Η ψυχολογία των διδύμων (ή πολυδύμων)
Tα δίδυμα συχνά αισθάνονται την ανάγκη να εξηγήσουν ότι δεν είναι ακριβώς ίδια μεταξύ τους σε όλα τα θέματα, ότι έχουν το καθένα τη δική του προσωπικότητα και τα δικά του ενδιαφέροντα. Είναι σαν να προσπαθούν να αποδείξουν ότι είναι διαφορετικά το ένα από το άλλο για να εδραιωθούν ως άτομα.
[babyPostAd]Οι γονείς συχνά δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν πιο είναι το κάθε δίδυμο και μερικές φορές καταφεύγουν σε χρωματική κωδικοποίηση των ρούχων των παιδιών, σε τρύπημα των αυτιών τους ή βάφουν τα νύχια των ποδιών τους με διαφορετικά χρώματα όταν είναι μικρά και δεν μπορούν να τα ξεχωρίσουν. Αργότερα στη ζωή, τα δίδυμα εκφράζουν τις αρνητικές πτυχές αυτού του συστήματος κωδικοποίησης. Μπορεί να απεχθάνονται το χρώμα με το οποίο είχαν συνδεθεί και ευχαριστιούνται πολύ όταν αποκτούν την ελευθερία να φορέσουν ό,τι χρώμα θέλουν.
Αναμφίβολα, υπάρχει στενή σύνδεση ανάμεσα στα δίδυμα. Δεδομένου ότι μοιράζονται τον ίδιο χώρο κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης, συνήθως αναπτύσσεται ένας σωματικός και συναισθηματικός δεσμός μεταξύ τους από τη στιγμή που γεννιούνται. Αυτός ο δεσμός παραμένει σε όλη τη ζωή τους ως ένα ξεχωριστό σύμβολο της ταυτότητάς τους ως δίδυμο ζευγάρι. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το δίδυμο ζευγάρι αποτελείται από δύο ξεχωριστά άτομα που το καθένα έρχεται με τη δική του ταυτότητα η οποία συχνά είναι πολύ διαφορετική από αυτή του διδύμου της.
Η έκταση της διαφοροποίησης που θα πρέπει να επιτύχει κάποιος από το δίδυμό του είναι ένα ζήτημα που τον απασχολεί σε όλη τη ζωή του. Κατά μία άποψη, ότι η διαφοροποίηση μπορεί να είναι ένα μέσο για την αποφυγή του άμεσου ανταγωνισμού μεταξύ των διδύμων, ο οποίος μπορεί να είναι αρκετά επώδυνος δεδομένης της ομοιότητας που υπάρχει ανάμεσά τους.
Η διαφοροποίηση της προσωπικότητας και του εαυτού διέπεται τόσο από εξωτερικές όσο και από εσωτερικές δυνάμεις. Υπάρχουν δύο παράγοντες που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της διαφοροποίησης των δίδυμων: ο ρόλος της διαφορικής ταύτισης με καθένα από τους γονείς και ο ρόλος του ανταγωνισμού ανάμεσα στα δίδυμα.
Ταύτιση με το γονέα
Τα δίδυμα συχνά χωρίζουν τους γονείς τους ως αντικείμενα προσκόλλησης. Επειδή η φροντίδα των διδύμων είναι αρκετά απαιτητική, οι γονείς μερικές φορές μοιράζουν τα καθήκοντα αναλαμβάνοντας ο καθένας την ευθύνη ενός παιδιού. Σ’ αυτή την περίπτωση, κάθε παιδί έχει διαφορετικό πρωτεύον αντικείμενο προσκόλλησης (ο ισχυρός συναισθηματικός δεσμός που αναπτύσσει το παιδί προς το κύριο πρόσωπο που το φροντίζει – ο λεγόμενος πρωταρχικός δεσμός) και άρα ταυτίζεται περισσότερο με τον ένα γονέα.
