Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου για το παιδί (πχ. παππούς ή γιαγιά), αποτελεί ένα οδυνηρό γεγονός. Όσο πιο κοντά είμαστε στο παιδί, καλούμαστε να το στηρίξουμε, αναλαμβάνοντας ένα δύσκολο ρόλο, καθώς δε γνωρίζουμε τι καταλαβαίνει ένα παιδί για το θάνατο, πώς αισθάνεται όταν χάνει κάποιον που αγαπά και τι να του πούμε για να το στηρίξουμε. Η ΜΕΡΙΜΝΑ, είναι μια μη κερδοσκοπική εταιρεία, η οποία ασχολείται με τη φροντίδα παιδιών και οικογενειών και έχει συντάξει ένα φυλλάδιο το οποίο αναφέρεται αναλυτικά σε αυτά τα πολύ σημαντικά ζητήματα.
Πιο συγκεκριμένα, το έντυπο αναφέρει ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, αν και αντιλαμβάνονται την απουσία ενός σημαντικού προσώπου από το περιβάλλον τους, δεν κατανοούν την οριστικότητα του θανάτου. Δηλαδή, πιστεύουν ότι αυτός που πέθανε μπορεί να γυρίσει ή ότι εξακολουθεί να ζει, να σκέπτεται και να αισθάνεται εκεί που βρίσκεται. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας κατανοούν ότι ο θάνατος είναι ένα μη αντιστρέψιμο γεγονός, αλλά πιστεύουν ότι συμβαίνει μόνο στους άλλους. Οι έφηβοι συνειδητοποιούν ότι όλοι οι άνθρωποι όπως και οι ίδιοι είναι θνητοί. Επίσης, είναι σε θέση να δώσουν μεταφυσικές και συμβολικές ερμηνείες στο θάνατο.
Μερικές από τις συχνότερες εκδηλώσεις θρήνου στα παιδιά, είναι η θλίψη, τα ξεσπάσματα θυμού ή κλάματος για ασήμαντο πολλές φορές λόγο, διάφοροι φόβοι όπως φόβος αποχωρισμού, αλλαγές στις συνήθειες ύπνου, επίμονη αναζήτηση του ατόμου που πέθανε και κάποιες φορές και σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, έξαρση αλλεργιών). Οι ανάγκες του παιδιού είναι να κατανοήσει ακριβώς τι συνέβη στο αγαπημένο του πρόσωπο, να έρθει σε επαφή και να εκφράσει τα συναισθήματα που του προκαλεί η απώλεια, να διατηρήσει ζωντανή την ανάμνηση του αγαπημένου του προσώπου, αλλά και να επενδύσει σε άλλες σχέσεις.
Πώς όμως μιλάμε σε ένα παιδί για το γεγονός; Είναι βασικό να έχουμε υπ’ όψιν μας τα παρακάτω:
1) μην αποκρύπτετε το γεγονός: η απόκρυψη της πραγματικότητας ή η παροχή ψεύτικων πληροφοριών, αντί να προστατεύει τα παιδιά, τους δημιουργεί επιπλέον προβλήματα,
2) ενημερώστε αμέσως μετά το γεγονός: η καθυστέρηση δημιουργεί σύγχυση, παρερμηνείες, ανασφάλεια και φόβο. Εξηγήστε με ακρίβεια και ειλικρίνεια τι συνέβη, πώς συνέβη και προσαρμόστε το λεξιλόγιο σας στο επίπεδο κατανόησης του παιδιού,
3) χρησιμοποιείστε τις σωστές λέξεις όπως «πέθανε», «θάνατος» και όχι ασαφείς εκφράσεις όπως «χάθηκε» ή «έφυγε»,
4) μην ωραιοποιείτε την πραγματικότητα του θανάτου: η πραγματικότητα αν και οδυνηρή, δεν αλλάζει. Μπορείτε να εξηγήσετε τι συμβαίνει όταν πεθαίνει κάποιος, λέγοντας για παράδειγμα ότι «το σώμα σταματά να λειτουργεί, η καρδιά του δε χτυπάει πια, δε σκέπτεται, δεν αισθάνεται,
5) ακούστε προσεκτικά και δώστε απαντήσεις σε αυτό που σας ρωτά: μη βομβαρδίζετε το παιδί με πληροφορίες, αλλά δώστε του χρόνο να εκφράσει τα συναισθήματα του,
6) τονίστε στο παιδί ότι δεν έχει ευθύνη γι’ αυτό που συνέβη: διαβεβαιώστε το, ότι τίποτα από όσα έκανε, σκέφτηκε ή είπε (αταξίες ή απαγορευμένες πράξεις ή σκέψεις) δεν προκάλεσαν το θάνατο του αγαπημένου του ανθρώπου και τονίστε ότι δεν υπάρχει τίποτα που να μπορούσε να κάνει για το αποτρέψει,
7) επαναλάβετε τις πληροφορίες και εξηγήστε ξανά και ξανά: τα παιδιά μπορεί να ρωτήσουν επανειλημμένα για τις συνθήκες του θανάτου ή να εκφράσουν απορίες στην προσπάθεια τους να κατανοήσουν το γεγονός και
8) πληροφορείστε το παιδί για το τι θα συμβεί από δω και πέρα: καθώς τα παιδιά ανησυχούν για το μέλλον τους, ενημερώστε για τις συνθήκες που θα παραμείνουν σταθερές.
Με όλα τα παραπάνω, μπορείτε να στηρίξετε το παιδί που βιώνει μια απώλεια με συνέπεια και αποτελεσματικότητα.
Μαρίνα Κρητικού
Ψυχολόγος Υγείας – Συστημική Σύμβουλος
Εαν σας άρεσε το άρθρο πατηστε Like και μοιραστείτε το με τους φιλους σας!