Συγκοίμηση: τι είναι
Η συγκοίμηση (ή συν-κοίμηση ή και παρακοίμηση), διεθνώς γνωστή με τον όρο co-sleeping, είναι η πρακτική όπου γονείς και βρέφη (ή/και παιδιά) κοιμούνται μαζί στο ίδιο δωμάτιο. Ο όρος co-bedding ή bed-sharing αναφέρεται σε ένα από τα είδη συγκοίμησης, όπου γονείς και βρέφη μοιράζονται το ίδιο κρεβάτι στη διάρκεια του ύπνου.
Αν και ιδιαίτερα διαδεδομένη πρακτική στον ανατολικό κόσμο, φαίνεται πως δε συμβαίνει το ίδιο και στο δυτικό, μέχρι τουλάχιστον και τον 19ο αιώνα, όπου πολλοί επαγγελματίες υγείας την αποθάρρυναν, θεωρώντας την ως κάτι παράξενο και επικίνδυνο. Ωστόσο, η Αμερικάνικη Παιδιατρική Εταιρία σημειώνει πως από τη στιγμή που πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις ασφάλειας τότε μόνο θετική μπορεί να είναι η επίδραση της στα βρέφη.
Κανόνες ασφάλειας στη συγκοίμηση (όταν γονείς και παιδί κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι)
- Οι γονείς δεν καπνίζουν, δεν πίνουν περισσότερο από ένα-δυο ποτά, δεν παίρνουν κατασταλτικά φάρμακα, δεν κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών.
- Η μητέρα δεν είναι υπερβολικά κουρασμένη με μειωμένες αντιδράσεις.
- Γύρω και κάτω από το βρέφος δεν υπάρχουν αντικείμενα, όπως λούτρινα, μαξιλάρια.
- Τα μαλλιά της μητέρας δεν είναι υπερβολικά μακριά, όπου θα μπορούσε το βρέφος να μπλεχτεί.
- Δεν υπάρχει κενός χώρος, όπου το βρέφος θα μπορούσε να παγιδευτεί.
- Δεν κοιμούνται μαζί σε καναπέ, πολυθρόνα, καρέκλες κλπ. Το στρώμα του κρεβατιού δεν είναι ιδιαίτερα μαλακό, δε βουλιάζει (π.χ. στρώμα νερού).
- Δε μοιράζεται το βρέφος το κρεβάτι με μεγαλύτερα αδέλφια ή με κατοικίδια.
- Το βρέφος δεν κοιμάται μόνο του σε κρεβάτι ενήλικα.
- Το βρέφος δεν είναι μικρότερο των 8 εβδομάδων.
- Το βρέφος δεν είναι πρόωρο ή λιποβαρές. Δεν έχει πυρετό ή οξεία ασθένεια.
- Η θερμοκρασία του δωματίου δεν είναι ούτε πολύ κρύα, ούτε πολύ ζεστή.
- Το βρέφος δεν είναι υπερβολικά ντυμένο. Το σκέπασμα του είναι στερεωμένο στα πόδια του κρεβατιού και δεν καλύπτει το βρέφος πάνω από το λαιμό. Σκεπάζεται με ελαφριά βρεφική κουβέρτα ή σε υπνόσακο.
- Η μητέρα θηλάζει. Έχει βρεθεί πως οι μητέρες, οι οποίες ταΐζουν το μωρό τους με μπιμπερό κοιμούνται με την πλάτη στραμμένη στο βρέφος και ανταποκρίνονται λιγότερο στις ανάγκες του τη νύχτα.
Τέλος, μια άλλη εναλλακτική για τη συγκοίμηση στο ίδιο κρεβάτι, είναι η ειδική τοποθέτηση και στερέωση του κρεβατιού του βρέφους στο κρεβάτι των γονιών στο ύψος του κεφαλιού. Το βρεφικό κρεβάτι περιβάλλεται από κάγκελα, εκτός από την πλευρά της ένωσης των δυο κρεβατιών.
