Οι εκρήξεις θυμού μπορεί να είναι συχνό γεγονός στη καθημερινότητα κάποιων παιδιών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Η εμφάνισή τους έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ικανότητα του παιδιού να αντεπεξέλθει στις ανάγκες της καθημερινότητας, στην οικογενειακή ζωή, στην ποιότητα ζωής της οικογένειας, στις σχέσεις γονέων και παιδιού αλλά και στις κοινωνικές τους σχέσεις και αλληλεπιδράσεις.
Έστω όμως κι αν η εικόνα που βλέπουμε είναι μία, αυτή ενός παιδιού που ουρλιάζει, κλωτσάει, φωνάζει, χτυπάει τα πόδια στο πάτωμα ή πέφτει στο πάτωμα, μιλάει άσχημα, δαγκώνει κι άλλες παρόμοιες εκδηλώσεις, οι εκδοχές για τη συμπεριφορά αυτή είναι δύο και διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους σε αιτιολογία αλλά και αντιμετώπιση.
Ξέσπασμα θυμού (tantrum) |
Αισθητηριακή Κατάρρευση (Meltdown) |
| Συμβαίνει λόγω αδυναμίας του παιδιού να πετύχει κάτι που θέλει. | Συμβαίνει λόγω υπερβολικής εισροής ερεθισμάτων, τα οποία δεν μπορεί το παιδί να χειριστεί. |
| Συνοδεύεται από κάποια απαίτηση κι εχει στοχο την εκπλήρωσή της. | Δεν υπάρχει στόχος, δεν συνδέεται με κάποια απαίτηση του παιδιού. |
| Το παιδί παρατηρεί τις αντιδράσεις των αλλων και μπορεί να τροποποιήσει την ένταση ή τη μορφή της έκρηξης ανάλογα με αυτές. | Το παιδί δεν ενδιαφέρεται για τις αντιδράσεις των άλλων. |
| Το παιδί προσέχει μην χτυπήσει. | Το παιδί αντιδρά ενστικτωδώς στην υπερβολική έκθεση σε ερεθίσματα, οπότε δεν μπορεί να προσέξει ώστε να αποφύγει τραυματισμούς. |
| Τελειώνει γρήγορα, αμέσως μόλις ικανοποιηθεί το αίτημα του παιδιού ή μολις κουραστεί. | Έχει μεγαλύτερη διάρκεια και καταλαγιάζει σταδιακά, είτε αφού απομακρυνθεί το παιδί από το στρεσογόνο περιβάλλον είτε όταν με το δικο του ρυθμό συνηθισει το περιβάλλον. |
| Το παιδί έχει έλεγχο των αντιδράσεών του. | Το παιδί αντιλαμβάνεται την υπερβολική εκθεση σε ερεθίσματα ως απειλή και δρα με το ένστικτο επιβίωσης. |
| Αντιμετώπιση με τροποποίηση συμπεριφοράς, ώστε να διδαχθεί το παιδι λειτουργικούς τροπους να πετυχαίνει αυτό που επιθυμεί. | Αντιμετώπιση με απομάκρυνση από περιβάλλοντα που προκαλούν την κατάρρευση την ώρα που συμβαίνει και ευκαιρίες εξοικείωσης με τέτοια περιβάλλοντα σταδιακά. Διδασκαλία τεχνικών χαλάρωσης. |
Σημαντικό να θυμομαστε οτι την ωρα της εκρηξης, είτε tantrum είτε meltdown, αποφεύγουμε δικές μας εντονες αντιδράσεις όπως φωνές, χειρονομίες, τραβήγματα, γιατί επιδεινώνουμε την κατάσταση! Παραμενουμε ψυχραιμοι και ήρεμοι μεχρι να σταματήσει η εκρηξη και οποιαδήποτε παρέμβαση τη δρομολογούμε σε στιγμή που το παιδί ειναι πια ήρεμο.
Νικολέττα Μαρκαριάν Ψυχολόγος – Ειδική Αγωγής