Βοήθησέ με να το κάνω μόνος μου!
«Το σπίτι, οι χώροι, η εικόνα, η λειτουργικότητά του, θα πρέπει να αντικατοπτρίζει όλους τους ανθρώπους που ζουν μέσα σε αυτό. Όχι μόνο οι ενήλικες, αλλά ακόμα και ένα νεογέννητο χρειάζεται να αισθάνεται ότι ανήκει μέσα στο σπίτι, ότι υπάρχει χώρος για αυτό, ότι μπορεί να συμμετέχει στην καθημερινή ζωή», αναφέρει η Patricia Oriti, συγγραφέας του βιβλίου «At Home with Montessori» («Στο σπίτι με την Μοντεσσόρι»).
Της Λαμπρινής Σταμάτη
Η Patricia Oriti είναι εκπαιδεύτρια γονέων και η εμπειρία της στη Μοντεσσοριανή φιλοσοφία μετριέται σε περισσότερα από 35 χρόνια. Έρχεται κάθε χρόνο στην Ελλάδα (συνήθως το φθινόπωρο), για να συναντήσει γονείς και εκπαιδευτικούς, να μοιραστεί τη γνώση της και να προωθήσει το όραμα της Μαρίας Μοντεσσόρι για παγκόσμια ειρήνη, στο οποίο πιστεύει βαθιά. Όπως η Μαρία Μοντεσσόρι, έτσι κι εκείνη έχει συνδέσει τη ζωή της με την πεποίθηση ότι η ειρήνη γίνεται εφικτή μέσα από την εκπαίδευση των νέων παιδιών, μέσα από το περιβάλλον που τα μαθαίνει να ζουν σε ειρηνική συνύπαρξη και αλληλεξάρτηση με σεβασμό, συμπόνια και υπευθυνότητα.
Οι πρώτες βάσεις χτίζονται μέσα στο σπίτι. «Ό, τι τοποθετείς στο σπίτι γίνεται μέρος του παιδιού, ενσωματώνεται σε νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο», τόνισε η Patricia Oriti σε μια από τις συναντήσεις της με γονείς στην Αθήνα, την οποία φιλοξένησε το μοντεσσοριανό σχολείο «Learning Steps» στην Κηφισιά. Σε αυτή τη συνάντηση, έδωσε πρακτικές συμβουλές και οδηγίες για το πώς θα πρέπει να οργανώνεται ένα σπίτι που φιλοξενεί μικρά παιδιά ώστε να καλύπτει όχι απλά της καθημερινές ανάγκες υγιεινής, διατροφής κλπ, αλλά –κυρίως- τις βαθιές, εσωτερικές ανάγκες των παιδιών, τα ψυχικά νεφελώματα εκείνα που αργότερα θα γίνουν τα άστρα στον χαρακτήρα και τον ψυχισμό του.
«Βοήθησέ με να το κάνω μόνος μου»!
«Το παιδί μέσα στο σπίτι χρειάζεται την ομορφιά», λέει η Patricia και δεν αναφέρεται στην πολυτέλεια αλλά στην απλότητα. «Χρειάζεται τάξη. Η εξωτερική τάξη δημιουργεί την εσωτερική τάξη. Προσφέρει σταθερά σημεία προσανατολισμού και βάζει τα θεμέλια για τη λογική σκέψη, αργότερα. Η εικόνα του χάους δημιουργεί εσωτερική αναστάτωση, ταράζει τα παιδιά. Τα παιδί χρειάζεται επίσης εργαλεία, τα οποία θα του επιτρέψουν να είναι αυτόνομο και να μην ζητά διαρκώς βοήθεια για κάθε τι που χρειάζεται. Κάθε φορά που ένα παιδί μας ζητά βοήθεια για να κάνει κάτι, είναι σαν να ακούμε ένα καμπανάκι που θα μας βάλει να σκεφτούμε πώς μπορούμε να οργανώσουμε έτσι τα πράγματα ώστε να μπορεί να το κάνει μόνο του, για να κερδίσει την αίσθηση της ικανότητας και της εμπιστοσύνης στον εαυτό».
Όταν στο σπίτι υπάρχουν μικρά παιδιά συνηθίζουμε να κλειδώνουμε ή να απομακρύνουμε αντικείμενα, να τα ανεβάζουμε ψηλά. «Αυτό αγριεύει τα παιδιά. Τα κάνει να χάνουν τον έλεγχο και δεν τα βοηθά στο να μάθουν να προσέχουν τον εαυτό του, τα αντικείμενα, τους άλλους γύρω τους», τονίζει η Patricia Oriti. «Σαφώς θα πρέπει να έχουμε ως γνώμονα την ασφάλεια, σαφώς κάποια επικίνδυνα αντικείμενα θα πρέπει να κρατηθούν μακριά από τα παιδιά, όμως το παιδί χρειάζεται να καταλάβει πώς λειτουργεί το κάθε αντικείμενο, να το γνωρίσει. Πρέπει λοιπόν να τους δείξουμε, εξηγώντας αργά και καθαρά, το πώς λειτουργεί το κάθε τι, με ασφάλεια. Πρέπει να τους δείξουμε την ιεροτελεστία, δίνοντας το μήνυμα πως πρόκειται για μια πολύ σοβαρή δουλειά, στην οποία το εμπιστευόμαστε ότι μπορεί να τα καταφέρει».
