Πώς ενισχύουμε και πώς υπονομεύουμε την αυτοπεποίθηση και την αυταξία των παιδιών
Η δύναμη που κινεί όλες μας τις πράξεις είναι ένα εσωτερικό σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο δρούμε χωρίς καλά-καλά να το καταλαβαίνουμε. Η στάση μας απέναντι στους άλλους και απέναντι στη ζωή εξαρτάται από την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας. Η θεμελιώδης αυτή αλήθεια έχει ευρύτερες συνέπειες.
Μόνο τότε σεβόμαστε τους άλλους, όταν πρώτα σεβόμαστε τον εαυτό μας, και μόνο τότε εμπιστευόμαστε τη ζωή, όταν πρώτα εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας.
Η ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας διαμορφώνει όλα τα ενδιαφέροντά μας, τις προσπάθειές μας, τα συναισθήματά μας και τις κινήσεις μας. Εάν δεχθούμε τον εαυτό μας έτσι όπως είναι, δε σπαταλάμε άσκοπη ενέργεια πολεμώντας τον. Και τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ενέργειά που «εξοικονομήσαμε» για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες τις ζωής. Ο εαυτός μας είναι το μεγαλύτερό μας θέμα. Είναι απαραίτητο να συνθηκολογήσουμε με τον εαυτό μας και μετά να στραφούμε προς τον κόσμο με αυτοπεποίθηση και κουράγιο, και πολλές φορές με χαρά.
Το άτομο που έχει πετύχει κάτι τέτοιο είναι ένα άτομο ολοκληρωμένο. Νιώθει μεγάλο ενθουσιασμό για τον εαυτό του, χωρίς τύψεις ή επιφυλάξεις. Δεν έχει ούτε τον καιρό, ούτε την ανάγκη να φέρεται με έπαρση. Αναγνωρίζει ότι η αγάπη και ο σεβασμός ανήκουν στο άτομο που φροντίζει να τα καλλιεργεί. Έτσι, έχει την αγάπη και το σεβασμό όλων των ανθρώπων που είναι σε θέση να του ανταποδώσουν τη διαθεσιμότητα που δείχνει. Δεν ανησυχεί το αν θα το απορρίψουν οι άλλοι.
«Το χειρότερο κακό που μπορεί να πάθει ένας άνθρωπος είναι να αρχίσει να σκέφτεται άσχημα για τον εαυτό του» είπε ο Γκαίτε.
Η εικόνα του εαυτού που διαθέτει το παιδί είναι αποτέλεσμα των ενισχύσεων που δέχεται καθημερινά από μας. Αν θέλουμε, λέει ο Γουαίην Ντύερ, να έχουμε μια σωστή πρόβλεψη για το είδος των ενηλίκων που θα γίνουν αργότερα τα παιδιά μας, πρέπει να ρωτήσουμε τον εαυτό μας: «Τι πιστεύουν τα παιδιά μας για τον εαυτό τους;» και όχι«Τι πιστεύουμε εμείς ή οι άλλοι γι΄ αυτά;»
Πιστεύουν λοιπόν τα παιδιά μας ότι μπορούν να ολοκληρώσουν ένα έργο, πριν το αρχίσουν;
Είναι ευχαριστημένα με την εξωτερική τους εμφάνιση;
Νιώθουν έξυπνα;
Νομίζουν ότι αξίζουν;
Αυτά τα ερωτήματα πρέπει να μας απασχολήσουν κι αν νομίζουμε, γονείς και δάσκαλοι, ότι τα παιδιά μας δεν έχουν την αίσθηση της αξίας τους ή ότι αισθάνονται κουτά, ανίκανα ή δυστυχισμένα, μπορούμε να κάνουμε μερικές πολύ θετικές προσπάθειες, για να αλλάξει αυτή η εικόνα του εαυτού και να γίνει πιο θετική και πιο άξια.
Όπου συναντάμε την άρνηση, την απαισιοδοξία ή την αδιαφορία σχετικά με τα όνειρα των παιδιών μας ή τις ικανότητές τους, θα εργαστούμε για να βελτιώσουμε αυτή την εικόνα. ‘Όταν αρχίζει να βελτιώνεται η εικόνα του εαυτού σ΄ ένα παιδί, θα διαπιστώσουμε σημαντικές προόδους στον τομέα της επιτυχίας, αλλά πιο σημαντική ακόμη θα είναι η βελτίωση της ικανότητας του παιδιού να χαίρεται περισσότερο τη ζωή. Θα δούμε ένα παιδί ευτυχισμένο, με ενθουσιασμό και προσδοκίες από τον ίδιο τον εαυτό του.
