Ένα από τα θέματα που απασχολεί πολύ τους γονείς είναι ποιο θα είναι το τελικό ύψος που θα έχει το παιδί τους όταν ενηλικιωθεί.
Η αγωνία αυτή των γονιών είναι ένα μείγμα ανησυχίας για το αν το παιδί τους αναπτύσσεται κανονικά, αν θα τους μοιάσει (θα είναι ψηλό σαν τον πατέρα του;) και αν μπορούν να παρέμβουν σε αυτή τη διαδικασία της ανάπτυξης.
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να δοθεί με σχετική ακρίβεια από το γιατρό σας υπολογίζοντας ορισμένες παραμέτρους και παρακολουθώντας την ανάπτυξη του παιδιού.
Γενικά ο ρυθμός ανάπτυξης του σκελετού είναι υψηλός κατά την βρεφική ηλικία, επιβραδύνεται κατά την παιδική και επιταχύνεται στον μέγιστο βαθμό κατά την εφηβεία.
Η αύξηση του αναστήματος επιτυγχάνεται μέσω της αύξησης του μήκους των μακρών κυρίως οστών (π.χ. του μηριαίου και της κνήμης) αλλά και της σπονδυλικής στήλης. Για την σταδιακή αυτή επιμήκυνση των οστών είναι υπεύθυνο το ειδικό όργανο αυξήσεως που βρίσκεται στα άκρα κάθε οστού (εγγύς των αρθρώσεων) και ονομάζεται «αυξητική πλάκα».
 |
Το ύψος του παιδιού είναι γενετικά προκαθορισμένο από το DNA του πατέρα και της μητέρας. Μία πρώτη προσέγγιση στο προσδοκώμενο ύψος του παιδιού έχουμε εάν υπολογίσουμε το μέσο ύψος του πατέρα και της μητέρας προσθέτοντας 6.5 cm εάν πρόκειται για αγόρι και αφαιρώντας 6.5 cm αντίστοιχα εάν πρόκειται για κορίτσι.
Δηλαδή :
Ύψος μητέρας +13cm+ύψος πατέρα = γενετικά προκαθορισμένο ύψος γιού
2
Ύψος πατέρα -13cm+ ύψος μητέρας = γενετικά προκαθορισμένο ύψος κόρης
2
Αυτός είναι ένας αδρός τρόπος υπολογισμού του πιθανού τελικού ύψους με βάση το γενετικό υλικό που κληρονομείται από τους γονείς. Επιδρούν ωστόσο και παράγοντες που θα αναλύσουμε πιο κάτω όπως η διατροφή, η διάρκεια και ποιότητα του ύπνου, η αθλητική δραστηριότητα, κάποιες χρόνιες ασθένειες, το φύλο και το οικογενειακό περιβάλλον.
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι οι παράγοντες αυτοί δεν μπορούν να επιδράσουν ώστε να αυξήσουν το γενετικά προκαθορισμένο ύψος του παιδιού παρά μόνο να το μειώσουν σε περίπτωση που είναι επιβαρυντικοί.
Διατροφή
Η διατροφή είναι πολύ σημαντική για να μπορέσει το παιδί να αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό του και να μην επιβραδυνθεί ο οστικός ρυθμός ανάπτυξης.
Η βιταμίνη D ο φώσφορος και το ασβέστιο είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την οστεογένεση και θα πρέπει η διατροφή του παιδιού να είναι πλούσια σε αυτά τα στοιχεία – επίσης η έλλειψη ιωδίου και ψευδαργύρου μπορούν να είναι η αιτία για ένα ανάστημα χαμηλότερο του αναμενόμενου.
Διάρκεια και ποιότητα ύπνου
Η έλλειψη ύπνου επηρεάζει και αυτή αρνητικά την ανάπτυξη του παιδιού και αυτό γιατί η έκκριση της αυξητικής ορμόνης (η οποία ελέγχει το ρυθμό ανάπτυξης) δεν είναι ίσα κατανεμημένη στο 24ωρο – εκκρίνεται περισσότερο κατά την διάρκεια του ύπνου παρά την ώρα που το παιδί είναι ξύπνιο.
Οι βασικές ανάγκες σε ύπνο ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία:
– Τα νεογέννητα χρειάζονται περίπου 20 ώρες ύπνου την ημέρα
– Σε ηλικία 2 – 6 μηνών χρειάζονται 15-18 ώρες
– Σε ηλικία 18 μηνών – 3 ετών χρειάζονται 12-13 ώρες
– Σε ηλικία 3 – 7 ετών χρειάζονται 11-12 ώρες ύπνου
Εάν ωστόσο το παιδί αναπτύσσεται κανονικά παρά το γεγονός ότι κοιμάται λιγότερο από τους προαναφερθέντες χρόνους δεν έχει νόημα να το πιέσουμε να κοιμάται περισσότερο.
Αθλητική δραστηριότητα
Η άθληση αυξάνει την ροή του αίματος στα οστά, βελτιώνει την θρέψη, επιταχύνει την οστική ανάπτυξη και αυξάνει την οστική πυκνότητα.
Είναι καλό, από την βρεφική ηλικία, να παρακινούμε τα παιδιά να κινούνται, να μπουσουλάνε, μετά να περπατούν, να τρέχουν, να σκαρφαλώνουν. Τα παιδιά δεν θα πρέπει να στέκονται όρθια πολύ ώρα ή να είναι καθιστά πολύ ώρα αντίστοιχα.
