Το λάθος – Μια παρεξηγημένη υπόθεση
Ας φανταστούμε ένα νήπιο που μόλις αρχίζει να μαθαίνει να περπατά. Δεν ξέρει ακόμη την ισορροπία. Πέφτει συχνά. Αν χτυπήσει μπορεί να κλάψει αλλά σίγουρα δεν σκέφτεται:
«Πω! Πω! Απέτυχα ξανά! Τι θα σκεφτούν άραγε για μένα! Καλύτερα να μην ξαναπροσπαθήσω γιατί θα γελοιοποιηθώ! Δεν μπορώ να τα καταφέρω, πρέπει να είμαι πολύ βλάκας! Σταματώ τη προσπάθεια!»
Κάπως έτσι δεν σκεφτόμαστε εμείς οι ενήλικες όταν κάνουμε λάθος;
Πότε αυτό το νήπιο αρχίζει να συνειδητοποιεί τη σχέση του με το λάθος; Πότε αρχίζει να ακούει ότι τα λάθη σημαίνουν ότι είναι αποτυχημένο και ανεπαρκές; Δυστυχώς πολύ πρώιμα. Από τις πρώτες του προσπάθειες να εμπειρευτεί τη ζωή. Από την πρώτη ζημιά που άθελά του προκάλεσε. Η άποψή του για τα λάθη διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο από τα μηνύματα που παίρνει από τους ενήλικες.
Ευκαιρία μάθησης
Πότε άραγε και ποιος εγκατέστησε μέσα στα μυαλά των ανθρώπων αυτή την άποψη που έχουμε όλοι για τα λάθη; Πώς εγκαταλείφθηκε η ορθή εκδοχή για το λάθος και δομήθηκε η αντίληψη πως το λάθος είναι συμφορά, φέρνει οδύνη, δεν έχει δρόμο γυρισμού και όλα αυτά που όλοι λίγο ως πολύ αισθανόμαστε και κυρίως σκεφτόμαστε;
Το λάθος δεν είναι συμφορά. Το λάθος είναι ευκαιρία μάθησης. Είναι μέρος της διαδικασίας της ενηλικίωσης και τις περισσότερες φορές ενέχει τη λύση του.
Κάποιες φορές αρνητικά μηνύματα σχετικά με τα λάθη είναι πασιφανή. «Κακό παιδί! Δεν έπρεπε να αγγίξεις αυτό το βάζο». Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι καθόλου κακό παιδί. Αντίθετα δεν θα ήταν φυσιολογικό παιδί αν δεν ήθελε να εξερευνήσει το βάζο.
Κάποιες άλλες φορές τα μηνύματα είναι πιο κρυφά. Αυτά είναι και τα πιο επικίνδυνα. Ας γνωρίζουμε ότι η επικοινωνία μας με τους άλλους δεν γίνεται μόνο με το λόγο. Αυτό που σκεφτόμαστε, αυτό που αισθανόμαστε είναι πολλές φορές πολύ εμφανές ακόμη και αν δεν επικοινωνείται με το λόγο. Στατιστικές αποδίδουν το 20% της επικοινωνίας στο λόγο και το 80% στη μη λεκτική επικοινωνία.
Μαμά, μπαμπά αφήστε με να κάνω λάθος! Πώς αλλιώς θα μάθω;
Πόσο άραγε καταστροφικό είναι για την αυτοεκτίμηση του παιδιού όταν ο γονιός χαιρετά το παιδί του στην πόρτα για το σχολείο και του λέει: «Πρόσεχε, να είσαι καλό παιδί». Λέγοντας κάτι τέτοιο είναι σαν να εγγράφουμε έναν αρνητικό συσχετισμό. Είναι σαν να του λέμε «Αν δεν προσέχεις θα είσαι κακό παιδί».
Φανταστείτε το μήνυμα που θα έπαιρνε το παιδί αν του έλεγε ο γονιός του «Απόλαυσε τις περιπέτειές σου σήμερα και δες τι μπορείς να μάθεις από τα λάθη που θα κάνεις». Κάτι τέτοιο δημιουργεί ένα κλίμα ελευθερίας στο οποίο κανείς εκπαιδεύεται να μεγαλώνει χωρίς να χάνει καθόλου από την αυτοεκτίμησή του, κάνοντας αμέτρητα λάθη, όπως είναι φυσικό και απολύτως μέρος της ζωής.
Το εκπαιδευτικό σύστημα
Γνωρίζοντας ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι εστιασμένο στα λάθη, η ευθύνη για τους γονείς είναι ακόμη μεγαλύτερη. Θα μπορούσαμε να φανταστούμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δίνει έμφαση στο σωστό και όχι στο λάθος; Στην ενθάρρυνση και όχι στο αντίθετό της; Θα μπορούσαμε ας πούμε να φανταστούμε ένα μικρό παιδί στην 1η Δημοτικού να παίρνει την ορθογραφία του από τη δασκάλα με τονισμένες τις σωστές λέξεις και όχι τις λανθασμένες; Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας!
Είναι αναπόφευκτο. Τα παιδιά θα κάνουν λάθη όπως και οι ενήλικες κάνουν λάθη. Είναι βέβαια πολύ σκληρό να βλέπεις το παιδί σου να κάνει λάθη ιδιαίτερα μεγάλα. Αυτός ο φόβος του γονιού για τα πιθανά λάθη είναι συχνά και η αιτία των λαθών. Οι προσπάθειες του γονιού να υπερπροστατεύσει, μπορεί να μετατρέψουν ένα παιδί γεμάτο περιέργεια και θάρρος σε ένα φοβισμένο παιδί. Ακόμη μπορεί να εξελιχθεί σε ένα ανυπάκουο παιδί που θέλοντας να αποδείξει ότι ο γονιός του είναι υπερβολικός παίρνει ακραία ρίσκα.
Να θυμάστε ότι το να είναι κάποιος ελεύθερος να κάνει λάθη και να μάθει από αυτά, είναι το απαραίτητο στοιχείο για την αυτονόμηση και την ενηλικίωσή του.
Πως μαθαίνει κανείς από τα λάθη του
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για έναν γονιό να αναγνωρίσει πως πολλά πράγματα από αυτά που έχει κάνει ως τώρα ο ίδιος ως γονιός, υπήρξαν αναποτελεσματικά και ίσως και καταστρεπτικά για το παιδί του. Δεν είναι μόνο τα παιδιά που χρειάζεται να μάθουν από τα λάθη τους. Είναι και οι ίδιοι οι γονείς.
Ένας από τους καλύτερους τρόπους να διδάξει ο γονιός στο παιδί του ότι τα λάθη είναι εξαιρετικές ευκαιρίες για μάθηση είναι να εφαρμόσει αυτή την αρχή στον εαυτό του.
Και ακόμη πιο εκπαιδευτικό θα ήταν να το επικοινωνήσει και στο παιδί του λέγοντας. «Κοίταξε να δεις αυτό το έκανα ήταν λάθος, σκέφτομαι λοιπόν να προσπαθήσω να το κάνω μ’ αυτόν και όχι με εκείνο τον τρόπο την επόμενη φορά». Να ψάξει δηλαδή να βρει την ευκαιρία που προέκυψε για συνειδητοποίηση και καινούρια γνώση, από ένα συγκεκριμένο λάθος.
Ερατώ Χατζημιχαλάκη, Οικογενειακή Σύμβουλος
Πηγή: childit.gr