«Το μόνο πραγματικό εμπόδιο στην μεγαλοσύνη ενός παιδιού είναι ο φόβος απέναντι στην ίδια του τη μεγαλοσύνη…» αναφέρει η μητέρα του Ντύερ, η Χέηζερ Ντύερ. Αν, λοιπόν, βοηθήσουμε να εξαφανιστεί αυτός ο φόβος, τότε θα οδηγήσουμε το παιδί στον κύριο δρόμο για τη βελτίωση της εικόνας του εαυτού του.
Πώς να μεγαλώσουμε κορίτσια με αυτοπεποίθηση
Η σημασία της θετικής εικόνας του εαυτού είναι πάρα πολύ μεγάλη. Όταν ένα παιδί μεγαλώνει μαθαίνοντας να αγαπάει τον εαυτό του, να νιώθει αυτοπεποίθηση και αυτοσεβασμό, δεν υπάρχει ουσιαστικά σχεδόν κανένα εμπόδιο στην ολοκλήρωσή του σαν ανθρώπινο πλάσμα. Εφόσον έχει οργανώσει μέσα του μια δυνατή εικόνα του εαυτού του, οι γνώμες των άλλων δεν θα μπορέσουν ποτέ να το υπονομεύσουν. Θα διδάσκεται από τις αποτυχίες του και ποτέ δε θα πληγώνεται. Το παιδί που σέβεται τον εαυτό του, θα σέβεται και τους άλλους, μια και ο καθένας δίνει στους άλλους αυτό που έχει μέσα του.
Σύμφωνα με το Ρούντολφ Ντράικωρς η εικόνα του εαυτού δεν έχει υλική υπόσταση.Έχουμε πολλές εικόνες για τον εαυτό μας σχετικά με όλα σχεδόν τα πράγματα που πιστεύουμε ή κάνουμε στη ζωή μας. Έτσι και τα παιδιά έχουν πολλαπλές εικόνες του εαυτού και οι εικόνες αυτές κυμαίνονται ανάμεσα στο έντονα θετικό και στο φοβισμένα αρνητικό.
Τα παιδιά πέρα απ΄ το ότι είναι μοναδικά άτομα, όπως ο καθένας μας, είναι και πλάσματα που αλλάζουν συνέχεια. Τη στιγμή που νομίζουμε ότι τα έχουμε καταλάβει, θα μας ξαφνιάσουν, δίνοντάς μας μια εικόνα εντελώς διαφορετική απ΄ αυτή που φανταστήκαμε. Εξάλλου είναι λογικό αυτό, διότι μιλάμε για ανθρώπινα πλάσματα, οντότητες συνεχώς μεταβαλλόμενες και μοναδικές. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνούμε στην προσπάθειά μας να τα βοηθήσουμε να αναπτύξουν θετικές προσδοκίες για τον εαυτό τους και υγιείς εικόνες του εαυτού που θα τους επιτρέψουν να γίνουν αυτό που θέλουν.
Ο Γουαίην Ντύερ αναφέρεται σε δυο κύρια σημεία της εικόνας του εαυτού που είναι αξιοσημείωτα και πρέπει να τα προσέξουμε, εφόσον ασχολούμαστε με την ευαίσθητη χώρα του παιδιού.
Το πρώτο στοιχείο είναι η αυταξία. Ο όρος αυτός περιγράφει τη γενική εικόνα που έχει το κάθε πλάσμα για τον εαυτό του, σαν ανθρώπινο ον. Πηγάζει από το πόσο σημαντικό τον θεωρούν οι άλλοι άνθρωποι της ζωής του. Αν αντιμετωπίζουμε το παιδί μας σαν σημαντικό και αξιόλογο, τότε αυτό, συνήθως, καταλήγει να πιστεύει το ίδιο πράγμα για τον εαυτό του. Έτσι σπέρνονται οι πρώτοι σπόροι της αυταξίας της οποίας το αίσθημα εσωτερικεύει το παιδί καθώς μετριέται με τον κόσμο και υιοθετεί στάσεις αξίας ή απαξίας καθώς μεγαλώνει προσέχοντας πάντα τις δικές μας αντιδράσεις.