Συνήθεις δυτικές απόψεις
«Η συγκοίμηση θα προκαλέσει ψυχολογικά προβλήματα στο παιδί»
Οι γονείς που έχουν την παραπάνω ανησυχία, φοβούνται πως το παιδί τους θα δυσκολευτεί να αυτονομηθεί και να ανεξαρτητοποιηθεί. Ο Dr. James Mc Kenna υποστηρίζει πως αυτή η διατύπωση είναι μια προσωπική και αυθαίρετη κρίση. Μια κρίση, που βασίζεται στις δυτικές αξίες και στην ιδιαίτερη προώθηση της ατομικότητας και της αυτονομίας των βρεφών. Ωστόσο, καμία έρευνα δεν έχει δείξει ότι οι στόχοι για διαχωρισμό και ανεξαρτησία επηρεάζονται αρνητικά από τη συγκοίμηση. Αντίθετα φαίνεται πως όταν η πρακτική αυτή επιλέγεται από τους γονείς για ιδεολογικούς και συναισθηματικούς σκοπούς –εξαιρουμένων βέβαια των περιπτώσεων, όπου η συγκοίμηση αποτελεί μέρος μιας γενικότερης ψυχοπαθολογικής και δυσλειτουργικής οικογένειας και/ή όταν αυτή συμβαίνει κάτω από επικίνδυνες κοινωνικές ή σωματικές συνθήκες- μόνο θετικές επιδράσεις έχει στον ψυχισμό και στη συνολικότερη λειτουργικότητα του παιδιού. Όταν οι σχέσεις των εμπλεκόμενων μερών είναι υγιείς, τα μακροχρόνια αποτελέσματα κάθε άλλο παρά αρνητικά είναι.
To 46% των μαμάδων κάνουν συγκοίμηση και λένε ψέματα γι’ αυτό! Εσείς;
«Αν το παιδί μου κοιμάται από τώρα στην κρεβατοκάμαρά μας, τότε πώς θα μάθει να κοιμάται μόνο του στο δωμάτιό του;»
Ας μην ξεχνάμε τη νευρολογική ανωριμότητα των βρεφών κατά τη γέννησή τους, καθώς και το γεγονός ότι αργούν να ωριμάσουν σε σχέση με τα περισσότερα θηλαστικά. Ενώ τα υπόλοιπα είδη θηλαστικών γεννιούνται με το 60%-70% του ενήλικου εγκεφάλου τους και συνήθως στον πρώτο χρόνο της ζωής του έχουν ανεξαρτητοποιηθεί πλήρως, στο ανθρώπινο είδος το ποσοστό του εγκεφάλου βρίσκεται στο 25% συγκριτικά με των ενηλίκων, ενώ για την πλήρη ανάπτυξη και ανεξαρτητοποίηση τους (σωματική και ψυχική) απαιτούνται πολλά περισσότερα χρόνια (14 με 17).
Ως εκ τούτου, τα βρέφη αδυνατούν να φροντίσουν τα ίδια τον εαυτό τους και χρειάζονται την προσοχή και την επαφή με τους άλλους. Η κάλυψη της έμφυτης ανάγκης των βρεφών για επαφή και εγγύτητα από τους γονείς (όπως για παράδειγμα μέσα από το άγγιγμα, τα λόγια, τη συναισθηματική υποστήριξη) νωρίς στη ζωή τους οδηγεί και σε από νωρίς ανεξαρτησία και αυτάρκεια, εν αντιθέσει με ό,τι πιστεύεται στο δυτικό κόσμο. Η αυθαίρετη κοινωνική ιδέα ότι οι γονείς θα πρέπει ήδη από τη βρεφική ηλικία να προωθήσουν την ανεξαρτησία του παιδιού τους οδηγεί συχνά στους λανθασμένους ισχυρισμούς πως ένα βρέφος, το οποίο δεν μπορεί να ανακουφιστεί μόνο του από νωρίς δε θα μπορέσει να τα καταφέρει ούτε αργότερα και πως οι γονείς αυτού του τύπου είναι ανεπαρκείς. Αντίθετα με όλα αυτά, τέτοιου είδους ιδέες και ισχυρισμοί δεν έχουν καμία επιστημονική τεκμηρίωση.
