Αρρωστοφοβία ή υποχονδρίαση είναι η κατάσταση κατά την οποία το άτομο νομίζει πως πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια ή κατακλύζεται από τον φόβο πως θα νοσήσει κάποια στιγμή από κάτι σοβαρό. Ανήκει στις σωματόμορφες διαταραχές σε ποσοστό 5-10% του πληθυσμού.
Αποτέλεσμα αυτής της πεποίθησης είναι το άτομο να μπαίνει σε διαδικασίες διαφόρων εξετάσεων, πολύ συχνά μάλιστα να συμπεριφέρεται σαν να είναι ασθενής, καθώς επίσης να ζει μία ζωή συντηρητικά από τον φόβο μην εκτεθεί σε κάτι που θα τον βλάψει.
Την αφορμή για να γράψω αυτό το άρθρο μου την έδωσε μία γυναίκα όταν άρχισε να μου μιλάει για το πώς πέθανε ο πατέρας της. Εκείνος έζησε όλη του τη ζωή αγχωμένος μήπως πάσχει από κάποια σοβαρή αρρώστια. Στην προσπάθεια του λοιπόν να επιβεβαιώνει πως “όλα είναι καλά”, επισκέπτονταν διάφορους γιατρούς όπου ο καθένας με τη σειρά του του έδινε μία διαφορετική αγωγή και δοσολογία για το ζάχαρό του. Αποτέλεσμα ήταν ο πατέρας της γυναίκας, λόγω των διαφορετικών φαρμάκων που έπαιρνε και του δημιουργούσαν αστάθεια. να χάσει τις αισθήσεις του και τελικά να πεθάνει από χτύπημα στο κεφάλι.
Όσο μου διηγούνταν την ιστορία σκεφτόμουν πόσο τραγικό ήταν αυτό που του είχε συμβεί, και εκεί κάπου μου ήρθε στο μυαλό και η ιστορία του Μπουκάι “Το παραμύθι μέσα στο παραμύθι” όπου εκείνος ο άντρας στην προσπάθειά του να αποφύγει το θάνατο πήγαινε άθελά του κατά πάνω του.. Και η μία σκέψη έφερε την άλλη.. Πώς δηλαδή πολύς κόσμος φυλακίζεται μέσα στο υγιές κορμί του και αναλώνεται στο να γίνεται τόσο παρατηρητικός και ευαίσθητος σε οποιοδήποτε μικρή αλλαγή πάνω του, όπως έναν μυϊκό πόνο, έναν πονοκέφαλο, ένα γδάρσιμο στο λαιμό, ένα ταχύτερο καρδιακό παλμό, μία φαγούρα, έναν πόνο οπουδήποτε.. και είναι τόσα πολλά που πώς να τα παρακολουθήσει όλα; Σε πόσους γιατρούς να πάει; Πόσο να ψάξει στο διαδίκτυο; Πόσους να ρωτήσει για το αν και εκείνοι έχουν αισθανθεί αυτόν τον ίδιο ακριβώς πόνο; Και αν τύχει και του πουν πως και εκείνοι το αισθάνονται, στιγμιαία ισως και να ηρεμήσει. Για λίγο τουλάχιστον, μέχρι που θα ψάξει στο διαδίκτυο που τόσο πολύ κατά βάθος δεν θέλει να το κάνει γιατί ξέρει πολύ καλά πως θα διαβάσει αρκετά που θα τον ταράξουν.. Και η ταραχή μεγαλώνει, γιατί σίγουρα κάπου σε κάποιο άρθρο θα διαβάσει και τα χειρότερα.. και το άγχος κορυφώνεται, μαζί με αυτό και ο ανεπαίσθητος αρχικά πόνος γίνεται όλο και πιο επίμονος και σταθερός. Είναι εκεί όλη μέρα για να του υπενθυμίζει πόσο άρρωστος είναι, και τα σενάρια γίνονται best seller επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο πηγαίνει στη δουλειά του, βγαίνει με φίλους, παίζει με τα παιδιά του, αλλά με την αίσθηση του πόσο βαριά άρρωστος είναι. Ο φόβος κατακλύζει κάθε του κύτταρο. Και επιτέλους η μεγάλη μέρα έρχεται! Το ραντεβού με τον γιατρό. Αν φυσικά αντέξει να περιμένει μέχρι εκείνη την ημέρα. Γιατί το άλλο σενάριο είναι να τρέξει στα επείγοντα, να περιμένει ώρες μέχρι να έρθει η σειρά του για να ακούσει, τις περισσότερες φορές τουλάχιστον, πως δεν είναι τίποτα σοβαρό. Η στιγμή της εξέτασης… και κρέμεται από τα χείλη του γιατρού… και φεύγει χαρούμενος και υγιής… Ξαναβρίσκει νόημα στη μέρα του και τη χαμένη του ενέργεια και υπόσχεται στον εαυτό του πως δεν θα το ξανακάνει ποτέ αυτό στον εαυτό του. Να αγχωθεί δηλαδή επειδή είχε έναν πόνο. Ως δια μαγείας αυτός ο πόνος σε λίγη ώρα εξαφανίζεται γιατί απλά σταμάτησε να τον σκέφτεται.