Αν εμείς με τη σειρά μας τα ενθαρρύναμε συνεχώς να βλέπουν τον εαυτό τους σαν κάτι άξιο και σημαντικό, ανεξάρτητα απ΄ το συγκεκριμένο πράγμα που κάνουν, τότε θα έχουν την αίσθηση της αυταξίας. Τα παιδιά μαθαίνουν να βλέπουν τον εαυτό τους, όπως τον βλέπουν οι άλλοι γύρω τους και αργότερα, καθώς ωριμάζουν, παίρνουν στα χέρια τους τη διαμόρφωση της αυταξίας τους. Μπορούμε να τα βοηθήσουμε να έχουν θετικές εικόνες του εαυτού τους σαν σημαντικά ανθρώπινα πλάσματα.
Είναι καθήκον μας να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να εμποδίσουμε τα παιδιά μας να θεωρήσουν τον εαυτό τους ανάξιο. Ένα παιδί που καταλήγει να βλέπει τον εαυτό του σαν κάτι ανάξιο θα συνεχίσει να εφαρμόζει αυτήν την εντύπωση σε οτιδήποτε αναλαμβάνει.
Λέξεις και φράσεις που αξίζει να χρησιμοποιούμε καθημερινά και συστηματικά, για να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό των παιδιών
Το δεύτερο στοιχείο είναι η αυτοπεποίθηση. Ενώ η αυταξία είναι μια συνολική αντιμετώπιση, που εξαρτάται από το τι αποφασίζει να πιστέψει ένα παιδί για τον εαυτό του σαν ολοκληρωμένο ον, η αυτοπεποίθηση έχει πολλούς τομείς έκφρασης. Μπορεί να νιώθει κανείς αυτοπεποίθηση τη μια στιγμή και ανασφάλεια την άλλη. Μπορεί το παιδί να είναι γεμάτο αυτοπεποίθηση στο σπίτι, αλλά να έχει τρομερό τρακ καθώς ετοιμάζεται να κάνει μια προφορική παρουσίαση στο σχολείο. Μπορεί επίσης να διαθέτει πολύ μεγάλη αυτοπεποίθηση όταν είναι κοντά στη μητέρα του και να τρέμει μπροστά στον πατέρα του. Η αυτοπεποίθηση, λέει ο Ντύερ, μετριέται με όρους συμπεριφοράς, ενώ η αυταξία κρίνεται κυρίως στο επίπεδο των στάσεων. Διδάσκοντας στο παιδί μας νέες συμπεριφορές θα το βοηθήσουμε να διαμορφώσει και να στηρίξει την αυτοπεποίθησή του.
Τα συστατικά της αυτοπεποίθησης περιλαμβάνουν την τόλμη, τη διαθεσιμότητα να διακινδυνεύσει κανείς, την ικανότητα να δείξει θάρρος και επιθετικότητα. Η αυτοπεποίθηση ωστόσο χτίζεται με την πράξη και όχι με τη σκέψη. Αν το παιδί βρίσκεται ακινητοποιημένο ή εμποδισμένο να δράσει, με τον τρόπο που θα ήθελε να δράσει, τότε έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε στο χώρο της αυτοπεποίθησης.
Ύστερα από όσα προαναφέραμε, πρέπει να ξέρουμε πως για να μπορέσουμε εμείς, γονείς και δάσκαλοι, να βοηθήσουμε τα παιδιά να αποκτήσουν καλή ιδέα για τον εαυτό τους, θα πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στους τρόπους με τους οποίους εμποδίζουμε τη θετική εικόνα των παιδιών.
Όσο κι αν θέλουμε να ασκήσουμε θετική επιρροή πάνω στα παιδιά, συχνά δεν συνειδητοποιούμε τις αρνητικές επιδράσεις ορισμένων συμπεριφορών μας, επειδή ακριβώς τις βρίσκουμε φυσικές και συνηθισμένες.
Ας δούμε λοιπόν, πως υπονομεύουμε άθελά μας την αυτοπεποίθηση και την αυταξία των παιδιών:
♦Λέγοντας στα παιδιά μας ότι είναι κακά.