«Είναι ασφαλές να κοιμόμαστε μαζί με τα παιδιά μας;»
Ας αντιστρέψουμε την ερώτηση και ας αναρωτηθούμε «είναι ασφαλές για τα παιδιά μας να κοιμούνται μόνα τους;». Από τη στιγμή που τηρούνται όλοι οι κανόνες ασφαλείας (που προαναφέρθηκαν), τότε ελαχιστοποιούνται και οι πιθανότητες για το Σύνδρομο Αιφνίδιου Θανάτου (SIDS). Για την ακρίβεια και σε αντίθεση με την επικρατούσα αντίληψη, η συντριπτική πλειοψηφία περιστατικών αιφνίδιων θανάτων συμβαίνει σε βρέφη που κοιμούνται μόνα τους.
Η διαφορά στα ποσοστά αυτά φαίνεται πως οφείλεται στο γεγονός ότι τα βρέφη, που κοιμούνται σε κοντινή απόσταση από τη μητέρα τους, βρίσκονται σε «προστατευτική εγρήγορση», καθώς νιώθουν πιο ασφαλή και γνωρίζοντας ότι η μητέρα τους θα ανταποκριθεί άμεσα στις ανάγκες τους, ξυπνούν πιο εύκολα αν αισθανθούν πως κατά κάποιο τρόπο κινδυνεύει η υγεία τους (π.χ. δυσκολία στην αναπνοή).
Πλεονεκτήματα και μακροπροθέσμα οφέλη της συγκοίμησης
Η Margot Sunderland (διευθύντρια του Κέντρου Ψυχικής Υγείας του Παιδιού στο Λονδίνο) επισημαίνει τη θετική συμβολή της συγκοίμησης μέσα από μια σειρά επιστημονικών μελετών, καθώς τα παιδιά αυτά εξελίσσονται σε ήρεμους και υγιείς ενήλικες.
Ορισμένα από τα πλεονεκτήματα που αναφέρονται στις έρευνες είναι: το γεγονός ότι διευκολύνεται και προάγεται ο θηλασμός, ρυθμίζονται με καλύτερο τρόπο οι σημαντικές λειτουργίες, για παράδειγμα τα βρέφη έχουν πιο σταθερή θερμοκρασία σώματος, πιο κανονικούς καρδιακούς παλμούς, λιγότερες παύσεις στην αναπνοή τους, αισθάνονται μεγαλύτερη συναισθηματική ασφάλεια –καθώς γνωρίζουν ότι οι γονείς τους είναι εκεί και πως μπορούν να ανταποκριθούν συναισθηματικά και σωματικά με ένα σωρό τρόπους, με αποτέλεσμα να κλαίνε λιγότερο συχνά και κατά συνέπεια να εκκρίνουν λιγότερα ποσοστά αδρεναλίνης, κάτι που συνδέεται με μικρότερες πιθανότητες ανάπτυξης άγχους και άλλων διαταραχών στην ενήλικη ζωή.
Όσον αφορά στα μακροπρόθεσμα οφέλη, έχει παρατηρηθεί πως τα παιδιά -στα οποία οι γονείς τους ακολούθησαν την πρακτική της συγκοίμησης και την ακολούθησαν μέχρις ότου τα ίδια θελήσουν να κοιμούνται μόνα τους- είχαν υψηλότερο επίπεδο αυτοεκτίμησης, ήταν πιο χαρούμενα, βίωναν λιγότερες ενοχές, λιγότερο άγχος και φόβο, ανεξαρτητοποιήθηκαν πιο σύντομα, παρουσίασαν καλύτερη συμπεριφορά στο σχολείο και ήταν πιο εξοικειωμένα με πράξεις στοργής και τρυφερότητας.