Όσο περίεργο και αν φαίνεται τα στάδια εξέλιξης του ζευγαριού είναι εξαιρετικά ίδια με αυτά στη σχέση μητέρας-παιδιού.
Το πώς αναπαράγεται η σχέση από την στιγμή της γνωριμίας μέχρι το πέρας του γάμου είναι ακριβώς ίδια μορφή εξέλιξης με αυτή την μοναδικά πρώιμη της τροφού με το βρέφος που σιγά σιγά γίνεται παιδί.
Το πρώτο λοιπόν στάδιο είναι το συμβιωτικό. Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε και στάδιο των ερωτευμένων. Αυτό δίνει μία πιο συγκεκριμένη περιγραφή που υπογραμμίζει την φύση της στατικής πρώτης φάσης. Εδώ το ζευγάρι είναι πολύ κοντά. Ο ένας δεν θέλει να αποχωριστεί τον άλλο, και οποιαδήποτε προσπάθεια αποχωρισμού βιώνεται ως εγκατάλειψη. Για αυτό το λόγο, σε θεραπεία ζεύγους ο θεραπευτής προσπαθεί να τροποποιήσει αυτή την σύνδεση μεταξύ ανεξαρτητοποίησης και εγκατάλειψης.
Το δεύτερο στάδιο είναι αυτό της διαφοροποίησης. Εδώ οι σύντροφοι απομακρύνονται αναζητώντας τον χώρο και χρόνο τους. Εδώ υπάρχει μία πρώτη ουσιαστική προσπάθεια από το μέρος κάθε συντρόφου να τοποθετήσει τα προσωπικά του όρια. Ανιχνεύοντας μία διαφορετική κατάσταση από αυτή της ταύτισης. Το πρόβλημα ξεκινά όταν υπάρχει μία σχετική καθήλωση στην πρώτη φάση-στάδιο της σχέσης. Οπότε μία κίνηση διαφοροποίησης μπορεί να επεξεργαστεί σαν πρώιμη εγκατάλειψη.
Το τρίτο στάδιο της συζυγικής εξέλιξης είναι αυτό της εξερεύνησης. Εδώ που το έντονο συμβιωτικό κομμάτι σβήνει σταδιακά το ζευγάρι ανεξαρτητοποιείται ευκολότερα. Επιλέγει να έχει ο καθένας τις δικές του δραστηριότητες να εστιάζει στα επαγγελματικά του σε νέες φιλίες και δραστηριότητες.
Το τελευταίο στάδιο είναι αυτό της επανασύνδεσης (επαναπροσκόλλησης). Το συναντάμε κυρίως σε άτομα τρίτης ηλικίας. Επειδή μειώνεται η λειτουργικότητα του ατόμου και αυξάνεται η ανασφάλεια λόγου κάποιου προβλήματος υγείας αναγκαστικά το ζευγάρι επανασυνδέεται. Επίσης είναι και μία ηλικία που τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι οπότε βιώνεται εντονότερα το σύνδρομο της «άδειας φωλιάς» από τους γονείς. Ό ένας έχει πραγματική ανάγκη τον άλλο.
Είναι σημαντικό να αναφέρω πως από τις τελευταίες έρευνες που έγιναν και εξετάστηκαν δύο χιλιάδες ζευγάρια. Το αποτέλεσμα ανέδειξε πως υπάρχει μία αύξηση στα διαζύγια στην μέση ηλικία. Αυτό συμβαίνει περισσότερο από την πλευρά των γυναικών οι οποίες εργάζονται πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα.
Συμπερασματικά οι γυναίκες νιώθουν πως δεν μπορούν να αντέξουν την έντονη πολυπλοκότητα των ρόλων τους και ασφυκτιούν σε ένα περιβάλλον που δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους.
Φυσικά έντονες αλλαγές και διακυμάνσεις υπάρχουν όταν το ζευγάρι αποκτήσει το πρώτο του τέκνο. Εκεί οι ρόλοι διαφοροποιούνται. Η σύντροφος-ερωμένη στρέφει αλλού την προσοχή της μιας και το ποθητό αντικείμενο είναι πλέον το βρέφος της. Ένας σύζυγος ανώριμος που δεν λειτουργεί λογικά θα επεξεργαστεί μία τέτοια συμπεριφορά ως απορριπτική σε ασυνείδητο επίπεδο.
Έτσι η συμπεριφορά του θα αρχίσει να αλλοιώνεται. Θα έχει περισσότερα ξεσπάσματα θυμού ή θα επιδείξει μία παθητική στάση απέναντι στην γυναίκα του. Με άμεσο αντίκτυπο το παιδί.
Επειδή το νέο μέλος είναι το πιο «αδύναμο» της οικογένειας πολλές φορές τραβά όλη την δυσλειτουργία του συστήματος.
Όσο και αν ακούγεται περίεργο, δεν είναι καθόλου σπάνιο το μικρό να αρρωσταίνει ρουφώντας το πρόβλημα των γονέων του. Στην περίπτωση αυτή πίσω από το σύμπτωμα του παιδιού κρύβεται η κακή επικοινωνία στη σχέση του γονεϊκού συστήματος.