Άλλες φορές, παίζει ρόλο η προσωπικότητα του κάθε διδύμου και η ιδιοσυγκρασία του. Τα ενδιαφέροντα και η προσωπικότητα του ενός διδύμου ταιριάζουν με αυτά του πατέρα ενώ το άλλο δίδυμο είναι πιο άνετα μαζί με τη μητέρα. Η διαφορική ταύτιση φαίνεται να έχει σαφείς επιπτώσεις στις δραστηριότητες, στη σεξουαλική προτίμηση, στην προσωπικότητα, στο στυλ ανατροφής των παιδιών και στο στυλ μάθησης. Είναι σαφές ότι οι μεγάλες διαφορές μεταξύ ορισμένων διδύμων σχετίζονται άμεσα με τις διαφορετικές σχέσεις που έχουν με καθέναν από τους γονείς τους.
Τα άλλα αδέλφια μπορεί επίσης να παίζουν κάποιο ρόλο. Μερικές φορές κάθε δίδυμο ανατίθεται σε έναν μεγαλύτερο αδελφό (ή αδελφή) και η επίδραση της σχέσης με το μεγαλύτερο αδελφό μπορεί να είναι πολύ έντονη.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ των διδύμων
Τα δίδυμα που είναι ντυμένα όμοια ή που ενθαρρύνθηκαν να κάνουν παρόμοια πράγματα, αισθάνονται την ανάγκη να υπερτονίσουν τις διαφορές τους, προκειμένου να διατηρήσουν μια αίσθηση του εαυτού τους ως ξεχωριστά άτομα. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των διδύμων ξεκινά νωρίς. Η κύρια πηγή ανταγωνισμού είναι για τη γονική προσοχή. Αργότερα στη ζωή, τα δίδυμα έχουν την τάση να αναπτύσσουν διαφορετικά ενδιαφέροντα για να αποφύγουν τον ανταγωνισμό, ο οποίος δημιουργεί ανεπιθύμητες διαχωριστικές γραμμές μεταξύ τους. Υπάρχει όμως και μια άλλη όψη σε αυτό: τα στοιχεία διαφοροποίησης που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για να αποφευχθεί ο ανταγωνισμός, μπορεί στην πραγματικότητα να εντείνουν τα ανταγωνιστικά συναισθήματα, ειδικά αν αυτά τα στοιχεία διαφοροποίησης περιλαμβάνουν έπαινο, αναγνώριση, ή άλλες ανταμοιβές. Φυσικά, η σχέση ανάμεσα στη διαφοροποίηση και στον ανταγωνισμό είναι κυκλική και περίπλοκη.
Τα σχολεία έχουν κι αυτά κάποια επιρροή στη ρύθμιση της διαφοροποίησης και του ανταγωνισμού μεταξύ των διδύμων. Πολλά σχολεία έχουν μια πολιτική διαχωρισμού για τα δίδυμα, και οι περισσότερες οικογένειες διδύμων υποστηρίζουν αυτήν την πολιτική.
Τα επιχειρήματα υπέρ αυτού του διαχωρισμού είναι:
1. Εάν τα δίδυμα τοποθετηθούν στην ίδια τάξη, η εργασία και οι επιδόσεις τους θα είναι υπό συνεχή σύγκριση, ενθαρρύνοντας έτσι τη ζήλια και την προστριβή μεταξύ τους.
2. Αν βρίσκονται στην ίδια τάξη μονοζυγωτικά (πανομοιότυπα) δίδυμα, αυτό μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και δυσκολία στους δασκάλους και στους συμμαθητές.
3. Τα δίδυμα μπορεί να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία εξαπατώντας ή κάνοντας διάφορες αταξίες.
4. Αν τα δίδυμα παραμείνουν μαζί, αυτό θα τα αποτρέψει από το να κάνουν μόνοι τους φίλους ή να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και θα αναστείλει την ελευθερία τους να εξατομικευτούν και να αναπτύξουν δικά τους ενδιαφέροντα.
