς να βελτιώσετε και να αναπτύξετε την ομιλία του παιδιού σας – Πρακτικές συμβουλές!
Τι μπορείτε να κάνετε
Διαβάζοντας στο παιδί σας το βοηθάτε σημαντικά να αναπτύξει τις λεκτικές του ικανότητες. Τα βιβλία βοηθούν ένα παιδί να πλουτίσει το λεξιλόγιο του, να κατανοήσει τη γραμματική και να συνδέσει τα νοήματα με τις εικόνες. Η συνομιλία σας με το 2 ετών παιδί σας το βοηθά με παρόμοιους τρόπους. Τα γεύματα και η ώρα του ύπνου προσφέρονται για να καθίσετε και να μιλήσετε με το παιδί σας. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσες περισσότερες λέξεις ακούει ένα παιδί, τόσο μεγαλύτερο λεξιλόγιο θα αποκτήσει.
Λανθασμένη προφορά: Δεδομένου ότι τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα που ακούν, θα πρέπει να είστε υποδειγματικοί στο τρόπο με το οποίο μιλάτε. Δεν έχει σημασία πόσο χαριτωμένη ακούγεται η λανθασμένη προφορά του, εσείς θα πρέπει να χρησιμοποιείτε τις σωστές λέξεις όταν μιλάτε και να τονίζετε ιδιαίτερα τις λέξεις ή τους ήχους στους οποίους είχε πρόβλημα. Δεν χρειάζεται να το διορθώνετε με κραυγαλέο τρόπο, απλά να επαναλαμβάνετε αυτό που είπε, αλλά με το σωστό τρόπο. Εστιάστε σε αυτά που το παιδί σας προφέρει σωστά, δεδομένου ότι μπορεί να απογοητευτεί και να σταματήσει να μιλάει αν αισθανθεί ότι δεν μιλάει σωστά.
Ψεύδισμα: Ελέγξτε αν το παιδί σας αναπνέει άνετα, καταπολεμήστε τυχόν αλλεργίες, κρυολογήματα ή προβλήματα των ανώτερων αναπνευστικών οδών, ώστε το παιδί σας να μπορεί να αναπνέει από τη μύτη, έχοντας τα χείλη κλειστά. Η αναπνοή με ανοιχτό το στόμα οδηγεί τη γλώσσα στο να είναι σε οριζόντια θέση» και να προεξέχει. Καθαρίστε τη μύτη, μιας και η βουλωμένη μύτη είναι πολύ συχνά ο ένοχος. Μια ακόμα συμβουλή: Κρατήστε τα δάχτυλα του παιδιού σας μακριά από το στόμα του όσο αυτό είναι δυνατόν, μιας και το πιπίλισμα του αντίχειρα μπορεί να συμβάλει στο ψεύδισμα. Τα πλαστικά ποτηράκια, ενώ προφυλάσσουν από λεκέδες και ατυχήματα, δεν βοηθούν την ενδυνάμωση των μυών του στόματος, η οποία είναι σημαντική για την ανάπτυξη του λόγου. Αντίθετα το να πίνει το παιδί σας με το καλαμάκι, συμβάλει στην ενδυνάμωση των μυών του στόματος, επειδή χρησιμοποιεί τα χείλη του, αντί να ασκήσει πίεση στα δόντια του.
Ροή λόγου: Για να βοηθήσετε το παιδί σας να μετατρέψει τις σκέψεις του σε προτάσεις, δείξτε του πως μπορεί να αρθρώσει αυτές τις προτάσεις. Ας υποθέσουμε ότι το παιδί σας θέλει απεγνωσμένα να του βάλετε τη μπλούζα του λέγοντας: «Μαμά! Εσύ μπλούζα εμένα, παρακαλώ» Για να το βοηθήσετε πείτε του τη φράση όπως θα έπρεπε να ειπωθεί σωστά. Πιθανότατα θα σας μιμηθεί και αυτή τη φορά θα πει τη φράση σωστά. Αν όχι, επαναλάβετέ το άλλη μια φορά. Ίσως την επόμενη φορά προσπαθήσει να σας μιμηθεί.
Τραύλισμα: Πώς απαντάτε σε ένα παιδί που εμφανίζει τραύλισμα σε σημαντικό βαθμό; Χρησιμοποιήστε απαλή φωνή και μιλήστε αργά. Μην του λέτε να μιλήσει πιο αργά, απλά μιλήστε εσείς πιο αργά και αυτό θα ακολουθήσει το παράδειγμά σας. Κοιτάξτε το στα μάτια, χαμογελάστε του και δείξτε υπομονή. Εάν κοιτάτε αλλού και δείχνετε βιαστικοί, το παιδί σας θα αισθανθεί ότι το πιέζετε και αυτό θα το κάνει ακόμα χειρότερα. Αν πάλι δείχνετε απογοητευμένοι, το παιδί σας θα το καταλάβει και θα αισθανθεί ακόμα πιο αμήχανα.
Απραξία λόγου: Παιδιά με απραξία λόγου επωφελούνται συχνά από την εντατική θεραπεία ομιλίας σε νεαρή ηλικία. Η θεραπεία αυτή επικεντρώνεται στην επανάληψη ήχων, συχνοτήτων ήχων και τρόπων κίνησης του στόματος. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε απλές προφορικές ασκήσεις, όπως το επαναλαμβανόμενο τραγούδι στίχων ή ποιημάτων, την επαναλαμβανόμενη ανάγνωση βιβλίων ή να σκαρφιστείτε μόνοι σας κάποια ποιηματάκια τα οποία μπορείτε να επαναλαμβάνετε κάθε φορά που κάνετε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα. Η απραξία λόγου έχει πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις στην προαιρετική ομιλία παρά στην αυτόματη ομιλία. Με άλλα λόγια, όσο περισσότερο το παιδί σας θέλει να πει μια συγκεκριμένη λέξη ή φράση, τόσο πιο δύσκολο θα είναι.
Πότε να ζητήσετε βοήθεια
Αν στο τέλος του 2ου έτους, λέει ακόμα μόνο λέξεις, αντί για προτάσεις 2-4 λέξεων, χρησιμοποιεί νέες λέξεις μία φορά και στη συνέχεια δεν τις επαναλαμβάνει συχνά και αν δεν θέτει ή δεν απαντά σε απλές ερωτήσεις («Τί είναι αυτό;» ή «Πού είναι η μπλούζα μου;»), τότε μπορεί επίσης να έχει ένα πρόβλημα ομιλίας. Σε κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις, μιλήστε με τον παιδίατρο σας και αν πηγαίνει σε κάποιον παιδικό σταθμό με τη δασκάλα του.
Άντζη Λιάτσικου, Λογοπεδικός-Λογοθεραπεύτρια
Πηγή: lovebaby.gr