Ο θάνατος ενός γονιού, παππού ή οποιουδήποτε αγαπημένου προσώπου είναι τραγικά γεγονότα για τη ζωή κάθε παιδιού. Όσοι είμαστε κοντά τους ερχόμαστε συχνά σε δύσκολη θέση αναζητώντας τον καλύτερο τρόπο για να τα βοηθήσουμε και να χειριστούμε την κατάσταση.
Τι καταλαβαίνουν τα παιδιά από τον θάνατο;
Η ύπαρξη του θανάτου κάνει ην εμφάνιση της μέσα από τα παραμύθια, τα παιχνίδια και την καθημερινή ζωή των παιδιών, εξοικειώνοντας τα με την έννοια.
Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ο θάνατος κατά κύριο λόγο γίνεται αντιληπτός ως την απουσία του προσώπου από το περιβάλλον τους, χωρίς να κατανοούν όμως την οριστικότητα του. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας αντιλαμβάνονται την έννοια του θανάτου ως ένα μη αναστρέψιμο γεγονός, θεωρώντας όμως ότι συμβαίνει μόνο στους άλλους.
Πώς ενημερώνουμε το παιδί;
- Μην αποκρύπτετε το γεγονός.Η απόκρυψη της πραγματικότητας ή η παροχή ψεύτικων πληροφοριών, όσο και αν πιστεύετε πως θα προστατέψει το παιδί, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα. Με αυτόν τον τρόπο νιώθουν αποκομμένα από την υπόλοιπη οικογένεια, με αποτέλεσμα να κλειστούν στον εαυτό τους δίνοντας δικές τους – τρομαχτικές – ερμηνείες.
- Ενημερώστε αμέσως μετά το γεγονός. Εξηγείστε με ακρίβεια και ειλικρίνεια, προσαρμόζοντας το λεξιλόγιό σας στο επίπεδο κατανόησης του παιδιού αμέσως μετά το γεγονός. Η καθυστέρηση δημιουργεί σύγχυση, παρερμηνείες, ανασφάλεια και φόβο.
- Χρησιμοποιήστε τις σωστές λέξεις. Χρησιμοποιήστε λέξεις όπως «πέθανε» και «θάνατος» και όχι διφορούμενες εκφράσεις όπως «χάθηκε», «έφυγε»,¨ «τον πήρε ο Θεός» κτλ. Το αποτέλεσμα χρήσης διφορούμενων εκφράσεων είναι η δυσκολία κατανόησης της οριστικότητας του γεγονότος.
- Μην ωραιοποιείτε την πραγματικότητα του θανάτου. Αν και οδυνηρή, η πραγματικότητα δεν αλλάζει. Μπορείτε λοιπόν να εξηγήσετε τι συμβαίνει όταν πεθαίνει κάποιος με τον εξής τρόπο: «όταν κάποιος πεθαίνει το σώμα του σταματά να λειτουργεί, η καρδιά του δεν χτυπάει πια, δεν σκέπτεται και δεν αισθάνεται.»
- Τονίστε στο παιδί ότι δεν έχει ευθύνη γι’ αυτό που συνέβη. Είναι σημαντικό να τονιστεί στο παιδί ότι τίποτα απ’ όσα έκανε (αταξίες, απαγορευμένες πράξεις κτλ) δεν προκάλεσαν τον θάνατο του αγαπημένου του ανθρώπου, όπως και δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να έχει κάνει για να αποτρέψει αυτόν τον θάνατο.
- Ακούστε προσεχτικά και δώστε απαντήσεις σε αυτό που σας ρωτά. Δώστε χρόνο στο παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του και προσπαθήστε να λύσετε τις απορίες του. Αν δεν γνωρίζετε την απάντηση, δεν είναι ντροπή να πείτε «δεν ξέρω».
- Πληροφορείστε το παιδί για το τι θα συμβεί από δω και πέρα. Τα παιδία ανησυχούν και για το δικό τους μέλλον, οπότε πρέπει να τα ενημερώσετε για όλες τις αλλαγές που θα συμβούν στην οικογένεια, αλλά και για όλα όσα θα παραμείνουν ίδια.
- Επιβεβαιώστε το παιδί ότι το αγαπάτε. Με λόγια, με μια αγκαλιά ή με ένα χάδι, δείξτε το ενδιαφέρον και την αγάπη σας.
Θρηνούν τα παιδιά;
Ναι, τα παιδιά θρηνούν. Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου τα επηρεάζει βαθιά. Το κάθε παιδί θρηνεί με τον δικό του, διαφορετικό τρόπο, χωρίς να υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος. Ο θρήνος μπορεί να εκδηλωθεί με κάποιον από τους εξής τρόπους:
- Θλίψη
- Ξεσπάσματα θυμού ή δακρύων
- Διάφορες φοβίες που δεν υπήρχαν πρώτα
- Αλλαγές στις συνήθειες ύπνου και φαγητού
- Εκδήλωση συμπεριφορών προηγούμενων σταδίων ανάπτυξης (πιπιλα, ενούρηση κ.α)
- Ενοχές για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου
- Σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, στομαχικές διαταραχές, αναπνευστικά προβλήματα κ.α)
Είναι πολύ σημαντικό να στηρίξουμε το παιδί σε αυτήν την δύσκολη φάση που περνάει, ακούγοντας τις ανάγκες του και προσπαθώντας να τις ικανοποιήσουμε. Πρέπει να δώσουμε στο παιδί όσο χρόνο χρειάζεται για να περάσει από κάθε στάδιο του πένθους και τέλος, είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε ζωντανή την ανάμνηση του προσώπου που πέθανε καθώς και να προωθήσουμε μια σταθερότητα της οικογενειακής ζωής, με όσο το δυνατόν μικρότερες αλλαγές σε αυτήν.
babyradio-Θωμαΐδου Ευθυμία – Ζωή