♦Λέγοντας ότι είναι καλά μόνο όταν φέρονται σωστά.
♦Παρατηρώντας τα συνεχώς για τα λάθη που κάνουν.
♦Δίνοντάς τους μειωτικά παρατσούκλια.
♦Αντιμετωπίζοντας τα παιδιά σαν «μαθητευόμενους» που δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί σαν ανθρώπινα πλάσματα.
♦Αντιμετωπίζοντάς τα σαν μέρη μιας μεγάλης ενότητας παρά σαν άτομα.
♦Αποφεύγοντας να τους αναθέσουμε ευθύνες.
♦Κριτικάροντάς τα όταν κάνουν λάθη.
♦Μιλώντας για λογαριασμό του παιδιού μας, αντί να το αφήσουμε να εκφραστεί ανάλογα με την ηλικία του.
♦Δίνοντας στο παιδί μας ένα παράδειγμα μειωμένης αυτοπεποίθησης και αυταξίας.
♦Μιλώντας για τα παιδιά μας μπροστά τους σαν να μην βρίσκονται εκεί.
♦Κρατώντας απόσταση από αυτά και αποφεύγοντας να τα αγγίξουμε, να τα φιλήσουμε, να τα αγκαλιάσουμε, να τα «παλέψουμε» ή να παίξουμε μαζί τους.
Αυτός είναι ο τρόπος για να μεγαλώσετε παιδιά με αυτοπεποίθηση!
Παραδεχόμενοι όλες αυτές τις γονικές συμπεριφορές με τις οποίες, άθελά μας, μειώνουμε την αυτοεκτίμηση των παιδιών, πρέπει να σκεφτούμε ποιες τακτικές πρέπει να εφαρμόσουμε, ώστε να βελτιώσουμε την εικόνα του εαυτού στο παιδί. Οι τακτικές για τη βελτίωση της εικόνας του εαυτού σ΄ ένα παιδί απαιτούν νέες στάσεις, νέες συμπεριφορές και προσεγγίσεις, τόσο από τη δική μας μεριά. Όσο κι από τη μεριά του παιδιού.
Ο Ρούντολφ Ντάικωρς με τη συνεργάτιδά του Μπερνίς Μπρόνια Γκράνγουωλντ μας προτείνουν μερικές ιδέες που μπορούν να εφαρμοστούν με παιδιά κάθε ηλικίας, βοηθώντας τα να σχηματίσουν μια περισσότερο ενθαρρυντική εικόνα του εαυτού τους.
Ας δούμε λοιπόν τις προτάσεις τους:
♦Να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να διακινδυνεύουν και όχι να διαλέγουν πάντα τον πιο σίγουρο δρόμο.
♦Να μην ενθαρρύνουμε καμιά μορφή αυτό-υποτίμησης στα παιδιά.
♦Να κάνουμε προσπάθεια να μειώσουμε τις αναφορές στα εξωτερικά μέτρα της επιτυχίας. ( Το αδιάκοπο τρέξιμο πίσω από τους βαθμούς, τα βραβεία, τα χρήματα, την πρώτη θέση και τα υλικά αντικείμενα είναι ένας σίγουρος τρόπος μείωσης της αυτοεκτίμησης στα παιδιά)
♦Να βοηθήσουμε το παιδί μας να μειώσει την γκρίνια και την παραπονιάρικη συμπεριφορά.
♦Να εστιάζουμε πάντα την κριτική μας πάνω στη συμπεριφορά του παιδιού και όχι πάνω στην αξία του σαν ανθρώπινο ον.
♦Να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ενθουσιάζονται με κάθε τι στη ζωή και να αποφεύγουν να παγιδεύουν τον εαυτό τους μέσα στη ρουτίνα του «βαριέμαι».
♦Να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να διαλέγουν την ανεξαρτησία και όχι την εξάρτηση.
♦Να διδάσκουμε στα παιδιά να μην είναι επικριτικά.
♦Να ενθαρρύνουμε να είναι ειλικρινή με τον εαυτό τους, όσο κι αν αυτό είναι σκληρό.
♦Να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία που έχει η εμφάνιση για τα παιδιά.
♦Να προωθήσουμε σ΄ αυτά την υγεία και όχι την αρρώστια.
