Ο σχολικός εκφοβισμός ή αλλιώς bullying είναι ένα φαινόμενο που μελετάται και συζητιέται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, παρότι είναι ένα φαινόμενο που δεν εμφανίστηκε πρόσφατα.
Ο εκφοβισμός, που μπορεί να έχει τη μορφή σωματικής ή και ψυχολογικής βίας, έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης των τεχνολογικών μέσων, όπως του τηλεφώνου, του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Στο παρακάτω κείμενο θα εστιάσουμε στο τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε το συγκεκριμένο φαινόμενο.
Το πιο σημαντικό στάδιο είναι, όπως και σ’ όλα τα φαινόμενα και προβλήματα, αυτό της πρόληψης. Είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουν έγκαιρα οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς τα σημάδια, που μπορεί να είναι ενδεικτικά του ότι το παιδί είναι θύμα εκφοβισμού, όπως η άρνηση του να πάει στο σχολείο, να έχει άγχος ή να φέρει πάνω του σημάδια, που μπορεί να έχουν προκληθεί με χρήση βίας.
Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς θα πρέπει να κάνουν το παιδί να νιώσει ασφάλεια για να μιλήσει για την πίεση που δέχεται και να του μάθουν πως μπορεί να αντιμετωπίσει τον εκφοβισμό, που δέχεται. Θα πρέπει να ενισχύσουν στο παιδί να αίσθημα της αυτοεκτίμησης και να του διδάξουν κάποιες δεξιότητες ώστε να αποφεύγει τις δυσάρεστες καταστάσεις.
Είναι απαραίτητο να καταλάβει το παιδί ότι δε φταίει εκείνο για το ότι δέχεται εκφοβισμό. Το παιδί θα πρέπει να αναφέρει το περιστατικό σε κάποιον εκπαιδευτικό και να προσπαθεί να αποφύγει την αντιπαράθεση.
Bullying: Σχολικός εκφοβισμός και στα νηπιαγωγεία;
Η εκπαίδευση σε δεξιότητες συμπεριφοράς, ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης και διεκδικητικής στάση είναι κάτι, που συνήθως δε γνωρίζουν το πώς να το χειριστούν οι γονείς. Εδώ μπορεί να είναι χρήσιμη η βοήθεια ενός ειδικού ψυχολόγου ή συμβούλου.
Οι προσπάθειες όλων, τόσο των εκπαιδευτικών, όσο και των γονέων, θα πρέπει να επικεντρωθούν στα παιδιά που εκφοβίζουν και στις οικογένειές τους, γιατί εκεί βρίσκονται οι αιτίες του εκφοβισμού. Δεν θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι ο εκφοβισμός είναι κάτι που υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει, αλλά να δράσουμε αποφασιστικά στον τομέα της πρόληψης.
Η παρέμβαση στο κομμάτι της πρόληψης θα πρέπει να γίνει προς το παιδί που εκφοβίζει. Να εξετάσουμε γιατί το κάνει, το τι ”κερδίζει” απ’ αυτό και γιατί αισθάνεται καλύτερα όταν εκδηλώνει επιθετική συμπεριφορά. Εδώ είναι απαραίτητη η παρουσία ενός χαρισματικού εκπαιδευτικού και ενδεχομένως η συνεργασία με έναν ειδικό ψυχολόγο ή άλλης σχετικής ειδικότητας επιστήμονα, που θα κάνει το παιδί να συνειδητοποιήσει πως ό,τι νομίζει πως πετυχαίνει εκδηλώνοντας επιθετική συμπεριφορά, δεν το καταφέρνει. Θα πρέπει να προκαλέσουν στο παιδί μια αλλαγή στο σύστημα αξιών του εκ των έσω και όχι με παραινέσεις ή απειλές. Να κάνουν στο παιδί να συνειδητοποιήσει ότι η άσκηση πίεσης και βίας προς άλλα παιδιά δεν το καθιστά περισσότερο σημαντικό ή δημοφιλές.
Εκτός από τους εκπαιδευτικούς και τους άλλους ειδικούς επιστήμονες, είναι ιδιαίτερα σημαντικός και ο δικός μας ρόλος ως γονέων στον τομέα της πρόληψης. Να μάθουμε στο παιδί μας από νωρίς τις αξίες της αλληλεγγύης, του σεβασμού και της αξίας του να προσφέρει στους λιγότερο ισχυρούς. Να γίνουμε παράδειγμα και πρότυπο για τα παιδιά μας με τη δική μας συμπεριφορά. Δε μπορούμε να επιβάλουμε ή να απαιτήσουμε από τα παιδιά μας να σέβονται τους άλλους, όταν οι ίδιοι χρησιμοποιούμε για παράδειγμα στο σπίτι λεκτική ή σωματική βία.
Η μετάδοση ανθρωπίνων αξίων, τόσο μέσω του σχολείου, όσο και στην ίδια την οικογένεια μας παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη του φαινόμενου του εκφοβισμού.
Λεωνίδας Κάλφας για το Babyradio