ΣτέλιοςΠαπαβέντσης MRCPCH DCH IBCLC
Τα ανθρώπινα βρέφη γεννιούνται εξαρτημένα και με αυξημένες ανάγκες, και από αναπτυξιακή άποψη η γέννησή τους είναι πρώιμη κατά 9 με 18 μήνες. Ο όγκος του εγκεφάλου ενός υγιούς τελειόμηνου βρέφους άνω των 40 εβδομάδων κύησης είναι μόλις 25% του τελικού όγκου, ενώ μέσα στα 3 πρώτα χρόνια της ζωής εκτινάσσεται στο 80%. Επιστήμονες έχουν περιγράψει αυτήν την ιδιαιτερότητα του ανθρώπινου είδους ως ανάγκη για «συνεχιζόμενη κύηση εκτός μήτρας» (extragestation).
Κατά την εγκυμοσύνη και μετά τη γέννηση υπάρχει συνεχής, δυναμική αλληλεπίδραση της «φύσης» με την «ανατροφή», των γονιδίων με το περιβάλλον, για την διαμόρφωση του ανθρώπου. Οι επιγενετικές επιδράσεις της πρώιμης εμπειρίας είναι βαθιές και αφορούν όλο το φάσμα της νοητικής και σωματικής λειτουργίας, της ανάπτυξης του συναισθήματος, της κοινωνικότητας, της ικανότητας απόλαυσης και της αίσθησης του εαυτού.
Η εξέλιξη των πρωτευόντων και του ανθρώπινου είδους έχει επιτευχθεί τα τελευταία 40 εκατομμύρια χρόνια μέσα από πρακτικές ανατροφής που περιλαμβάνουν σταθερά τα εξής:
1. ΕΠΑΦΗ ΚΑΙ ΑΓΓΙΓΜΑ: Τα ανθρώπινα βρέφη παίρνονται αγκαλιά, κρατούνται, μεταφέρονται μαζί με τους ενήλικες σχεδόν συνεχώς αρχικά
2. ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ: Οι ενήλικες απαντούν στα ανθρώπινα βρέφη και στις εκάστοτε ανάγκες τους – που το μωρό μπορεί να εκδηλώσει μόνο με την γλώσσα της ανησυχίας και του κλάματος – έγκαιρα, κατάλληλα, ανταποκρινόμενοι
3. ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ: H μητέρα θηλάζει το βρέφος αποκλειστικά στην αρχή, συχνά και όποτε ζητάει το βρέφος, έπειτα συνεχίζει τον θηλασμό μαζί με τροφές για 2 με 5 χρόνια
4. ΑΛΛΟΙ ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ: To ανθρώπινο βρέφος και μικρό παιδί μετέχει από την αρχή σε μια ευρύτερη ανθρώπινη κοινωνία και σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον με πολλούς ενήλικες – φροντιστές που το αγαπούν και το μεγαλώνουν παράλληλα με τη μητέρα του (πατέρας, παππούδες, γιαγιάδες, θείοι, θείες, μεγαλύτερα αδέρφια, ξαδέρφια, γείτονες κλπ)
5. ΠΑΙΧΝΙΔΙ: Τα μικρά παιδιά απολαμβάνουν ελεύθερο παιχνίδι, μη τυποποιημένο, μέσα σε ελεύθερους χώρους στη φύση, μαζί με άλλα μικρότερα και μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες
6. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Τα ανθρώπινα βρέφη μεγαλώνουν σε ένα πλαίσιο κοινωνικής υποστήριξης, με βοήθειες στη μητέρα και στην οικογένεια από το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον
7. ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΝΗΣΗ (natural childbirth): Στην ανθρώπινη ιστορία τα βρέφη γεννιούνται φυσιολογικά και φυσικά, χωρίς να αποχωρίζονται τη μητέρα τους
H πρώιμη εμπειρία καθορίζει όλη τη γκάμα δομής και λειτουργίας της φυσιολογίας του ανθρώπου: την ικανότητα διαχείρισης του στρες, την ανοσολογική ανάπτυξη και την άμυνα, το ενδοκρινικό σύστημα, του νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, την ανάπτυξη των συστημάτων συναισθήματος, την αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο ημισφαιρίων του εγκεφάλου και τις συνδέσεις του corpus callosum (δομή στη μέση του εγκεφάλου που περιλαμβάνει συνδέσεις μεταξύ των δύο ημισφαιρίων).
Σύμφωνα με την καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Notre Dame των ΗΠΑ D Narvaez, η σύγχρονη φροντίδα των μικρών παιδιών στις σημερινές βιομηχανικές κοινωνίες είναι ανεπαρκής και έχει παρεκτραπεί από τα επτά παραπάνω χαρακτηριστικά που έχουν καθορίσει την ανατροφή των βρεφών στην ανθρώπινη ιστορία. Η επικρατούσα πρώιμη φροντίδα είναι τοξική για την ψυχοκινητική ανάπτυξη των παιδιών, υποσκάπτει την φυσιολογική και ψυχοκοινωνική λειτουργία τους, δημιουργεί ανεπαρκή ολοκλήρωση των δομών του ανθρώπινου εγκεφάλου, ανεπαρκή ορμονική ρύθμιση και ανεπαρκή ωρίμανση προς κοινωνικότητα.
Οι δυτικές κοινωνίες εμφανίζουν κατά τις τελευταίες δεκαετίες επιδημίες χρόνιων ψυχικών προβλημάτων σε όλες τις ηλικίες, όπως το στρες και η κατάθλιψη, υποδηλώνοντας ευρέως διαδεδομένες ανεπάρκειες. Από στατιστικά δεδομένα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στις ΗΠΑ προκύπτει ότι, σε παιδιά ηλικίας 3 έως 17 ετών και μέσα σε διάστημα μόλις μιας δεκαετίας, από το 1997 έως το 2008, έχει παρουσιαστεί αύξηση του συνδρόμου υπερκινητικότητας ελλειμματικής προσοχής κατά 33%, της αυτιστικής διαταραχής κατά 289%, των διαταραχών μάθησης κατά 5.5%, των σπασμών κατά 9%, και των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών κατά 25%.
Πηγές: Darcia Narvaez et al. Evolution, Early Experience and Human Development. From Research to Practice and Policy. Oxford publishing, 2012
D Narvaez. Are we violating evolved, expected caregiving and does it matter? 2012 Symposium “Human Evolution and Human Development”, University of Notre Dame, USA
ΣτέλιοςΠαπαβέντσης MRCPCH DCH IBCLC – Πηγή:pediatros-thes.gr