Η υποκειμενική εμπειρία των διδύμων -ως ατόμων- διαφέρει και αυτές οι εμπειρίες παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους. Η διαφοροποίηση είναι ένα σημαντικό ζήτημα για τα δίδυμα και είναι δύσκολο να ισορροπήσεις την επιθυμία να διατηρήσεις το μοναδικό δεσμό μεταξύ των διδύμων αλλά επίσης να διαμορφώσεις τη δική σου ταυτότητα ως άτομο.
Ο βαθμός ομοιότητας διαφέρει από το ένα ζευγάρι διδύμων στο άλλο. Κάποια εξακολουθούν να ντύνονται και να μιλούν με τον ίδιο τρόπο και σε μεγάλη ηλικία ενώ κάποια άλλα δίδυμα ακολουθούν εντελώς διαφορετικές πορείες στη ζωή.
Η διαφοροποίηση στα δίδυμα μπορεί να προσφέρει ένα μέτρο σύγκρισης για την αξιολόγηση του πόσο φυσιολογική είναι η σχέση των διδύμων. Δεδομένου ότι η σχέση μεταξύ των διδύμων είναι πολύπλοκη, όσο πιο ασφαλής είναι ο καθένας τους στην ατομική και στη κοινή τους ταυτότητα, οι δίδυμοι μπορεί να αναπτύξουν στενή και μακροχρόνια σχέση μεταξύ τους που δεν βασίζεται σε υπερβολική εξάρτηση και σε απώλεια των προσωπικών ορίων του εαυτού.
Ο ρόλος των γονέων
Πέρα από τα έμφυτα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, η επίδραση της σειράς γέννησης στα πολύδυμα είναι πιο συχνά θέμα αντίληψης παρά πραγματικότητα. Οι γονείς των πολυδύμων και η κοινωνία, θέτουν προσδοκίες συμπεριφοράς με βάση τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της σειράς γέννησης και, ως συνέπεια, τα παιδιά συμπεριφέρονται σύμφωνα με αυτές τις προσδοκίες (αυτοεκπληρούμενη προφητεία).
Για παράδειγμα, μια μητέρα μπορεί να πει «Ο Γιώργος γεννήθηκε πρώτος. Πάντα κάνει πρώτος τα πάντα. Ήταν ο πρώτος που μπουσούλησε και θα περπατήσει και πρώτος!» Περιμένει το «πρωτότοκο» δίδυμο αγόρι να περπατήσει πριν από τον αδερφό του και ξοδεύει περισσότερο χρόνο προπονώντας και ενθαρρύνοντας αυτό το γιό. Ανταποκρινόμενος στην αυτοεκπληρούμενη προφητεία, ο Γιώργος φυσικά περπατάει πρώτος.
Επίσης, καθώς τα δίδυμα μεγαλώνουν, οι γονείς τους συχνά περιμένουν το «πρωτότοκο» τους να φροντίζει για το «νεότερο» αδελφό του, εδραιώνοντας τον στον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση και ενισχύοντας τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του στο καλούπι ενός μεγαλύτερου παιδιού.
Προτάσεις για τους γονείς των πολυδύμων
Για να προωθήσετε την ανάπτυξη της προσωπικότητας του κάθε παιδιού ξεχωριστά, οι γονείς των πολυδύμων μπορείτε να:
● Υιοθετήσετε μια σειρά από σταθερές, ουδέτερες προσδοκίες που θα επιτρέψουν σε κάθε παιδί να εκπληρώσει τις εγγενείς δυνατότητες της προσωπικότητας του.
● Αποφύγετε τα στερεότυπα της σειράς γέννησης που δεν έχουν νόημα για τα δίδυμα.
● Μη δώσετε σημασία στη σειρά γέννησης. Αν χρειάζεται, επιλέξτε να μη μάθετε τη σειρά γέννησης των πολυδύμων.
● Αποθαρρύνετε τους άλλους, την ευρύτερη οικογένεια, τους δασκάλους και περίεργους αγνώστους, να δίνουν έμφαση στη σειρά γέννησης.
Πηγή: Psychotherapeia.net.gr