Κάποιες φορές υπάρχει και η άλλη βέβαια εκδοχή. Αυτή που δεν του γέμισε το μάτι ιδιαίτερα ο γιατρός. “Δεν ξέρει, δεν έχει πολλή εμπειρία” και συνεχίζει να ψάχνει και σε άλλους ειδικούς, κάνει εξεζητημένες εξετάσεις μέχρι να νιώσει ασφαλής. Ασφαλής για λίγο τουλάχιστον. Αναρωτιέμαι πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για έναν άνθρωπο να νιώθει καθημερινά ότι νοσεί από κάτι. Να μην μπορεί να χαρεί βασικές στιγμές της ημέρας του, συχνά να αυτοπεριορίζεται σε ένα σπίτι (ώστε να μην κινδυνέψει από κάτι ή να μην έρθει σε επαφή με μικρόβια), σε μία εργασία (ώστε να μην βάλει τον εαυτό του σε διαδικασία πειραματισμών και αλλαγής περιβάλλοντος), σε ένα μέρος διακοπών (γιατί εκεί είναι οικεία τα πράγματα και συνήθως υπάρχει εκεί γύρω και ένα ιατρικό κέντρο), σε ένα εστιατόριο (ώστε να μην υπάρξει φόβος να φάει κάτι που θα τον πειράξει) και πολλά άλλα τέτοιου τύπου που σε ένα φαντασιωσικό επίπεδο του δημιουργούν την ασφάλεια που έχει ανάγκη για να ισορροπεί το στρες του.
Για κάποιους όλα αυτά φαίνονται παράξενα, τρελά και συχνά μάλιστα το άτομο δέχεται και την κοροϊδία των γύρω του. Αλλά ποιος θα ήθελε να είναι αρρωστοφοβικός; Ποιος θα επέλεγε να είναι κατά φαντασίαν ασθενής; Κανένας μάλλον. Έτσι κι αλλιώς η υποχονδρίαση είναι η κορυφή του παγόβουνου. Από κάτω κρύβεται το μεγάλο μέρος που ευθύνεται για την παράλογη συμπεριφορά του ατόμου, όπως για παράδειγμα καταπιεσμένα συναισθήματα, αξίες, φαντασιώσεις, μνήμες και πολλά άλλα ακόμη. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από εκεί, για να φτάσουμε στην κορυφή του βουνού και ο πονοκέφαλος κάποια στιγμή να μπορεί να είναι ένας απλός πονοκέφαλος και όχι σενάριο κάποιας φοβερής ασθένειας.
Σε κάθε περίπτωση ζητάμε βοήθεια όταν δεν τα καταφέρνουμε μόνοι μας. Η ψυχοθεραπεία είναι ένας σημαντικός τρόπος να καταφέρουμε να δούμε πλευρές του εαυτού μας πιο καθαρά, να εκφράσουμε συναισθήματα με ασφάλεια, και το κυριότερο να ακουστούμε με σεβασμό και προσοχή σε ένα ασφαλές πλαίσιο, αυτό του θεραπευτή.