Η πρόληψη στις μικρές ηλικίες, όπως και σε κάθε ηλικία, είναι πολύ σημαντική καθώς μέσα από την λεπτομερή και εμπεριστατωμένη αξιολόγηση μπορούν να εντοπιστούν τα σημεία εκείνα τα οποία, που εάν παραμεληθούν και δεν εντοπιστούν εγκαίρως, είναι ικανά, αργότερα και όταν το παιδί θα έρθει σε επαφή με τον γραπτό λόγο, να οδηγήσουν σε δυσκολίες τόσο στην κατάκτηση και επεξεργασία του γραπτού λόγου (διαταραχές σχολικής μάθησης: Μαθησιακές δυσκολίες / Δυσλεξία) όσο και στην επεξεργασία του προφορικού λόγου (εξελικτικές φωνολογικές διαταραχές: τρένο –> τένο, τέτοιο –> τέτο κ.α.) και ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές.
Βασικά ορόσημα και δεξιότητες παιδιών 3 ετών και άνω
ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ
- Λέει περίπου 900 λέξεις με φράσεις 4 λέξεων περίπου (36+ μηνών)
- Η ομιλία του είναι κατανοητή σχεδόν στο σύνολό της από αγνώστους (30-36 μηνών)
- Λέει περίπου 1540 λέξεις με φράσεις 5 λέξεων περίπου (48+ μηνών)
- Μπορεί να χρησιμοποιεί πιο πολύπλοκα επίθετα που αποδίδουν ιδιότητα (36-48 μηνών)
- Αντιλαμβάνεται και λέει βασικά χρώματα (36-48 μηνών)
- Λέει αντωνυμίες όπως «Εγώ, εσύ, εμείς….» κλπ
- Λέει τουλάχιστον τρία τοπικά επιρρήματα όπως πάνω, κάτω, μέσα κλπ.
- Μπορεί να λέει δικό μου, δικό σου (36-48 μηνών)
- Μπορεί να χρησιμοποιεί συνδυασμούς Υποκειμένου, Ρήματος, Επιθέτου, Ουσιαστικού, Χωρικού (36-48 μηνών)
- Μπορεί να χρησιμοποιεί πληθυντικό με άνεση (36-48 μηνών)
- Μπορεί να μιλάει στον Αόριστο χρόνο με άνεση (36-48 μηνών)
- Μπορεί να μιλάει στον Μέλλοντα χρόνο με άνεση (36-48 μηνών)
- Μπορεί να περιγράφει μία εικόνα με 4-5 λέξεις (36-48 μηνών)
- Μπορεί να κάνει ερωτήσεις με το Γιατί; (36 μηνών-48)
- Μπορεί να κάνει ερωτήσεις με δύο λέξεις τουλάχιστον (39-42 μηνών)
- Μπορεί να μετράει μέχρι το 10
ΛΕΚΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ
- Αντιλαμβάνεται σχεδόν όλες τις προτάσεις σε μία ομιλία (24-40 μηνών)
- Αντιλαμβάνεται τα ρούχα, τα μέλη του σώματος, τα χρώματα
- Αντιλαμβάνεται ταξινομήσεις
- Αντιλαμβάνεται τη χρήση, τη λειτουργία των αντικειμένων
- Αρχίζει και αντιλαμβάνεται την έννοια του συνόλου, αν κάτι ανήκει σε ένα σύνολο
- Αντιλαμβάνεται τοπικά επιρρήματα όπως πάνω, κάτω, μέσα, έξω κλπ (30-42 μηνών)
- Αντιλαμβάνεται το «δικό μου, δικό σου»
- Αντιλαμβάνεται τον πληθυντικό
- Αντιλαμβάνεται την έννοια της άρνησης
- Αντιλαμβάνεται το περισσότερο – λιγότερο
- Αντιλαμβάνεται αόριστο χρόνο γραμματικής
ΛΕΠΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
- Μπορεί να χρησιμοποιεί τριποδικό δραγμό (33-39 μηνών)
- Μπορεί να ζωγραφίζει σταυρό και κύκλο και απλά σχέδια
- Μπορεί να ζωγραφίζει εντός ενός απλού σχήματος ακόμα κι αν δεν το κάνει με ακρίβεια (36-48 μηνών)
- Κρατάει με το χέρι του το χαρτί που ζωγραφίζει (33-38 μηνών)
- Ξεδιπλώνει καραμέλες (36 μηνών)
- Μπορεί να ξεβιδώνει βαζάκια, καπάκια (36-48μηνών)
- Κόβει με ψαλίδι ασφαλείας χαρτί σε γραμμή,κύκλο,τετράγωνο (36-38 μηνών)
ΑΔΡΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
- Ισορροπεί στο ένα πόδι (36-42 μηνών)
- Τρέχει άνετα συντονισμένα (25-28 μηνών)
- Περπατάει στις μύτες των ποδιών του (36-48 μηνών)
- Κάνει πηδηματάκια (36-48 μηνών)
ΑΝΗΣΥΧΟΥΜΕ ΟΤΑΝ
- Δεν ακολουθεί οδηγίες με δύο σκέλη
- Παρουσιάζει έντονο άγχος αποχωρισμού
- Υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση ομιλίας
- Υπάρχουν προβλήματα στην απόδοση της ομιλίας πχ να είναι ένρινη ομιλία, στο ύψος πχ πολύ υψηλή συχνότητα ή όγκος πχ πολύ δυνατά, (σκεφτείτε ΩΡΛ εξέταση και θυρεοειδικές εξετάσεις). Μπορεί να υπάρχουν προβλήματα ροής ομιλίας όπως στον τραυλισμό. Επίσης μπορεί να υπάρχουν προβλήματα άρθρωσης, τα οποία να επιμένουν περισσότερο από το αναμενόμενο, για την αναπτυξιακή ηλικία του.
