Πολλοί γονείς χρησιμοποιούν τη μέθοδο αμοιβής-τιμωρίας στα παιδιά τους. Το πιθανότερο είναι πως οι περισσότεροι από εμάς μεγαλώσαμε οι ίδιοι μέσα σε ένα τέτοιο σύστημα πειθαρχίας. Η μέθοδος αυτή έχει πολλά μειονεκτήματα, και αποτελεί ίσως την βασική αιτία γιατί τα παιδιά μας τελικά δεν μας ακούν και δεν μεγαλώνουν με υπευθυνότητα.
Παράδειγμα φυσικών συνεπειών
Το παιδί επιμένει να μην θέλει να φορέσει μπότες παρόλο που βρέχει. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας κίνησης θα είναι να βραχούν τα πόδια του.
Το παιδί επιμένει να μην θέλει να φάει πρωινό πριν φύγει για το σχολείο. Το αποτέλεσμα θα είναι να πεινάσει στο σχολείο.
Τίποτα από τα παραπάνω επί της ουσίας δεν θέτουν σε κίνδυνο το παιδί, γι’αυτό και επιτρέπουμε να πάρει μόνο του την απόφαση. Στις περιπτώσεις που υπάρχει κίνδυνος για το παιδί, θέτουμε σε εφαρμογή τις λογικές συνέπειες οι οποίες θα πρέπει να είναι άμεσες, λογικές και να έχουν σχέση με τη συμπεριφορά του παιδιού. Σε αυτή την περίπτωση, η στάση του γονιού είναι φιλική καθώς και ο τόνος της φωνής του.
Παράδειγμα τιμωρίας \ λογικής συνέπειας
1. ΤΙΜΩΡΙΑ
Μαμά: “Μαρία μιλάω στο τηλέφωνο. Σβήσε την τηλεόραση γιατί δεν ακούω τίποτα!”
ΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ
Μαμά: “Μαρία επειδή μιλάω στο τηλέφωνο και δεν ακούω, χαμήλωσε την τηλεόραση ή βγες έξω λίγο να παίξεις. Αποφάσισε τι από τα δύο θες”.
Πρέπει πάντα να δίνουμε στο παιδί επιλογές να διαλέξει, αλλά ταυτόχρονα να σεβόμαστε την προσωπικότητα του παιδιού. Γιατί το πιο πάνω παράδειγμα, μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε τιμωρία εάν δεν δώσουμε βάση στην στάση μας και στον τόνο της φωνής μας :
Μαμά: “Μιλάω στο τηλέφωνο και δεν ακούω, χαμήλωσέ την ή βγες έξω!”
2. ΤΙΜΩΡΙΑ
Μαμά: (θυμωμένα) “100 φορές σου έχω πει να βάζεις τα άπλυτά σου στο καλάθι!! Για το λόγο αυτό δεν έχει παγωτό το απόγευμα!”
ΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ
Oι συνέπειες θα πρέπει να έχουν σχέση με την προβληματική συμπεριφορά:
Μαμά: “Σήμερα θα βάλω πληντύριο. Δεν θα μπορέσω να πλύνω τα ρούχα σου εφόσον δεν είναι στο καλάθι. Γι’αυτό θα φοράς τα ίδια ρούχα και αύριο αν αποφασίσεις να μην τα βάλεις στο καλάθι”.
3. ΤΙΜΩΡΙΑ
Μαμά: “Άργησες για άλλη μια φορά να επιστρέψεις. Η ώρα έχει πάει 11! Μην περιμένεις να βγεις το επόμενο Σάββατο! Ξέχνα και τον υπολογιστή για μια βδομάδα!”
ΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ
Αφορά στην τωρινή συμπεριφορά του παιδιού και όχι για ό,τι συνέβη στο παρελθόν. Επίσης θα πρέπει η συνέπεια να έχει σχέση με το γεγονός και όχι με κάτι που δεν είναι σχετικό με αυτό (υπολογιστής).
Όταν λοιπόν έρθει πάλι η μέρα που το παιδί θα θελήσει να ξαναβγεί:
“Λυπάμαι αλλά επειδή δεν φαίνεται να είσαι υπεύθυνος για την ώρα που επιστρέφεις, μπορείς να το προσπαθήσεις την επόμενη βδομάδα πάλι”.
4. ΤΙΜΩΡΙΑ
Τα δύο αδέρφια την ώρα του φαγητού παίζουν στο τραπέζι και ενοχλούν τους υπόλοιπους.
“Σταματήστε τώρα ή πάτε για ύπνο αμέσως”
ΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΠΕΙ
“Μπορείτε να ηρεμήσετε, ή να πάτε μέσα και να επιστρέψετε όταν θα είστε έτοιμοι για φαγητό”.
Με την μέθοδο αυτή των συνεπειών, μαθαίνουμε στα παιδιά να αποφασίζουν υπεύθυνα και όχι να υποτάσσονται. Επιλέγοντας, παίρνουν ταυτόχρονα και την ευθύνη των επιλογών αυτών και μέσα από τα θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα της εκλογής τους, τελικά μαθαίνουν.