Αν έχετε παιδί με πρόβλημα ακοής, θα δυσκολεύεται σίγουρα όχι μόνο στην παρακολούθηση των μαθημάτων του, αλλά και στην επικοινωνία του με τους γύρω του, ειδικά στο περιβάλλον του σχολείου, όπου αναγκάζεται καθημερινά να αλληλεπιδρά με πάρα πολλά άτομα, συχνά ταυτόχρονα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι καταλυτικός για την καλή προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον. Οι περισσότεροι όμως εκπαιδευτικοί δε γνωρίζουν ακριβώς τις δυσκολίες και τις ανάγκες ενός βαρήκοου παιδιού.
Το άρθρο αυτό ετοιμάστηκε ακριβώς γι’ αυτό το σκοπό, για να μπορείτε οι γονείς να ενημερωθείτε και να ενημερώσετε τους δασκάλους ή καθηγητές των παιδιών σας, ώστε να βοηθήσουν όσο περισσότερο και καλύτερα γίνεται το παιδί σας που αντιμετωπίζει πρόβλημα ακοής να έχει μια θετική εμπειρία στο σχολείο.
Αναφέρονται βασικές αλλά αναγκαίες πληροφορίες και επεξηγήσεις, ενώ προτείνονται συγκεκριμένες συμπεριφορές και στάσεις που θα πρέπει να έχουν οι εκπαιδευτικοί για να αντιμετωπίσουν κατάλληλα αυτά τα παιδιά.
Βαρηκοΐα στο σχολείο: Οδηγός για εκπαιδευτικούς
- Τα βαρήκοα παιδιά ονομάζονται άτομα ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ (ΑμεΑ) και όχι άτομα με ειδικές ανάγκες.
- Παρόλο που είναι επταπλάσια σε αριθμό από τα κωφά παιδιά δέχονται λιγότερη βοήθεια και κατανόηση.
- Τα βαρήκοα παιδιά μπορεί να μην ακούνε αρκετά καθαρά και ήχους κάποιων συχνοτήτων, δεν είναι πάντα θέμα έντασης του ήχου.
- Τα βαρήκοα παιδιά μπορούν να φτάσουν και να ξεπεράσουν σε επίδοση τους άλλους μαθητές.
- Τα παιδιά με προβλήματα ακοής γίνονται συχνά θύματα κοροϊδίας και σχολικού εκφοβισμού.
- Τα παιδιά αυτά αισθάνονται διαφορετικά και φαίνονται συχνά ντροπαλά και μοναχικά ή «δύσκολα» και αντιδραστικά, ανάλογα και με την αντιμετώπιση που δέχονται.
Ειδικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα βαρήκοα παιδιά και επηρεάζουν τη σχολική τους ζωή και επίδοση (μερικά ή όλα, αναλόγως περίπτωσης):
- Απώλεια υλικού στην τάξη / διαλέξεις
- Προβλήματα εντοπισμού ήχου όταν υπάρχει μονόπλευρη απώλεια ακοής
- Δυσκολίες στην επικοινωνία, ειδικά σε ομάδες, λόγω απώλειας υλικού και προσανατολισμού
- Αυξομειώσεις στην ομιλία λόγω δυσκολίας ακοής της φωνής τους
- Δυσκολίες συντονισμού σε συνομιλία, π.χ. μιλά ταυτόχρονα με άλλους λόγω συχνά καθυστέρησης στην ακουστική αντίληψη ομιλίας άλλου
- Προβλήματα ισορροπίας λόγω βλάβης στο κέντρο ισορροπίας που βρίσκεται στο εσωτερικό αυτί
- Μη καθαρή ομιλία και γρήγορη ή με άστατο ρυθμό
- Έντονη κούραση από παρατεταμένη έκθεση σε θορύβους και αυξημένες απαιτήσειςσυγκέντρωσης, π.χ. σε συζητήσεις, διαλέξεις, τηλεόραση, μουσική
- Παρακούσματα, π.χ. λόγος – νόμος, ενώ – εδώ κλπ που προκαλούν δυσκολίες στην κατανόηση της ομιλίας και στην επικοινωνία με τους άλλους
- Συχνά καθυστέρηση στην ανταπόκριση λόγω ανάγκης να προηγηθεί νοητική επεξεργασία του ακουστικού ερεθίσματος που μπορεί να είναι αποσπασματικό, π.χ. γράμματα και συλλαβές γίνονται αντιληπτές αντί ολόκληρη λέξη και χάνονται μέρη μιας πρότασης
- Κούραση και εκνευρισμός από παρατεταμένες προσπάθειες αντίληψης του περιεχομένου της ομιλίας των άλλων
Συστάσεις προς εκπαιδευτικούς
- Μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε για το πρόβλημα του συγκεκριμένου μαθητή και το περιβάλλον του.