- Ακόμα εξαρτάται από τις χειρονομίες για να δώσει να καταλάβουν οι άλλοι τί θέλει
- Η ομιλία δεν είναι κατανοητή τουλάχιστον κατά τα τρία τέταρτα από αγνώστους
- Υπάρχει έντονη σιελόρροια
- Τρώει ακόμα αλεσμένες τροφές
- Υπάρχει αστάθεια βάδισης ή και κινήσεων
- Δεν μπορεί να δράττει, να πιάνει μικρά αντικείμενα
- Δεν μπορεί να κάνει κύκλο 3 ετών και άνω
- Δεν μπορεί να κάνει πύργο 4 κύβων, 3 ετών και άνω
- Δεν αντιλαμβάνεται λέξεις, πρόσωπα ή αντικείμενα
- Δεν αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα των άλλων και δεν δρα ανάλογα
- Έχει πολλές νυκτερινές φοβίες ή διαταραχές
- Ξεφεύγει συχνά από την προσοχή των γονέων του, ριψοκίνδυνος
- Δεν δείχνει ενδιαφέρον για τα άλλα άτομα
- Δεν παίζει με αντικείμενα ή με άτομα
- Ενδιαφέρεται για μέρη του αντικειμένου κι όχι για το αντικείμενο, πχ για τη ρόδα του αυτοκινήτου
- Δεν κάνει φαντασιακό παιχνίδι, δεν συνδυάζει αντικείμενα στο παιχνίδι
- Παίζει με παιχνίδια που είναι για μικρότερη ηλικία
- Παρουσιάζει εμμονές και στερεοτυπίες, «κολλήματα» με αντικείμενα, κινήσεις κλπ
- Δείχνει ευαισθησία σε θορύβους πχ κλείνοντας τα αυτιά ή άλλα αισθητηριακά θέματα
Βασικά ορόσημα και δεξιότητες παιδιών 4 ετών και άνω
ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ
- Μπορεί να τραγουδάει ένα τραγούδι
- Η ομιλία του είναι σχεδόν πλήρως κατανοητή από αγνώστους
- Λέει όνομα και επίθετο και διεύθυνση
- Μπορεί να μιλάει με προτάσεις με 5-6 λέξεις
- Μπορεί να χρησιμοποιεί τον μέλλοντα
- Μπορεί να περιγράψει, να διηγηθεί το μέρος μίας ιστορίας.
- Μπορεί να εξηγήσει βασικό τρόπο λειτουργίας ή οδηγίες
- Ρωτάει ερωτήσεις
- Αντιλαμβάνεται και ανακαλεί μία διήγηση ή ιστορία
- Μπορεί να πει «δικό σου, δικό μου»
- Μπορεί να χρησιμοποιεί τον αόριστο
ΛΕΚΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ
- Αντιλαμβάνεται και εκφράζει την έννοια του ίδιου και διαφορετικού
- Αντιλαμβάνεται και εκφράζει βασικούς κανόνες της γραμματικής
- Αντιλαμβάνεται και ανακαλεί μία διήγηση ή ιστορία
ΛΕΠΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
- Ρίχνει την μπάλα πάνω από το κεφάλι του
- Κρατάει καλά το μολύβι
- Ζωγραφίζει άνθρωπο με 2-4 μέλη τουλάχιστον
- Ζωγραφίζει κύκλο και τετράγωνο και σταυρό
- Αντιγράφει 10 περίπου βασικά κεφαλαία γράμματα
- Μπορεί να τρώει άνετα μόνο του με κουτάλι
- Χρησιμοποιεί ψαλίδι
- Μπορεί να χρησιμοποιεί το ποντίκι του υπολογιστή
- Χρησιμοποιεί αρκετά καλά μαχαιροπήρουνα (με δυσκολία ακόμα το μαχαίρι)
ΑΔΡΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
- Κάνει κουτσό στο ένα πόδι για 5 δευτερόλεπτα
- Στέκεται στο ένα πόδι για πανω από 10 δευτερόλεπτα
- Ρίχνει την μπάλα πάνω από το κεφάλι του
- Ανεβοκατεβαίνει άνετα την σκάλα χωρίς βοήθεια
- Κλωτσάει την μπάλα
- Πιάνει μπάλα που αναπηδάει
- Μπορεί να ισορροπεί σε ένα κουνιστό παιχνίδι
- Μπορεί να πηγαίνει μπρος πίσω
- Κάνει κούνια ή τούμπα