Ο Αριστοτέλης είπε ότι ο άνθρωπος είναι φύσει κοινωνικό ον. Γεννιόμαστε στην οικογένεια μας, που είναι η πρώτη μας κοινωνική ομάδα στην οποία εντασσόμαστε. Το μόνο μέσο επιβίωσης που έχουμε είναι να προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε τις ανάγκες μας στους γονείς μας ή στο πρόσωπο που μας φροντίζει. Οι πρώτες προσπάθειες επικοινωνίας του βρέφους είναι φυσικά μη-λεκτικές. Μπορεί να βγάζει φωνούλες, να ανταποκρίνεται στους ήχους του περιβάλλοντος και να χαμογελάει σε ένα οικείο πρόσωπο ή να κλαίει. ΟΛΑ τα παραπάνω είναι ένας τρόπος να επικοινωνήσει το μωρό τις ανάγκες του.
Τείνουμε να θεωρούμε δυστυχώς να ανταποκρινόμαστε στο βρέφος πιο συχνά στις θετικές του αντιδράσεις. Όταν για παράδειγμα το βρέφος χαμογελάει αυτόματα στην αρχή και μετά πιο συνειδητά ή όταν βγάζει τις πρώτες φωνούλες, η “απάντηση” μας σε αυτή του την αντίδραση, είναι τις περισσότερες φορές πολύ πιο άμεση, από όταν κλαίει και είναι ανήσυχο. Κυρίως όταν γίνεται για πολλή ώρα, τότε πολλοί σπεύδουν να δώσουν και μια ταμπέλα, χαρακτηρίζοντας το μωρό ως γκρινιάρικο και απαιτητικό. Οι νέοι γονείς πολλές φορές έχουν την λανθασμένη πεποίθηση ότι αν ανταποκριθούν άμεσα στο κλάμα του μωρού τους, τότε το κακομαθαίνουν και συνεπώς το μαθαίνουν να είναι χειριστικό, ενώ θα πρέπει από την αρχή να του δείξουν “ποιος είναι ο αρχηγός”.
Γιατί όμως να θεωρούμε τους ήχους και τα χαμόγελα επικοινωνία, ενώ το κλάμα μια χειριστική συμπεριφορά; Όλα τα παραπάνω είναι προσπάθεια για επικοινωνία. Αν ανταποκρινόμαστε επιλεκτικά σε κάποιες αντιδράσεις τους και όχι σε όλες, τότε του μεταφέρουμε το μήνυμα, το οποίο και εγγράφεται στον συναισθηματικό του κόσμο ότι μόνο ορισμένες μορφές επικοινωνίας είναι αποδεκτές και κάποια συναισθήματα μπορούμε να τα εκφράσουμε ελεύθερα, ενώ άλλα κατακρίνονται ή υποτιμώνται. Αγνοώντας ή υποτιμώντας το κλάμα του μωρού μας ουσιαστικά ακυρώνουμε σε πρώτο επίπεδο αυτή τη μορφή επικοινωνίας ως μη αποτελεσματική και αποδεκτή, ενώ σε δεύτερο επίπεδο του ακυρώνουμε το συναίσθημα και ουσιαστικά αυτό που μαθαίνει μη συνειδητά είναι: “Οι γονείς μου ανταποκρίνονται μόνο στα θετικά σημάδια που τους στέλνω, συνεπώς δεν πρέπει να εκφράζω δύσκολα συναισθήματα”.
Αποτέλεσμα των παραπάνω ίσως είναι ότι αυτά τα βρέφη, αργότερα σε νηπιακή ή παιδική ηλικία να έχουν έντονα ξεσπάσματα θυμού ή αντίθετα να είναι πολύ κλειστά παιδιά, υιοθετώντας τον ρόλο του καλού παιδιού, με στόχο να ευχαριστούν πάντα τους γονείς. Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία! Όσο πιο κοντά είμαστε στο παιδί και στην άμεση ικανοποίηση των ψυχικών του αναγκών, τόσο πιο κοντά θα είναι και εκείνα στον εαυτό τους και τις ανάγκες τους!
Κρητικού Μαρίνα
Ψυχολόγος Υγείας/ Συστημική-Οικογενειακή Σύμβουλος
Πηγή: kritikou-healthpsy.gr