Παιδιά με Σύνδρομο Ασπεργκερ – Ο ρόλος των γονέων
Ενα ζωηρόχρωμο νήμα μέσα στην πλούσια ύφανση της ζωής
Τι είναι το Σύνδρομο Ασπεργκερ
Είναι μια νευρολογική διαταραχή που προσβάλλει την ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται τον κόσμο, να επεξεργάζεται και να ανταποκρίνεται στις σκέψεις και τα συναισθήματα του άλλου. Πήρε το όνομά του από τον Αυστριακό παιδίατρο Χανς Ασπεργκερ, ο οποίος το 1944 παρατήρησε μια ομάδα νεαρών αγοριών που παρά το υψηλό επίπεδο ανεξάρτητης σκέψης και φυσιολογικής γλωσσικής ανάπτυξης δυσκολεύονταν να ανταποκριθούν κοινωνικά. Παρουσίαζαν προβλήματα στην κοινωνική χρήση του λόγου, στερεοτυπικές συμπεριφορές και εμμονές με συγκεκριμένα αντικείμενα. Το σύνδρομο βρίσκεται στο πιο εξελιγμένο άκρο του αυτιστικού φάσματος και τα άτομα αυτά παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές ως προς τις ιδιαίτερες ικανότητες και δυσκολίες τους. Εμφανίζουν λιγότερα προβλήματα με τη λεκτική επικοινωνία, ενώ έχουν συνήθως φυσιολογική ή και υψηλή νοημοσύνη.
Τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου
Δυσκολίες στις κοινωνικές δεξιότητες
Πολλά παιδιά επιζητούν την κοινωνική συναναστροφή αλλά δυσκολεύονται να αντιληφθούν τους κοινωνικούς κώδικες. Αδυνατούν να δημιουργήσουν σχέσεις με τους συνομηλίκους τους και να συμμετάσχουν σε ομαδικά παιχνίδια γιατί δεν αντιλαμβάνονται τους κανόνες, τις χειρονομίες, τη στάση του σώματος, τη βλεμματική επαφή, τα συναισθήματα των άλλων. Συχνά η συμπεριφορά τους εμφανίζεται ως ιδιόρρυθμη και εκκεντρική, με αποτέλεσμα να είναι κοινωνικά απομονωμένα, γεγονός που μπορεί να τα οδηγήσει -καθώς αρχίζουν να αντιλαμβάνονται στην εφηβεία τις ιδιαιτερότητές τους- ακόμη και σε κατάθλιψη.
Δυσκολίες στον λόγο και την επικοινωνία
Ενώ δεν έχουν επιφανειακά προβλήματα στη γλωσσική ή γνωσιακή ανάπτυξη, έχουν σοβαρά θέματα στην επικοινωνία εξαιτίας της έλλειψης κοινωνικής ή συναισθηματικής αμοιβαιότητας.
■ Ο λόγος τους είναι τυπικός και σχολαστικός.
■ Ενώ είναι ανεπτυγμένο το λεξιλόγιό τους, έχουν δυσκολία να αντιληφθούν τις λεπτές αποχρώσεις του, όπως τις μεταφορές, το χιούμορ, την ειρωνεία, τα λογοπαίγνια.
■ Μιλούν με μονότονη, μη εκφραστική φωνή, δυνατά και γρήγορα και συχνά αποφεύγουν τη βλεμματική επαφή.
■ Δεν γνωρίζουν πότε να αρχίσουν ή να σταματήσουν μια συζήτηση.
■ Δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη μη λεκτική επικοινωνία -τις εκφράσεις του προσώπου, τις χειρονομίες των άλλων- και συχνά την παρερμηνεύουν.
Εμμονή σε ρουτίνες
Στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν το περιβάλλον και να ελέγξουν το άγχος τους, αποκτούν συγκεκριμένους τρόπους συμπεριφοράς οι οποίοι κυριαρχούν στη ζωή τους ιδίως όταν οι καταστάσεις δεν είναι προβλέψιμες. Πολύ συχνά έχουν εμμονές με συγκεκριμένα θέματα, όπως στατιστικά δεδομένα αθλημάτων, ενώ άλλες φορές εκδηλώνουν ασυνήθιστα και αποκλειστικά ενδιαφέροντα, όπως τα δρομολόγια του λεωφορείου, οι μάρκες των αυτοκινήτων κ.λπ. Χαρακτηριστικά του συνδρόμου είναι οι επαναλαμβανόμενες τελετουργίες και κινήσεις και οι αυστηρά όμοιες καθημερινές ενασχολήσεις.
