Η ατοπική δερματίτιδα (είναι γνωστή επίσης και ως ατοπικό έκζεμα) είναι μια χρόνια φλεγμονώδης δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό και υποτροπιάζουσες εκζεματικές βλάβες. Εμφανίζεται συνήθως κατά τη βρεφική ηλικία και προσβάλλει δύο στα δέκα παιδιά, συχνά όμως και τους ενήλικες.
Αποτελεί την κυριότερη μη θανατηφόρο επιβάρυνση στην υγεία που οφείλεται σε δερματοπάθειες, επιβαρύνει με σημαντικό ψυχοκοινωνικό βάρος τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, και αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης τροφικής αλλεργίας, άσθματος, αλλεργικής ρινίτιδας, άλλων ανοσομεσολαβούμενων φλεγμονωδών παθήσεων και ψυχικών διαταραχών.
Πότε και γιατί εμφανίζεται η ατοπική δερματίτιδα
Στο 60% περίπου των περιπτώσεων, η νόσος εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους ζωής (πρώιμη έναρξη), ωστόσο μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία.
Τα πρώτα κλινικά σημεία είναι η ξηρότητα και η τραχύτητα του δέρματος, και συνήθως οι εκζεματικές βλάβες εμφανίζονται μετά από τον δεύτερο μήνα της ζωής. Η πορεία της νόσου μπορεί να είναι σταθερή για μακρές περιόδους ή υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα με επαναλαμβανόμενες εξάρσεις.
Η νόσος είναι ήπια στο 80% περίπου των προσβεβλημένων παιδιών. Από μελέτες έχει προταθεί ότι, σε ποσοστό έως 70% των περιπτώσεων, η νόσος βελτιώνεται σε μεγάλο βαθμό ή και εξαλείφεται κατά την όψιμη παιδική ηλικία. Παράγοντες κινδύνου για συνέχιση της νόσου στην ενήλικη ζωή είναι η πρώιμη και σοβαρή έναρξη της νόσου, το οικογενειακό ιστορικό ατοπικής δερματίτιδας και η πρώιμη ευαισθητοποίηση σε αλλεργιογόνο.
Η δερματίτιδα μπορεί να υπάρχει χωρίς να δίνει συμπτώματα (άτυπος κνησμός)
Η δερματίτιδα είναι συχνά ο πρόδρομος άλλων σχετικών αλλεργιών (ρινίτιδα, άσθμα, επιπεφυκίτιδα), προλαμβάνοντας με τη διατροφή, το θηλασμό και το μπάνιο τη δερματίτιτδα αποτρέπουμε ή καθυστερούμε την εμφάνιση των “αδελφών” αλλεργιών.
Συμπτώματα
Η διάγνωση βασίζεται αποκλειστικά στα κλινικά χαρακτηριστικά. Τα απαραίτητα γνωρίσματα περιλαμβάνουν τον κνησμό και τις εκζεματικές βλάβες που μπορεί να είναι οξείες, υποξείες ή χρόνιες.
Συχνές επιπλοκές
Το δέρμα των ασθενών με ατοπική δερματίτιδα είναι ευπαθές σε δευτερογενείς λοιμώξεις, οι οποίες τείνουν να λαμβάνουν γενικευμένη μορφή. Ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος είναι η κύρια αιτία λοιμώξεων του δέρματος σε αυτούς τους ασθενείς.
Το ερπητικό έκζεμα αποτελεί μια σοβαρής μορφής εκτεταμένη λοίμωξη του δέρματος από τον απλό ερπητοϊό που συναντάται έως και στο 3% των ασθενών. Τα παιδιά και οι έφηβοι με ατοπική δερματίτιδα εμφανίζουν επίσης αυξημένη ευαισθησία στη μολυσματική τέρμινθο, μία ιογενή λοίμωξη του δέρματος.
Στους ασθενείς με εντόπιση ατοπικής δερματίτιδας στην κεφαλή και στον τράχηλο παρατηρείται συχνά αυξημένος αποικισμός από μύκητες.
Επιπτώσεις στους ασθενείς
Τα παιδιά και οι έφηβοι με ατοπική δερματίτιδα διατρέχουν επίσης περίπου 1-5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας, ως απόρροια των προβλημάτων ύπνου. Επιπλέον, αυξάνεται ο επιπολασμός της κατάθλιψης, του άγχους και των διαταραχών συμπεριφοράς, ιδίως σε παιδιά με σοβαρή ατοπική δερματίτιδα.
Fact: Τα παιδιά με δερματίτιδα έχουν υψηλό IQ! Αυτό έχει βρεθεί σε έρευνες αλλά δεν έχουν αποσαφηνιστεί από τους επιστήμονες οι συσχετισμοί.
Οι ενήλικες με ατοπική δερματίτιδα τείνουν περισσότερο να πάσχουν από κατάθλιψη σε σύγκριση με τα υγιή άτομα.
Αντιμετώπιση
Στόχος της αντιμετώπισης είναι η βελτίωση των συμπτωμάτων και η επίτευξη ενός μακροχρόνου ελέγχου της νόσου. Η θεραπεία της ατοπικής δερματίτιδας είναι προς το παρόν αδύνατη.
Οι βασικές αρχές της αντιμετώπισης περιλαμβάνουν τη συνεχή αποκατάσταση του επιδερμιδικού φραγμού με μαλακτικά, την αποφυγή επιμέρους παραγόντων έξαρσης, και την αντιφλεγμονώδη θεραπεία με τοπικά κορτικοστεροειδή ήαναστολείς της καλσινευρίνης. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ενδείκνυνται η φωτοθεραπεία ή η συστηματική χορήγηση ανοσοκατασταλτικών.
Τα τοπικά κορτικοστεροειδή είναι η αντιφλεγμονώδης θεραπεία πρώτης γραμμής για τον έλεγχο των εξάρσεων οξείας μορφής.
Οι τοπικοί αναστολείς της καλσινευρίνης είναι μη στεροειδείς αντιφλεγμονώδεις παράγοντες που διατίθενται με τη μορφή αλοιφών (τακρόλιμους 0,03% και 0,1% για τους ενήλικες, τακρόλιμους 0,03% για παιδιά ηλικίας > 2 ετών) και κρεμών (πιμεκρόλιμους 1% για ασθενείς ηλικίας > 2 ετών).
Ατοπική δερματίτιδα: Τι πρέπει να κάνεις αν το παιδί σου υποφέρει από αυτήν
Σύσταση για το μπάνιο: Αν χρειάζεται μπορεί να γίνεται κάθε μέρα αλλά χωρίς καθαριστικό κάθε φορά.
Στο Internet κυκλοφορούν ειδικά ρούχα – δυστυχώς δεν υπάρχουν στην Ελλάδα- για παιδιά με σοβαρό πρόβλημα δερματίτιδας.
Το άγχος παίζει πάντα ρόλο, ως όμως επιβαρυντικός παράγοντας και όχι ως αιτιολογικος.
Διατροφή και πρόληψη στα παιδιά
- Συστήνεται αποκλειστικός μητρικός θηλασμός για 6 μήνες. Συμβάλει στην πρόληψη και μειώνει τις πιθανότητες για τροφικές αλλεργίες αργότερα.
- Τροφές που απελευθέρωνουν ισταμίνες μπορεί να προκαλέσουν έξαρση των συμπτωμάτων.
- Τροφές που πιθανώς ενοχοποιούνται: αβγό, σοκολάτα, ψάρι, πορτοκάλι, ντομάτα, σπανάκι, “είδη περιπτέρου” λόγω των πρόσθετων που περιέχουν.
