Η ζωγραφική προσώπου (face painting) είναι μια δημοφιλής δραστηριότητα, ιδιαίτερα αγαπητή στα παιδιά η οποία όμως μπορεί να εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Αποτελεί τα τελευταία χρόνια συνηθισμένη δραστηριότητα σε πολλά παιδικά πάρτι.
Ποιοι οι πιθανοί κίνδυνοι από την ζωγραφική προσώπου στα παιδιά;
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην ζωγραφική προσώπου έχουν μελετηθεί διεθνώς όπως από το Κέντρο Υγείας του Καναδά και διάφορα εξειδικευμένα εργαστήρια στην Αμερική και στην Ευρώπη. Διαπιστώθηκε η ύπαρξη τοξικών ουσιών όπως:
- μόλυβδος (Pb)
- Tο αρσενικό (As)
- υδράργυρος (Hg)
- To κάδμιο (Cd)
- Tο αντιμόνιο (Sb)
Οι πιο πάνω τοξικές ουσίες μπορούν να επηρεάσουν την λειτουργία των νεφρών, του νευρικού, ανοσοποιητικού και του αναπαραγωγικού συστήματος. Πιο πρόσφατες μελέτες έχουν καταδείξει ότι το κάδμιο και το ανόργανο αρσενικό είναι δυνατό να είναι καρκινογόνα. Επιπλέον στα προϊόντα αυτά προσδιορίστηκε νικέλιο (Ni), κοβάλτιο (Co) και χρώμιο (Cr) που μπορούν να προκαλέσουν διάφορες αλλεργίες και δερματικές παθήσεις, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά. Επίσης εντοπίστηκαν και οργανικές τοξικές ουσίες, όπως βουτάνιο (επίμονη βιοσυσσωρεύσιμη και τοξική ουσία), thiram (πιθανώς καρκινογόνος ουσία), αλουμίνα (οξείδιο του αργιλίου Al2O3, τοξική ουσία στον εγκέφαλο), προπυλενογλυκόλη (πιθανώς καρκινογόνος ουσία), και μη εγκριμένες για χρήση στα καλλυντικά χρωστικές ουσίες (FDA) .
Γιατί τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα σε καρκινογόνες και νευροτοξικές ουσίες;
Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε καρκινογόνες και νευροτοξικές ουσίες. Ο εγκέφαλος αναπτύσσεται τάχιστα από τη γέννηση μέχρι το 4ο έτος της ζωής που φτάνει το 80% της συνολικής ανάπτυξης του. Ταυτόχρονα είναι ευάλωτος λόγω απουσίας ή ατελούς ανάπτυξης του αιματο-εγκεφαλικού προστατευτικού φραγμού (Ουσίες μπορούν εύκολα να περάσουν από το αίμα στον εγκέφαλο). Επιπρόσθετα κατά την προσχολική ηλικία οι κίνδυνοι από νευροτοξικές ουσίες όπως πχ ο μόλυβδος και ο υδράργυρος, που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου, το δείκτη νοημοσύνης κ.α., είναι ακόμη μεγαλύτεροι.
Πως μπορούν οι τοξικές ουσίες να επηρεάσουν την ανάπτυξη του παιδιού;
Ειδικότερα η έκθεση στον μόλυβδο και υδράργυρο προγεννητικά αλλά και κατά την νηπιακή και παιδική ηλικία μπορεί να επηρεάσει την ομαλή ανάπτυξη του εγκεφάλου, να προκαλέσει ελλειμματική προσοχή, μείωση του IQ, μείωση της επίδοσης στο σχολείο, επιθετική συμπεριφορά κ.ά. Επιπρόσθετα ο υδράργυρος επηρεάζει και τα νεφρά. Το νικέλιο και το χρώμιο είναι ισχυρά αλλεργιογόνα. Το αρσενικό σε ορισμένες μορφές είναι καρκινογόνο με κύριο στόχο το δέρμα, γεγονός που καθιστά την παρουσία του στα παρασκευάσματα αυτά πολύ επικίνδυνη.
Υπάρχει νομοθεσία που να ρυθμίσει το περιεχόμενο των υλικών που χρησιμοποιούνται στη ζωγραφική προσώπου;
Σε Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο επίπεδο δεν έχει θεσπισθεί ειδική Νομοθεσία για τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για ζωγραφική προσώπου και ως πρώτη προσέγγιση και μόνο ενδεικτικά χρησιμοποιούνται τα αποδεκτά όρια που ισχύουν γενικά για τα καλλυντικά.
Η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία (Kανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1223/2009 για τα καλλυντικά προϊόντα (ισχύει από 11/7/2013)) και η εναρμονισμένη με αυτήν Εθνική Νομοθεσία (Ν. 106/2001), καθορίζουν κατάλογο ουσιών, που η παρουσία τους γενικά απαγορεύεται στα καλλυντικά, μεταξύ των οποίων και τα τοξικά μέταλλα Cd, Pb, Hg, As και το εξασθενές χρώμιο (Crvi).
Εντούτοις, στην βάση του τι «είναι βιομηχανικά επιτεύξιμο» και μόνο η ακούσια παρουσία μικρής ποσότητας είναι ανεκτή. Αναλυτικότερα στην νομοθεσία αναφέρεται (Άρθρο 17) ότι «η ακούσια παρουσία μικρής ποσότητας μιας απαγορευμένης ουσίας που οφείλεται σε προσμείξεις των φυσικών ή συνθετικών συστατικών, στη διαδικασία παραγωγής, στην αποθήκευση, στη μετανάστευση από μέσα μεταφοράς η οποία είναι τεχνικά αναπόφευκτη στο πλαίσιο καλής παρασκευαστικής πρακτικής είναι δεκτή υπό την προϋπόθεση ότι είναι σύμφωνη προς το Άρθρο 3 (Ασφάλεια)», όπου αναφέρεται ότι «τα καλλυντικά προϊόντα που διατίθενται στην αγορά πρέπει να είναι ασφαλή για την ανθρώπινη υγεία όταν γίνεται χρήση τους υπό κανονικές ή εύλογα αναμενόμενες συνθήκες χρήσης».
Τα κριτήρια όμως του «τι μπορεί να είναι ανεκτό» σε κάθε περίπτωση είναι περιγραφικά και όχι αριθμητικά.
Επειδή λοιπόν απουσιάζει ειδική σχετική νομοθεσία για τα προϊόντα ζωγραφικής προσώπου σε παιδιά που θα επέτρεπε τον ουσιαστικό έλεγχό τους, η σωστή ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και επαγρύπνηση των γονιών αποτελεί σημαντικό μέσο πρόληψης.
Τι μπορείτε να κάνετε εσείς οι γονείς για να προστατέψετε τα παιδιά σας
- Δεν πρέπει να γίνεται ζωγραφική προσώπου σε παιδιά κάτω των 3 ετών
- Στα μεγαλύτερα παιδιά αν γίνεται χρήση να είναι μόνο περιστασιακή και όχι συχνή, με προϊόντα αξιόπιστης προέλευσης και να τηρούνται αυστηρά οι προδιαγραφές χρήσης και οι κανόνες/προϋποθέσεις υγιεινής εφαρμογής
- Να μην τοποθετούνται βαφές κοντά στα μάτια και τα χείλη
- Να γίνεται προσεκτική αφαίρεση των βαφών από το σώμα και το πρόσωπο το συντομότερο δυνατό. Οι γονείς θα πρέπει να απαιτούν να βλέπουν το παρασκεύασμα και ιδίως να ελέγχουν αν αυτό είναι κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού.