Πριν από μερικές εβδομάδες, μια ημέρα μετά από έντονη χιονόπτωση, περπατούσα με το γιο μου για να πάμε στο προνήπιο. Θυμάμαι πως υπήρχαν παντού γύρω μας μικροί λοφίσκοι γεμάτοι με χιόνι και ο γιος μου δεν έχανε την παραμικρή ευκαιρία να ρίχνει κυριολεκτικά τον εαυτό του μέσα σε κάθε έναν από αυτούς που περνούσαμε. Όπως πλησιάζαμε στο σχολείο, ένας άλλος γονιός κοίταξε τον γιο μου, που ήταν καλυμμένος από την κορυφή ως τα νύχια με χιόνι και τίναζε το μικρό βουνό απ’ το χιόνι που είχε πάνω του δίπλα στην είσοδο.
Τα αγόρια είναι πάντα αγόρια, ε; μου είπε ένας γονιός. Εμ.. ναι! του απάντησα χαμογελώντας και σήκωσα το γιο μου για να τον τινάξω από τα χιόνια για να μπούμε μέσα στο σχολείο. Ναι, μπορεί να γέλασα, αλλά μέσα μου ήμουν θυμωμένη. Βλέπετε, μισώ πραγματικά την έκφραση Τα αγόρια είναι πάντα αγόρια! και την μισώ ακόμα περισσότερο όταν απευθύνεται στα δικά μου αγόρια.
Βέβαια, καταλαβαίνω απόλυτα πως ο τρόπος που το είπε ο συγκεκριμένος γονιός δεν είχε καμία πρόθεση να βλάψει, ούτε στο ελάχιστο. Είδε τον γιο μου να φέρεται με ζωηρό, παιδικό και “αγορίστικο” τρόπο και το μόνο που σκέφτηκε ήταν πως ο γιος μου, αν μη τι άλλο, κάνει κάτι το οποίο είναι αξιολάτρευτο. Για την ακρίβεια, χρησιμοποιώντας την έκφραση “Τα αγόρια είναι πάντα αγόρια”, ήθελε να τονίσει πόσο φυσιολογικό ήταν για το γιο μου να απολαμβάνει με αυτό τον τρόπο το παιχνίδι στο χιόνι. Και είναι απόλυτα σωστό. Σε αυτό το μέρος συμφωνώ μαζί του.
Το πρόβλημά μου είναι πως δεν έχει να κάνει με το γεγονός ότι είναι αγόρι. Είμαι σίγουρη πως ο συγκεκριμένος γονιός δεν σκέφτηκε τη διάκριση ανάμεσα στα δυο φύλα που προκύπτει από την έκφραση “Τα αγόρια είναι πάντα αγόρια”, ούτε τον τρόπο με τον οποίο η έκφραση αυτή μπορεί να δημιουργήσει στερεότυπα για τα αγόρια, όπως η αντίληψη πως κάποιες συγκεκριμένες δραστηριότητες είναι αποκλειστικά και μόνο για αγόρια. Είμαι επίσης σίγουρη πως ο συγκεκριμένος γονιός δεν σκέφτηκε ούτε πως η συγκεκριμένη έκφραση συχνά χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει συμπεριφορές αγοριών και αντρών που συνδέονται με το μισογυνισμό και τη βία.
Όμως εμένα από το μυαλό μου, εκείνη τη στιγμή, πέρασαν όλα τα παραπάνω και δεν κατάφερα να μη θυμώσω. Εγώ κατανοώ ότι αυτός ο “πατριαρχικός” τρόπος συμπεριφοράς αποτελεί μέρος της κουλτούρας μας και μπορώ να διαχειριστώ με ευγένεια ανάλογες καταστάσεις κοιτάζοντάς τες με πιο αναλυτική ματιά και όχι δεν ανησυχώ για εμένα. Ανησυχώ για το γιο μου. Ίσως γιατί τα πρώτα τέσσερα χρόνια της ζωής του, πάντα προσπαθούσα να τον προστατεύσω, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, από κάθε είδους στερεότυπο σχετικό με την ισότητα των δύο φύλων. Ήξερα πως αργά ή γρήγορα θα έφτανε η ώρα που θα εκτεθεί σε όλα αυτά που προσπαθούσα να αποφύγω, αλλά ήθελα να του προσφέρω τουλάχιστον λίγα χρόνια για να βιώσει τη ζωή με τον δικό του τρόπο. Ήθελα να αναπτύξει τη δική του φωνή και τα δικά του θέλω σαν άνθρωπος, και όχι σαν ένα άτομο φτιαγμένο για να ταιριάξει σε μια κοινωνία με στερεότυπα.
Για αυτό τον λόγο ποτέ δεν του έμαθα πως υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που μπορεί να κάνει ένα αγόρι και συγκεκριμένα πράγματα που μπορεί να κάνει ένα κορίτσι. Όταν ενθουσιάστηκε με μια πριγκιπική τιάρα που είδε σε ένα μαγαζί με παπούτσια, του την αγόρασα και τον άφησα να τη φορέσει όσο θέλει. Τον άφησα επίσης να χτίσει μια ολόκληρη συλλογή από ροζ οδοντόβουρτσες με πριγκίπισσες και όταν βρήκε μια κούκλα Barbie που του άρεσε στο σπίτι της ξαδέρφης του και θέλησε να τη δανειστεί, τον άφησα να το κάνει χωρίς επιπλέον ερωτήσεις.
