Είναι πολύ συχνό να ακούμε γονείς να εκφράζουν τη δυσκολία τους να πουν «όχι», να θέσουν κανόνες και να επιβάλλουν απαγορεύσεις στα παιδιά τους. Άλλοι προσπαθούν να θέσουν κανόνες αλλά ποτέ δεν τους τηρούν. Αυτό συμβαίνει είτε λόγω έλλειψης χρόνου, είτε γιατί δεν θέλουν να στεναχωρούν τα παιδιά, είτε γιατί έχουν ταυτίσει τα όρια με την αυταρχικότητα και την έκφραση θυμού. Ωστόσο, η αποτελεσματική πειθαρχία αποτελεί ένα εργαλείο στα χέρια των γονιών το οποίο έχει διδακτικό χαρακτήρα.
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και καλύτερη κοινωνική προσαρμογή. Τα όρια και οι κανόνες βοηθούν το παιδί να νιώθει ασφάλεια. Επομένως, η ύπαρξη ορίων και κανόνων βοηθά το παιδί να δομήσει την προσωπικότητα του και να γίνει μεγαλώνοντας ένα υπεύθυνο άτομο. Επίσης, το να θέτουν και να τηρούν κανόνες οι γονείς βοηθά τα παιδιά να κατανοούν τη συμπεριφορά τους και τις προσδοκίες τους. Ξέρουν τι να περιμένουν χωρίς να μπερδεύονται και μπορούν να γνωρίσουν τι επιτρέπεται και τι όχι.
Βασικές αρχές πειθαρχίας των παιδιών
1. Αρχικά είναι πολύ σημαντικό να βοηθήσουμε το παιδί να καταλάβει πότε μια συμπεριφορά του θεωρείτε μη αποδεκτή. Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να περιγράψουμε στο παιδί την μη αποδεκτή συμπεριφορά με σταθερό τόνο και όχι με φωνές. Πρέπει να του εξηγήσουμε τι μας ενοχλεί στη συμπεριφορά του με συγκεκριμένους όρους που το παιδί θα καταλάβει. Επίσης πρέπει να του εξηγήσουμε ποιες αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει αυτή η συμπεριφορά του.
2. Πρέπει να ορίσουμε σαφώς και με απλά λόγια τα προβλήματα που προκαλούνται από τη συμπεριφορά του παιδιού και να σκεφτούμε μια κοινή λύση.
3. Επίσης, σημαντικό είναι να θυμούνται οι γονείς ότι εκείνοι λειτουργούν σαν παράδειγμα. Να προσπαθούν να μείνουν ήρεμοι ακόμη και στα «δύσκολα». Αντί να αντιδρούν άμεσα, μια καλή ιδέα είναι να χαλαρώσουν και να σκεφτούν ποια είναι η καταλληλότερη αντίδραση σε αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Εξηγούμε στο παιδί τι μας ενόχλησε και με ποιον τρόπο θα θέλαμε να έχει συμπεριφερθεί ή να συμπεριφέρεται γενικότερα.
4. Η καλή συμπεριφορά πρέπει να επιβραβεύεται πάντα. Συχνά, οι γονείς ζητούν από το παιδί να αλλάξει συμπεριφορά, όταν όμως αυτό συμβαίνει το θεωρούν σαν κάτι δεδομένο με αποτέλεσμα να μην επιβραβεύουν την επιθυμητή συμπεριφορά, δίνοντας το μήνυμα στο παιδί πως δεν έχει μεγάλη σημασία το να κάνει το «σωστό». Η επιβράβευση πρέπει να είναι άμεση, συγκεκριμένη και προσανατολισμένη στην αναγνώριση της προσπάθειας.
5. Το σημαντικότερο είναι, οι γονείς αλλά και όσοι ασχολούνται με το παιδί να δείξουν σταθερότητα στη συμπεριφορά τους και στις αντιδράσεις τους μετά την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού. Σταθερότητα δεν σημαίνει αυστηρότητα, ούτε σκληρότητα, ούτε τιμωρία. Η σταθερότητα έχει σχέση με τη συνεργασία μεταξύ των γονέων και με τη συνέπεια ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις τους. Είναι απαραίτητο οι γονείς να συμφωνούν μεταξύ τους και να στηρίζουν ο ένας τον άλλο. Είναι επίσης σημαντικό να πραγματοποιούν αυτά που λένε, δηλαδή να μη λένε άλλα και να κάνουν άλλα, ούτε να υπόσχονται ή να απειλούν το παιδί για πράγματα που τελικά δεν πρόκειται να κάνουν ποτέ.
Nα θυμόμαστε ότι η πειθαρχία δεν είναι τιμωρία Είναι δυο έννοιες που συχνά τις συγχέουμε, ωστόσο διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό. Η κυριότερη διαφορά πειθαρχίας και τιμωρίας είναι ότι η πρώτη εκπαιδεύει, καθοδηγεί και ενθαρρύνει το παιδί να κατανοεί. Αντιθέτως, η τιμωρία ντροπιάζει, φοβίζει και ταπεινώνει.
Μαρία Βερβέρη, Ψυχολόγος