Η καθημερινή παρακίνηση στα παιδιά για άσκηση και κίνηση είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για να βελτιώσουμε την φυσική τους κατάσταση και να τα βοηθήσουμε να ψηλώσουν έως τα γενετικά προκαθορισμένα όρια.
Η άσκηση επίσης βοηθά το μυϊκό σύστημα να δυναμώσει ώστε να είναι σε θέση να υποστηρίξει τον αυξανόμενο σκελετό και να διατηρήσει το παιδί σε όλες τις ηλικίες στο επιθυμητό βάρος σε σχέση με το ύψος του αποφεύγοντας με αυτό τον τρόπο και άλλες ασθένειες που συνδέονται με την παχυσαρκία.
Χρόνιες ασθένειες
Οι οξείες ασθένειες επηρεάζουν συνήθως μόνο το σωματικό βάρος του παιδιού αλλά οι χρόνιες μπορούν να επηρεάσουν και το ύψος.
Τέτοιες ασθένειες είναι το σύνδρομο Turner (γενετική διαταραχή), ασθένειες του ενδοκρινολογικού συστήματος (με υπερέκκριση ή μειωμένη έκκριση ορισμένων ορμονών), ο γιγαντισμός, κλπ.
Σε κάθε περίπτωση η διάγνωση γίνεται από τον παιδίατρο / παιδοενδοκρινολόγο. Επίσης η χορήγηση κορτιζόνης για μεγάλο χρονικό διάστημα φαίνεται να επιδρά αρνητικά στον οστικό μεταβολισμό και κατ” επέκταση στη διαμόρφωση του τελικού ύψους του παιδιού.
Φύλο
Το φύλο παίζει καθοριστικό ρόλο στο ύψος που θα έχει το παιδί στην ενηλικίωση και στις περισσότερες περιπτώσεις ένα αγόρι θα είναι ψηλότερο από ένα κορίτσι με τις ίδιες γενετικές καταβολές.
Ο γενικός κανόνας είναι ότι το κορίτσι θα ξεπεράσει το ύψος της μητέρας του εάν ο πατέρας είναι σημαντικά ψηλότερος από αυτήν και το αγόρι θα είναι το ίδιο ή λίγο κοντύτερο από τον πατέρα του εάν η μητέρα είναι σημαντικά πιο κοντή.
Για σιγουριά θα πρέπει κανείς να συμπεριλάβει στους υπολογισμούς του και το ύψος των γονιών του πατέρα και της μητέρας.
Όσον αφορά τα κορίτσια τόσο το ύψος της μητέρας όσο και της γιαγιάς (από την μεριά της μητέρας) φαίνεται να παίζουν κάποιο ρόλο.
Περιβάλλον ζωής
Τέλος το φυσικό (κλιματολογικές συνθήκες) αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον που μεγαλώνουν τα παιδιά ίσως έχει επίδραση στην έκφραση της γενετικής πληροφορίας.
Μια γενικότερη παρατήρηση είναι ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον με υψηλό μορφωτικό επίπεδο είναι υψηλότερα από άλλα. Ίσως απλά σε ένα τέτοιο περιβάλλον να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες και έτσι να ευνοείται η ανάπτυξη του παιδιού.
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες αλληλεπιδρούν με το γενετικό υλικό και επηρεάζουν το τελικό ύψος στην ενηλικίωση αλλά θα πρέπει και πάλι να τονίσουμε ότι το γενετικά προκαθορισμένο ύψος δεν μπορεί να αλλάξει προς το ψηλότερο.
Έκτος από τον γενικό κανόνα που λαμβάνει υπόψη του το ύψος των γονιών το τελικό ύψος των παιδιών μπορεί να υπολογιστεί βάσει κάποιων πολλαπλασιαστών του εκάστοτε ύψους σε όλες τις ηλικίες, όπως αυτοί παρατίθενται στους πιο κάτω πίνακες:
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΕΣ ΓΙΑ ΑΓΟΡΙΑ
ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΩΣ 18ΕΤΗ
 |
Jonathan Paley et all JPO 2004
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΕΣ ΓΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ
ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΩΣ 18 ΕΤΗ
 |
Jonathan Paley et all JPO 2004
Οστική ηλικία
Για να ισχύουν βέβαια οι υπολογισμοί μας λαμβάνουμε πάντοτε υπόψιν την οστική ηλικία του παιδιού που σε ορισμένες περιπτώσεις παρουσιάζει απόκλιση από την πραγματική ηλικία.
Η οστική ηλικία καθορίζει τον βαθμό σκελετικής ωρίμανσης του παιδιού και μπορεί να εξακριβωθεί από εξειδικευμένο ορθοπαιδικό ή παιδοενδοκρινολόγο – συνήθως με την κλασσική μέθοδο της ακτινογραφίας των οστών του καρπού.
 |
Έτσι, με την ακριβή μέτρηση της οστικής ηλικίας και του ύψους την δεδομένη στιγμή μπορεί να δοθεί από τον γιατρό υπεύθυνη απάντηση στο ερώτημα <πόσο θα ψηλώσει το παιδί μου ?>
Από τον ΜΑΝΟ ΣΑΡΡΑ – [email protected] – athloclinic.gr