Δυσκολίες με την κοινωνική φαντασία
Προβλήματα στην ανάπτυξη της φαντασίας, στην ευελιξία της σκέψης και το φανταστικό παιχνίδι.
Ειδικά ενδιαφέροντα
Αναπτύσσουν ιδιαίτερες δεξιότητες σε ορισμένους τομείς λόγω της υψηλής μακροπρόθεσμης μνήμης όπως στη Φυσική, στα Μαθηματικά, στη Μουσική, στους Υπολογιστές κ.λπ. Κάποια παιδιά μπορεί με την κατάλληλη ενθάρρυνση να χρησιμοποιήσουν αυτές τις γνώσεις ως πεδία σπουδής και αργότερα επαγγελματικής αποκατάστασης.
Αισθητηριακές δυσκολίες
Οι αισθήσεις τους είναι ιδιαίτερα έντονες ή άτονες. Οι δυνατοί θόρυβοι, τα ζωηρά φώτα, οι έντονες οσμές κ.λπ. μπορεί να τους προκαλέσουν αισθήματα ανασφάλειας, ταραχής και άγχους. Υιοθετούν παράξενες συμπεριφορές, στάσεις σώματος, έχουν συχνές εκρήξεις θυμού, δυσκολίες στον κινητικό συντονισμό.
Η διάγνωση
Είναι δύσκολο να αναγνωριστούν τα πρώτα σημάδια και οι γονείς μπορεί να αναζητήσουν βοήθεια όταν το παιδί πρωτοπηγαίνει στο σχολείο, όπου εντοπίζονται οι δυσκολίες στις αλληλεπιδράσεις με τους συνομηλίκους του. Κάποια χαρακτηριστικά δε μπορούν να διαγνωστούν ακόμα και μετά την ενηλικίωση. Η διάγνωση θα βοηθήσει το παιδί και το περιβάλλον του να αντιληφθούν τις ιδιαιτερότητές του και να αναζητήσουν με τη βοήθεια του ψυχιάτρου ή του κλινικού ψυχολόγου τις υποστηρικτικές υπηρεσίες που μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής του.
Οι στρατηγικές της ψυχοπαιδαγωγικής παρέμβασης
Με τη βοήθεια συμπεριφορικού τύπου ψυχοθεραπειών γίνονται προσπάθειες που στοχεύουν στην ανάπτυξη του επικοινωνιακού λόγου, στην εκμάθηση των κοινωνικών κανόνων, στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων, στη μείωση των στερεοτυπιών, στη δημιουργία φιλικών σχέσεων με συνομηλίκους, αλλά και στη μείωση του άγχους και των προβλημάτων της συμπεριφοράς του παιδιού.
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών
■ Να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα αλλά και τις ιδιαίτερες ικανότητές του.
■ Να ενθαρρύνουν και να αξιοποιούν τα ενδιαφέροντά του.
■ Να το βοηθούν να κατανοεί τις ερωτήσεις και τις εντολές των σχολικών εργασιών.
■ Να στηρίζουν τις προσπάθειες ένταξής του σε ομάδες με συνομηλίκους.
■ Να σέβονται την ανάγκη του για διατήρηση της ρουτίνας.
Ο ρόλος των γονέων
■ Να του διδάσκουν τους κοινωνικούς κανόνες εξηγώντας ποια είναι η αρμόζουσα συμπεριφορά.
■ Να του δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες για επαφές και σχέσεις με άλλα παιδιά, ενθαρρύνοντας ομαδικά παιχνίδια, αθλητικές, καλλιτεχνικές δραστηριότητες κ.λπ.
■ Κυρίως, να δείχνουν σεβασμό στις ιδιαιτερότητές του και να ενισχύουν τις ικανότητές του.
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Ελληνικού Συλλόγου για το Σύνδρομο Asperger
Της Χαράς Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
[email protected]
ΠΗΓΗ: protothema.gr