- Βάζετε το βαρήκοο παιδί να κάθεται μπροστά στη μέση της τάξης ή αν αυτό είναι δυνατό διαρρυθμίστε τα θρανία με κυκλικό τρόπο ούτως ώστε να έχει οπτική επαφή μαζί σας και με όλους τους συμμαθητές του. Τα περισσότερα βαρήκοα παιδιά βασίζονται στη χειλεανάγνωση
- Όταν μιλάτε μη βάζετε το χέρι ή βιβλίο μπροστά στο στόμα σας και μη μιλάτε όταν είστε γυρισμένος προς τον πίνακα. Καθοδηγήστε τους υπόλοιπους μαθητές να κάνουν το ίδιο
- Φροντίστε ο φωτισμός της τάξης να είναι καλός, χωρίς να χτυπά όμως ήλιος πάνω σας που δυσκολεύει τη χειλεανάγνωση
- Μιλάτε δυνατά, αργά και καθαρά
- Επαναλαμβάνετε συχνά βασικές έννοιες του μαθήματος, ώστε να τις ακούει ο βαρήκοος μαθητής
- Να λέτε πάντα το όνομα του μαθητή που παίρνει το λόγο ώστε να τον εντοπίζει ευκολότερα ο βαρήκοος μαθητής
- Αν μπορείτε, δίνετε σημειώσεις για κάθε μάθημα αλλά και του επόμενου μαθήματος από πριν στο βαρήκοο μαθητή, ώστε να έχει την ευκαιρία αν θέλει να τις δει. Κάποια επαφή από πριν με το υλικό διευκολύνει την αντίληψη και συμμετοχή του στην τάξη
- Σε ομαδικές εργασίες βάζετε το βαρήκοο παιδί σε μικρή ομάδα και δίνετε του συχνά ηγετικό ρόλο, ώστε να εξασφαλίζεται η συμμετοχή του και η κατανόηση της εργασίας
- Βοηθείστε πρακτικά, ενθαρρύνετε και ενδυναμώστε το βαρήκοο μαθητή, όχι μέσα από συγκαταβατικότητα και λύπηση, αλλά με πραγματικό σεβασμό και ενδιαφέρον. Κατανοήστε ότι το βαρήκοο παιδί είναι εξίσου έξυπνο και ικανό με τα άλλα παιδιά, ίσως και περισσότερο. Του λείπει ακοή και όχι εξυπνάδα. Βοηθώντας το να βελτιώσει την επίδοση του μπορεί να αποδώσει τα μέγιστα
- Στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής προσέξτε τις ασκήσεις που απαιτούν ισορροπία και τα ομαδικά παιχνίδια στα οποία ο βαρήκοος μαθητής δυσκολεύεται να εντοπίσει ήχους όταν δε βλέπει από πού προέρχονται, π.χ. όταν του φωνάζουν να πάρει τη μπάλα
- Αποφεύγετε να βάζετε το βαρήκοο παιδί να διαβάζει δυνατά για πολλή ώρα
- Περιορίστε την παρουσίαση οπτικοακουστικού υλικού χωρίς δυνατότητα χειλεανάγνωσης, υποτίτλων ή γραπτού κειμένου
- Αν μπορείτε χρησιμοποιείστε μικρές αίθουσες με καλή ηχητική, μακριά από πηγές θορύβου, με κλειστά παράθυρα, χοντρές κουρτίνες, πλαστικό δάπεδο ή χαλί
- Κάποιοι βαρήκοοι μαθητές που φορούν ακουστικά βαρηκοΐας πιθανό να έχουν συνδεόμενη συσκευή που μπορείτε να φοράτε για δυνατότερο και καθαρότερο ήχο. Προθυμοποιηθείτε να τη φορέσετε ή να εξασφαλίσετε κάποια από το σχολείο
- Αν οι συμμαθητές του παιδιού δε γνωρίζουν για τη βαρηκοΐα του ενθαρρύνετε το να το μοιραστεί ή ενημερώστε τους εσείς μόνο όμως αν το παιδί το επιθυμεί. Εξηγήστε στα υπόλοιπα παιδιά τι πρέπει να κάνουν. Γενικά, κρατήστε μια ανοιχτή στάση μακριά από μυστικοπάθεια και λύπηση. Αντιμετωπίστε τα βαρήκοα παιδιά ως αυτό που είναι πραγματικά: φυσιολογικά παιδιά που έχουν απλώς πρόβλημα ακοής και χρειάζονται προσαρμογή από τους γύρω τους
- Αν βλέπετε ότι το παιδί νιώθει πολύ άβολα με το πρόβλημα του και / ή αντιμετωπίζει άλλα προβλήματα συμπεριφοράς και συναισθηματικά, παραπέμψετε το στο σύμβουλο τουσχολείου ή σε ψυχολόγο με γνώση και εμπειρία σε θέματα βαρηκοϊας
- Ρωτάτε πάντα τους μαθητές και την οικογένεια τους αν υπάρχει κάτι άλλο που μπορείτε να κάνετε για να διευκολύνετε τη μάθηση και τη ζωή τους στο σχολείο