Στο καθιστικό
Το σπίτι θα πρέπει να προσφέρει χώρο σε κάθε έναν που ζει μέσα σε αυτό. Στο καθιστικό χρειάζεται μια γωνιά για τα παιδιά. Μικρές πολυθρόνες ή μαξιλάρια –μια γωνιά που φιλοξενεί δραστηριότητες που τους αρέσει να έχουν εκεί (π.χ. τουβλάκια ή είδη ζωγραφικής). Το συγκεκριμένο δωμάτιο του σπιτιού είναι ο ιδανικός χώρος για να έχουν τα παιδιά την εμπειρία του «είμαστε μαζί, κοντά ο ένας στον άλλο, ενώ ο καθένας από εμάς είναι απασχολημένος σε μια άλλη δραστηριότητα. Μια ιδέα που αρέσει πολύ στην Patricia Oriti είναι να τοποθετούνται πίνακες, έργα τέχνης ή φωτογραφίες, χαμηλά στον τοίχο, στο ύψος των παιδιών ή ακόμα και πολύ χαμηλά, για μωρά που μπουσουλάνε!
20 εύκολοι, παιδαγωγικοί τρόποι για να κρατήσετε απασχολημένο ένα μικρό παιδί
Ένα κρεβάτι χαμηλό, ένα στρώμα στο πάτωμα ίσως, όπου το παιδί θα μπορεί να πηγαίνει μόνο του όταν αισθάνεται κουρασμένο και να σηκώνεται με ασφάλεια όταν ξυπνά, με σκεπάσματα απλά που να μπορεί εύκολα να στρώσει μόνο του, είναι ότι ακριβώς χρειάζεται ένα μικρό παιδί στο δωμάτιό του, επισημαίνει η Patricia Oriti. Τονίζει επίσης πώς η διαδικασία του «στρώνω το κρεβάτι μου», οριοθετεί το πέρασμα από τη νύχτα στην ημέρα, τη μετάβαση από το κοιμάμαι στο ξυπνάω. Ένα μικρό φως, μια λάμπα δίπλα στο κρεβάτι, την οποία θα μπορεί το παιδί να σβήσει μόνο του, σηματοδοτεί επίσης την «καληνύχτα». Μια γωνιά περιποίησης, με έναν καθρέφτη, μια βούρτσα, μια χτένα, μερικά μαντηλάκια, επιτρέπει στο παιδί να μάθει να φροντίζει τον εαυτό του.
Στο παιδικό δωμάτιο, το παιδί θα πρέπει να έχει πρόσβαση στη ντουλάπα και στα ρούχα του. Ακόμα και για ένα μικρό μωρό που τα πετάει όλα έξω, είναι σημαντικό να υπάρχει ένα χαμηλό συρτάρι με μία ή δύο αλλαξιές, με τις οποίες να μπορεί να πειραματιστεί στο «ντύνομαι μόνος μου». Είναι σίγουρα πιο εύκολο και πιο γρήγορο να κάνουμε τα πάντα εμείς, παραδέχεται η Patricia, όμως ζητούμενο δεν είναι το πώς θα νοιώσουμε εμείς καλύτερα αλλά το πώς θα χτίσουμε την αυτοπεποίθηση του παιδιού, την αίσθηση της αξίας του.
Η τάξη στις ντουλάπες και τα συρτάρια, είναι επίσης πολύ σημαντική. «Το κάθε τι μέσα στο δωμάτιο θα πρέπει να έχει τη θέση του και να εξυπηρετεί κάποιον σκοπό. Αν δεν ισχύει αυτό, μάλλον υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα (παιχνίδια συνήθως) και ίσως πρέπει να σκεφτούμε να απομακρύνουμε ορισμένα και τα εμφανίσουμε μετά από καιρό (αποσύροντας κάποια άλλα), ώστε το κάθε τι να έχει τη θέση του».
Κάτι εύθραυστο
Το παιδί μαθαίνει να παρατηρεί και να φροντίζει ευαίσθητα αντικείμενα, όταν υπάρχει κάτι εύθραυστο, κάτι πολύτιμο, μέσα στο δωμάτιό του, φυλαγμένο ίσως σε ένα μικρό κουτί, τοποθετημένο σε σημείο που υποδηλώνει την προσοχή που δίνουμε σε αυτό. «Μαζί, αργά, σε μια τελετή θα δημιουργήσουμε την εμπειρία του ότι παίρνω το κουτί, το ανοίγω προσεκτικά, κάθομαι, παρατηρώ, φροντίζω κάτι ευαίσθητο. Κι αν θέλει να το φάει ή να το πετάξει, το μαζεύουμε προσεκτικά, εξηγώντας πως “τώρα αυτό πάει στη θέση του, θα σου το δείξω πάλι όταν θα είσαι έτοιμος”»…
Στο υπνοδωμάτιο των γονιών
Χρειάζεται κι εδώ μια μικρή γωνιά για τα παιδιά, ίσως ένα τραπεζάκι, ένα καναπεδάκι χαμηλό, κάπου που να μπορεί να καθήσει, να ασχοληθεί με μια δραστηριότητα, να διαβάσει ένα βιβλίο. «Η ιδέα είναι το παιδί να νοιώθει ευπρόσδεκτο, ότι το υποδέχονται με αγάπη, ότι υπάρχει χώρος για αυτό, ότι ανήκει και σε αυτό το δωμάτιο», επισημαίνει η Patricia Oriti.