♦Όταν το παιδί κάνει σωστό, να μη χάνουμε την ευκαιρία να του το πούμε και να φροντίζουμε να του θυμίζουμε τακτικά πόσο καταπληκτικό είναι.
♦Να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά σαν ολοκληρωμένα άτομα, από την αρχή, και όχι σαν πλάσματα που θα γίνουν κάτι ή θα φτάσουν κάπου στο μέλλον.
♦Να τους δίνουμε την ευκαιρία να είναι ιδιαίτερα και μοναδικά.
♦Να μην παραλείπουμε να τα αγκαλιάζουμε, να τα χαϊδεύουμε, να τα φιλούμε, να επιδιώκουμε τη σωματική επαφή μαζί τους.
♦Να τα ακούμε προσεκτικά και να συμμετέχουμε στις δραστηριότητες της ηλικίας τους.
♦Να τα ενθαρρύνουμε να φέρουν φίλους στο σπίτι.
♦Να αποκτήσουμε τη συνήθεια να τους διαβάζουμε φωναχτά σ΄ όλες τις ηλικίες.
♦Να υποστηρίζουμε τις προσπάθειες τους να γίνουν ανεξάρτητα, αντί να θεωρούμε την ανεξαρτησία τους σαν απειλή για τη δική μας ανωτερότητα.
♦Να βοηθήσουμε το παιδί να αναπτύξει θετικές εικόνες του εαυτού του μέσα στο κεφάλι του και να αποφεύγει τους αυτοκαταστροφικούς μονολόγους.
Ύστερα από όσα προαναφέραμε κατανοούμε απόλυτα πως η εικόνα εαυτού ενός παιδιού είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας της ευτυχίας του. Τα παιδιά που πιστεύουν ότι κόσμος είναι ένα θαυμαστό και ωραίο μέρος, ότι τα ίδια είναι μοναδικά και αξιαγάπητα, έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα απέναντι στα παιδιά που βλέπουν τον εαυτό τους αρνητικά και με αμφιβολίες.
Τα καλά όρια πλάθουν ευτυχισμένα παιδιά…
Όταν στέλνουμε στα παιδιά σήματα με έντονη θετική φόρτιση, αρχίζουν κι αυτά να τρέφουν προσδοκίες ευτυχίας, ανυπομονούν να γνωρίσουν καινούριους ανθρώπους, αντί να τους αντιμετωπίζουν με κριτική και με φόβο. Αγαπούν τις προκλήσεις και είναι ανοικτά, στοργικά και γενναιόδωρα με τους άλλους. Αντίθετα τα παιδιά με χαμηλή αυταξία επιδιώκουν συνεχώς την επιδοκιμασία των άλλων και είναι γεμάτα αμφιβολίες για τον εαυτό τους και φόβο απέναντι στους άλλους. Νιώθουν ανασφάλεια, είναι υπερβολικά εξαρτημένα και ανίκανα να χαρίσουν αγάπη, γιατί δεν έχουν καθόλου διαθέσιμη αγάπη μέσα τους.
Η εικόνα εαυτού των παιδιών μας θα πρέπει να μας ενδιαφέρει πολύ και η δική μας συμμετοχή στη δημιουργία της είναι σημαντική.
Η μητέρα του Γουαίην Ντύερ, Χέηζελ Ντύερ, αφιέρωσε στο γιο της ένα ποίημα απ΄ το οποίο αποκομίζουμε ένα σημαντικό μήνυμα: Να καθοδηγούμε τα παιδιά μας και μετά να παραμερίζουμε διακριτικά, αγαπώντας τα όμως πάντα στοργικά…
Μια μητέρα πρέπει να καθοδηγεί…
Και μετά να παραμερίζει. –Ήξερα
Πως δεν έπρεπε να πω: Έτσι πρέπει
Να πορευτείς.
Γιατί δεν μπορούμε να προβλέψω
Ποια μονοπάτια ήταν ικανά να σε τραβήξουν
Σε ύψη αφάνταστα
Και άγνωστα σε μένα.
Κι ωστόσο πάντα στην καρδιά μου
Το ΄ξερα βαθιά
πως κάποτε θα αγγίξεις ένα αστέρι.
Δεν ξαφνιάστηκα!
Πηγή: symvstathmos.wordpress.com