Θα μπορούσα να πω ότι τα ενδιαφέροντα του γιου μου ανήκουν στα κλασικά ενδιαφέροντα των αγοριών της ηλικίας του, όπως αυτοκινητάκια, τρενάκια, σούπερ ήρωες και άλλα. Η αλήθεια είναι όμως πως προσπάθησα με όλες μου τις δυνάμεις να διασφαλίσω πως τα ενδιαφέροντά του θα παραμείνουν μια καθαρά προσωπική υπόθεση και θα καθοριστούν από τον ίδιο και μόνο τον ίδιο.
Δεν είμαι ανόητη, ξέρω πολύ καλά πως θα έρθει η μέρα που ο γιος μου θα καταλάβει πως ο κόσμος έχει αρκετά διαφορετική άποψη για αυτά τα θέματα. Για την ακρίβεια, μόνο μερικούς μήνες αφότου πήγε στο προνήπιο και ενώ του διάβαζα μια ιστορία για μια πριγκίπισσα που διάλεξε από τη βιβλιοθήκη, με κοίταξε και μου είπε χαρακτηριστικά Μαμά, ήξερες πως οι πριγκίπισσες είναι για τα κορίτσια; Ναι, απάντησα, οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν πως έτσι είναι, αλλά στην πραγματικότητα αυτό είναι κάτι που επινόησαν οι ίδιοι οι άνθρωποι. Η αλήθεια είναι πως μπορούν να σου αρέσουν οι πριγκίπισσες είτε είσαι αγόρι είτε είσαι κορίτσι.
Και το πίστεψε. Μερικές εβδομάδες αργότερα όμως, καθώς ζωγραφίζαμε, ξαφνικά μου ζήτησε να πάρω όλους του ροζ μαρκαδόρους και να τους πετάξω στα σκουπίδια. Γιατί; τον ρώτησα. Το ροζ είναι μόνο για τα κορίτσια, μου απάντησε. Πήρα μια βαθιά ανάσα και του εξήγησα πως, ναι πολλοί άνθρωποι το πιστεύουν αυτό, αλλά η αλήθεια είναι πως το ροζ είναι απλά ένα χρώμα το οποίο ο καθένας έχει την επιλογή να χρησιμοποιεί και να χαίρεται. Προσπάθησα να κρατήσω την εξήγησή μου αρκετά απλή και εκείνος έδειξε να την απορροφά, αλλά μπορώ να πω με σιγουριά πως αυτή την φορά ήταν περισσότερο σκεπτικός από τις προηγούμενες.
Είναι βέβαιο πως δεν υπάρχει κανένας τρόπος να προστατεύσουμε πλήρως τα παιδιά μας από στερεότυπα σχετικά με διακρίσεις μεταξύ των φύλων, ειδικά όταν στερεότυπα σαν και αυτά είναι βαθιά ριζωμένα μέσα στην ανθρώπινη κουλτούρα και στις ψυχές μας. Ακόμα και οι πιο φιλελεύθερες οικογένειες θα μπορούσαν να αποτύχουν σε κάποιο βαθμό. Πιστεύω όμως πως όλοι μας ξεχωριστά οφείλουμε να κάνουμε ένα μικρό κομμάτι δουλειάς. Πρέπει να διαλέγουμε με αρκετή προσοχή κάθε λέξη, που θα χρησιμοποιούμε όταν μιλάμε στο παιδί μας, και να σκεφτόμαστε τι είδους αξίες και ιδανικά θα θέλαμε να ενστερνιστεί το παιδί μας μεγαλώνοντας.
Ως μαμά δύο μικρών αγοριών, πιστεύω πως είναι καθήκον μου να διδάξω στα παιδιά μου τον τρόπο να είναι “σκληρά και ατίθασα” αλλά και τον τρόπο να είναι “ευαίσθητα και τρυφερά”. Πρέπει να μάθω στα παιδιά μου πως τα αγόρια μπορούν να γίνουν ισχυρά και να πετύχουν πολλά πράγματα, μπορούν όμως να έχουν και πιο «αδύναμες» στιγμές όπου θα έχουν την ανάγκη να μιλήσουν για τα αισθήματά τους και να κλάψουν. Πρέπει επίσης να μάθω στους γιους μου πως το γεγονός ότι είναι αγόρια δεν μπορεί ποτέ να τους δώσει το δικαίωμα ή την δικαιολογία για να γίνουν βίαια ή να πληγώσουν κάποιον άλλο άνθρωπο. Πρέπει να μεγαλώσω άνδρες που θα τρέφουν σεβασμό για τις γυναίκες, σεβασμό μεταξύ των και σεβασμό για οποιονδήποτε άλλον μπορεί να γνωρίσουν στη ζωή τους.
Δεν μπορώ όμως να το πετύχω αυτό μόνη μου, χρειάζομαι τη βοήθεια όλων σας. Οπότε, σας παρακαλώ, σκεφτείτε λίγο παραπάνω πριν πείτε κάτι όπως Τα αγόρια είναι πάντα αγόρια, Στάσου σαν άντρας, Τα αγόρια δεν κλαίνε ή οποιαδήποτε άλλη έκφραση θα μπορούσε να χειραγωγήσει την ψυχή ενός αγοριού, άνδρα, κοριτσιού ή γυναίκας. Σας παρακαλώ να με βοηθήσετε να στείλω ένα μήνυμα στους γιους μου αλλά και στους γιους όλων μας, λέγοντάς τους πως είναι κάτι παραπάνω από το φύλο που γεννήθηκαν και μπορούν να μεγαλώσουν και να γίνουν οτιδήποτε αυτοί ονειρεύονται.
Διαβάστε ακόμη:
- 7 πράγματα που καταλαβαίνουν μόνο όσοι έχουν αγόρια
- 9 απαράβατοι κανόνες που πρέπει να τηρούν ΟΛΕΣ οι μαμάδες που μεγαλώνουν αγόρια!