Στην κουζίνα
Η συμμετοχή του παιδιού στις δουλειές του σπιτιού γίνεται από πολύ νωρίς, με την παρατήρηση. «Ακόμα κι ένα μωρό που το κρατάει η μαμά ή ο μπαμπάς του αγκαλιά και του περιγράφει βήμα – βήμα τι κάνει στην κουζίνα, έχει την αίσθηση ότι συμμετέχει», λέει η Patricia Oriti. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να συμμετέχουν, να νοιώθουν ότι ανήκουν, ότι τα εμπιστευόμαστε.
Στην κουζίνα, τα παιδιά, ακόμα και από πολύ μικρά χρειάζεται να έχουν πρόσβαση, στο ψυγείο, στο ντουλάπι με τα τρόφιμα, ακόμα και σε ένα ντουλάπι όπου θα έχουμε τοποθετήσει αρκετά πιάτα για να στρώνουν το τραπέζι για την οικογένεια.
«Ακόμα κι ένα παιδί που μόλις άρχισε να περπατάει μπορεί να μάθει να χειρίζεται αντικείμενα που σπάνε, αν του δείξουμε αργά, ήρεμα και αναλυτικά πώς πρέπει να το κρατάει, πώς να το μεταφέρει με προσοχή, πώς να το ακουμπήσει στο τραπέζι. Είναι βαθιά η ανάγκη τους να το μάθουν αυτό γιατί βρίσκονται σε μια περίοδο που αναπτύσσουν την κίνηση και έτσι εξασκούν τις κινητικές δεξιότητες, αποκτούν τον έλεγχο των κινήσεών τους».
Σε ένα χαμηλό ράφι στο ψυγείο μπορούν να μπουν αυτά που χρειάζονται τα παιδιά, σε μικρές μερίδες, ώστε να μπορούν να εξυπηρετηθούν μόνα τους. «Το παιδί έχει ανάγκη για τάξη. Είναι σημαντικό να ανοίξει το ψυγείο και να βρει τα πράγματα οργανωμένα και σε τάξη», σημειώνει η Patricia. Ένα σταθερό σκαλάκι, που θα επιτρέπει στο παιδί την πρόσβαση στο ψυγείο ή στο νεροχύτη, είναι επίσης απαραίτητο. Κάποια εργαλεία καθαρισμού στα μέτρα του, ένα μικρό σφουγγάρι, ένα πανάκι, ένα πιατάκι για τα ψίχουλα, μια σκούπα με κομμένο κοντάρι και συγκεκριμένες οδηγίες, όπως, π.χ. μαζεύεις τα σκουπίδια εδώ, στο πόδι του τραπεζιού και τα μαζεύεις στο φαράσι με αυτή τη μικρή βούρτσα, επιτρέπουν στα παιδιά να αφοσιωθούν σε μια δραστηριότητα, να νοιώσουν ικανά και υπεύθυνα.
Ποιά είναι η Μαρία Μοντεσσόρι
Έζησε στην Ιταλία των αρχών του 1900 και πέθανε στην Ολλανδία το 1952, σε ηλικία 82 ετών, αφού ταξίδεψε σε ολόκληρο τον κόσμο, καθιερώνοντας την εκπαιδευτική της μέθοδο, παλεύοντας για τα δικαιώματα των παιδιών και περιγράφοντας το όραμά της για παγκόσμια ειρήνη. Σπούδασε Ιατρική (ως γυναίκα, χρειάστηκε ειδική άδεια από τον Πάπα Λέοντα 13ο!), επίσης παιδαγωγική, ανθρωπολογία, πειραματική ψυχολογία. Η μέθοδός της έχει ως γνώμονα το σεβασμό στις εσωτερικές ανάγκες του παιδιού, στη φύση και στον άνθρωπο και παραμένει ακόμα σήμερα εναλλακτική και καινοτόμος. Στα μοντεσσοριανά σχολεία το παιδί μαθαίνει μέσα από δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, με υλικά που καλλιεργούν τις ικανότητες των αισθήσεων, σε περιβάλλον ζεστασιάς και ασφάλειας, όπου κυριαρχεί η εμπιστοσύνη στην ώθηση του παιδιού προς την ανεξαρτησία και στις απεριόριστες δυνατότητές του.
Πηγή: photodentro.gr